DSC00631 (7)

751

LITURGIA

1.    L. jest wspomnieniem (memoria, memoriale), anamnezą czynu Chrystusa, Misterium Paschalnego. Ten czyn Jezus Chrystus, obecny w zgromadzeniu liturgicznym, w mocy Ducha Świętego uobecnia; obecny jest Jezus Chrystus i Jego dzieło - kapłaństwo Chrystusa („Jesu Christi sacerdotalis muneris exercitatio”). L. jest wykonywaniem Chrystusowego kapłaństwa, czyli uobecnianiem Jego czynu zbawczego. Dzięki udziałowi w tym misterium (communio ad sancta) powstaje

i wzrasta Kościół (communio sanctorum).

Miejscem kultu nie jest Świątynia jerozolimska, lecz sam Jezus Chrystus. On jako Syn Boga, którego imieniem jest Miejsce - Bóg miejscem świata, jest świątynią Ducha Świętego, świątynią Boga. Chrystus działa w 1. jako kapłan.

Tak jak dzieło Chrystusa jest efapax - jednorazowe, niepowtarzalne, tak i jako kapłan jest On jedynym pośrednikiem pomiędzy Bogiem i ludźmi (1 Tm 2, 5). Kapłaństwo Chrystusa wskazuje na kapłaństwo eschatologiczne. KL 7 stosuje łac. słowo sacerdos (gr. hiereus), które w NT używane jest tylko w odniesieniu do Chrystusa i kapłaństwa całego Kościoła. Kapłaństwa Chrystusowego nie można pojmować jako wypełnienia kapłaństwa ST czy pogańskiego. Jego sens tłumaczy autor Hbr (8, 6; 9, 16). Jezus Chrystus jest pośrednikiem Nowego Przymierza: „Teraz zaś otrzymał w udziale o tyle wznioślejszą służbę (diaforoteas leiturgias), o ile też stał się pośrednikiem lepszego przymierza, które oparte zostało na lepszych obietnicach”.

Działanie Chrystusa, szczególnie Jego męka, śmierć, zmartwychwstanie, było dziełem uświęcenia człowieka i najdoskonalszego uwielbienia Boga. Uobecnienie tego dzieła jest urzeczywistnieniem tych treści: uświęcenia człowieka i uwielbienia Boga. Uobecnienie dokonuje się dla wierzących. L. jest więc przede wszystkim posługą, służbą Boga (niem. Dienst Gottes an uns), całej Trójcy Świętej dla wspólnoty Kościoła. Takie rozumienie 1. uznawane jest przez katolików, protestantów i prawosławnych. Inicjatywa w 1. wychodzi od Boga, On jest pierwszym działającym.

2.    L. jest przyjęciem przez człowieka daru Boga, w pełni aktywną odpowiedzią całej osoby ludzkiej. Z tego punktu widzenia 1. jest także czynem człowieka dla Boga, służbą wspólnoty przed Bogiem (niem. Dienst der Gemeinde vor Gott). W literaturze przedmiotu mówi się o dwóch ruchach: zstępującym, katabatycznym (ikatabasis), zbawczym (Bóg zbawia), soteriologicznym, oraz wstępującym (anaba-ris), uwielbiającym, laudatywnym, latreutycznym (ruch przyjęcia, odpowiedzi).

Pierwsze i uprzedzające działanie Boga w Duchu Świętym uzdalnia człowieka do przyjęcia daru, do odpowiedzi. Wspólnota Kościoła wielbi Boga przez sac-rificium laudis - ofiarę uwielbienia, którą Chrystus przekazał Kościołowi. Jest to dar Boży, który Kościół składa Bogu „z Twoich darów” (ex tuis donis ac datis). L. bizantyjska posiada sformułowanie: ta sa ek ton son (Jego z Jego). Wynika z tego, jak ważny jest udział w misterium Chrystusa (—» uczestnictwo w 1.). Kościół, sprawując 1., włącza się w Ofiarę Chrystusa (czyn - ergon Chrystusa), jest zawsze consocia Jesu Christi: „Chrystus zawsze łączy z sobą... Kościół” (KL 7), ponieważ On sam dokonuje swego czynu, nie chodzi więc o „przedstawicielstwo”, lecz o wspólne działanie. Bóg w Chrystusie udziela nam swego życia; następuje „cudowna wymiana” (admirabile —» commercium, sacrum commercium), jak przetłumaczono słowa Proklosa z Konstantynopola (zm. 446): frikton synallagma, użyte w kazaniu maryjnym (PG 65, 688D).