DSC00672 (2)

267

V. Liturgika jako główna dyscyplina teologiczna

wydarzenie (Gesamtgeschehen), jest aktem człowieka (actns humanus), proxis Kościoła⁷.

Znaczenie tej propozycji uwyraźnia się, gdy weźmie się pod uwagę zakres pojęcia doświadczenie. Problem jednak nie jest prosty z wielu powodów. Najpierw wyrażenie doświadczenie jest trudne do określenia. Niektórzy z autorów sądzą, że jest ono w ogóle „niedefiniowalne”⁸. Podobne stanowisko zajmuje H. Georg Gadamer, uważając doświadczenie za „najbardziej niejasne pojęcie, jakie posiadamy”⁹. Inni autorzy są mniej radykalni. Wskazują na sam proces doświadczenia, który dokonuje się poprzez dystans i refleksję nad tym, co człowiek przeżywa. Wszystko, co człowiek przeżywa, może być doświadczeniem. Kto przeżywa, może doświadczać¹⁰. Poprzez doświadczenie człowiek bogaci się, głębiej poznaje, doświadczenie jest „otwierające”, dynamiczne, wektoralne (ruch). Idąc po tej linii Hegel uważa, że doświadczenie posiada strukturę nawrócenia, przemiany świadomości, „jest dialektycznym ruchem”^{1 2}. Doświadczenie jest także doświadczeniem ludzkiej skończoności, granic człowieka. Ogólne stwierdzenia trzeba odnieść do doświadczenia w liturgii, które może się pogłębiać. Dokonuje się poprzez wymianę z tradycją (doświadczenie Kościoła), tj. teksty¹², poprzez wymianę doświadczenia między braćmi i siostrami w wierze. Wspólnota powstaje dzięki wymianie doświadczenia.

Może wydawać się zaskakujące, gdy czyta się skargę A. HauBlinga, wypowiedzianą w początkach lat dziewięćdziesiątych, dokładnie w 1982 roku, że dotychczas nie ma wypracowanej teorii naukowej liturgiki¹³. Skarga ta w dużej mierze jest nadal aktualna.

1

Uturgiewissenschąftliche Aufgabenfelder vor wis, U 38(1988), 94-108.

* Żob. D. MlETH, Was ist Eifahrung, w: O. BETZ (wydi.), Zugaenge zur religiósen Etfahrmg, Dusseldorf 1980, 9-25. Istotne elementy tej wypowiedzi opublikował autor uprzednio w niemieckim wydaniu „Concilium” (14(1978), 159-167.

⁹    Wahrheit und Methode, Tuebingen, wyd. 4, 1975 (pierwsze wydanie: 1960), 329.

¹⁰    Na temat doświadczenia istnieje stosunkowo obszerna literatura: G. HasenBUETT, Erfahrung ais Ort der Theologie, w: F. KLOSTERMANN (równocześnie wydawca) Praktische Theologie heute, MUnchen 1974, 624-637; D. MlETH, Jam B. QUELQUEJEU, J. P. JOSSUA. Erfahrung. w: Neues Handbuch theologischer Grundbegriffe (1991), 349-359; J. MlTTEL-flftASS, Erfahrung, w: Enzyklopddie Płulosophie und Wissenschąft, Bd 1 (1980), 568-571 limu.

" Zob. Gadamer, dz. cyt.. 337,

2

   W. Hahne. Gottes VolksversammIung. Die Liturgie ais Ort lebendiger Erfahrung, freiburg 1999.451-455.

® A. A. HAUBUNG, Liturgiewissenschąfi zwei Jahrezehnte nach Konzilsbeginn, ALW 24(1982). 8 (cały art. 1-18).