DSC01344

194 Zarys polityki i analizy bilansowe!

Termin — analiza bilansowa oznacza tę metodę uzyskiwania informacji, poprzez którą zdobywane są przy pomocy bilansu, rachunku wyników oraz sprawozdania z działalności¹⁵informacje o strukturze majątku, zadłużeniu i* kapitale oraz sytuacji wynikowej. Pod pojęciem analizy bilansowej rozumie się działania w celu uzyskania informacji, w których poprzez odpowiadające celom wydzielenie, pogrupowanie i uszeregowanie zbierany jest i przygotowywany materia/ do oceny, jak również dokonywana jest sama ocena¹⁶.

Z tej — przyznajmy trochę abstrakcyjnej redefinicji można wyłonić następujące główne cechy pojęcia analizy bilansowej,* "M

A. Analiza bilansowa opiera się wyłącznie na opublikowanym zaniknięciu rocznym i sprawozdaniu z sytuacji. Informacje dodatkowe, jak na przykład z prasy codziennej, agencji informacyjnych lub innych źródeł, uzupełniają analizę bilansową, nie wchodzą jednak w jej zakres.

B. Analiza bilansowa jest zawsze przeprowadzana przez osoby z zewnątrz spółki, które nie mają dostępu do danych wewnętrznych, na przykład przez drobniejszych dawców kapitału własnego lub obcego, klientów, konkurencję oraz pracobiorców. Osoby z wewnątrz spółki dysponują dużo bogatszymi źródłami informacji.

C. Analiza bilansowa opiera się w istocie na wybranych, nagromadzonych i połączonych ze sobą danych ilościowych, które mają dać informację o pochodzeniu środków, ich wykorzystaniu i wyniku przedsiębiorstwa, a więc o klasycznych elementach bilansowania, z którymi spotykamy się już od pierwszego rozdziału.

Analiza bilansowa kończy się, według powyższej definicji, prezentacją wyników analizy. Ich oszacowanie, względnie ocena — na przykład przy pomocy porównań czasowych lub branżowychm- jest zastrzeżonadła łączącej się z analizą bilansową oceny bilansu. Można wątpić w sensowność takiego

¹⁵ W terminologii obowiązujących obecnie przepisów prawa handlowego trzeba by raczej powiedzieć precyzyjniej o załączniku i sprawozdaniu z działalności niż tylko o sprawozdaniu z działalności.

¹⁶Zob. Buchner R., Bilunzanalyse undBilanzkritlk. W: HWR, wyd.2, Stuttgart 1981, szpalta 194-205, tu: 194, a także Nurowski H., Analiza ekonomiczna bilansu. Warszawa 1980, s. 19-24.

podziału. „Degraduje” on analityka bilansu do funkcji czystego referenta, który dokonuje tylko pracy przygotowawczej, a to ani nie odpowiada występującemu w praktyce podziałowi zadań (analiza bilansowa i ocena bilansowa są z reguły przeprowadzane przez te same osoby), ani nie uwzględnia ścisłego związku między analizą a oceną, która często bywa powodem ponownych analiz. .

2. Cele analizy bilansowej

I Podstawowy cel analizy bilansowej był już często wspominany: analityk chce uzyskać z zawartych w zamknięciu rocznym informacji maksymalny wgląd w sytuację finansową, majątkową i dochodową spółki, w której przeprowadzana jest analiza. Szczególnie da się tu wymienić następujące cele cząstkowe analizy: \

A. Analiza bilansowa powinna dostarczyć informacji o wykorzystaniu środków będących w dyspozycji przedsiębiorstwa, a w szczególności o rodzaju i strukturze majątku oraz okresie zaangażowania majątku. Tę część analizy określa się jako analizę struktury majątkowej lub analizę inwestycyjną.

B. Dalej analityk chce zdobyć informacje o gromadzeniu kapitału, a w szczególności o rodzaju, strukturze, terminowości i zabezpieczeniu kapitału, aby na tej podstawie umieć ocenić ryzyko finansowe przedsiębiorstwa. Określa się to terminem analiza struktury kapitałowej łub analiza finansowania.

C. Ponadto analiza bilansowa ma na celu przygotowanie informacji o zależnościach między gromadzeniem środków (finansowaniem) a wykorzystaniem środków (inwestycją). Tę dziedzinę analizy bilansowej określa się analizą wypłacalności.

D. Wielkie znaczenie przypada również analizie wyniku, to znaczy ocenie, I czy przedsiębiorstwo będzie w przyszłości w stanie wygospodarować wyniki.

Ta gałąź analizy zyskuje w ostatnich latach coraz bardziej na znaczeniu [ i sytuuje się coraz bardziej w centrum analizy zamknięcia rocznego.

3. Instrumentarium analizy bilansowej

Analiza bilansowa była na początku — przynajmniej przez profesjonalnych analityków — opisywana jako mniej lub bardziej wystand&ryzowany proceder. Ma to co najmniej dwa powody. Po pierwsze, analiza bilansowa dokonywana jest na danych ilościowych, które zawsze nadają się dobrze do komputerowego, znormalizowanego przetworzenia. Po drugie, wzrasta wartość dostarczonych przez analityków bilansu informacji z zakresem możli-