DSC00676 (2)

271

V. Liturgika jako główna dyscyplina teologiczna

protestanci, jak i anglikanie (G. Wainwright, Doxology, New York 1982, wyd. 2), chociaż wychodzi on od pojęcia kultu.

3. Kierunki interpretacyjne liturgii

Historycznie rzecz ujmując, liturgię traktowano najpierw jako:

a)    Obserwację i opis danych liturgicznych (Justyn, Hipolit, Egeria).

b)    Interpretację i objaśnianie rytów liturgii, analizowanie jej tekstów. Takie ślady odnaleźć można u Augustyna (List do Januariusa) i w Katechezach mistagogicznych. Stosowano typologię biblijną i objaśnianie symboliczne. W Aleksandrii przeważała metoda alegoryczna. Objaśnienia typu mistycznego i symbolicznego doprowadziły około r. 500 do traktatu Pseudo-Dionizego Areopagity, De hierarchia ecclesiastica, które służyło jako model explicationis. Pseudo-Dionizego określa się niekiedy jako „ojca egzegezy liturgicznej” (L. C. Mohlberg).

c)    Podejmującą problemy pastoralne i usprawiedliwiającą różnice w liturgii.

Świadkiem takiego ujęcia może być wspomniany wyżej 55 list Augustyna do Januariusa (napisany około 400 roku), następnie list Grzegorza W. do biskupa Jana z Syrakuz (.Epistoła 9, 12) usprawiedliwiający wprowadzenie greckich zwyczajów do liturgii rzymskiej. Sprawy pastoralne wiązały się z działalnością misyjną (misje w Anglii i Galii). W 416 roku papież Innocenty I określił, że w Kościele Zachodnim nie powinno być różnych obrzędów.

d)    Kolejny etap to reglamentacja liturgii i utrwalenie norm. Augustyn i biskupi Afryki odegrali w tej mierze, w tej dziedzinie, dużą rolę.

e)    Średniowiecze jest ważnym etapem w rozwoju liturgii. Ze zjawisk ogólnych należy wspomnieć romanizację liturgii, co powodowało, że przewagę zyskiwała lokalna liturgia Rzymu. Równocześnie liturgia wzbogaciła się o nowe elementy w Galii. Okres karoliński jest właśnie okresem znanym jako pierwsze bardziej systematyczne studium liturgii związane z pewnym ruchem liturgicznym. Popierana jedność liturgii miała pewne podłoże polityczne.

0 Od czasów karolińskich szczególnie proponowano alegoryczną wykładnię liturgii. Czynił to Alkuin (zm. 804), Amalary z Metzu (zm. ok. 750), Walafrid Strabo (zm. 849), Raban Maur (zm. 856), a później Bemold z Konstancji, Jan Beleth, Sicard z Cremony, Durandus z Mende i inni. Odnotować należy teologiczno-ascetyczne wyjaśnienie liturgii reprezento-