DSC01342

190 Zarys polityki i analizy bilansowej

kierownictwa spółki, może być długoterminową lokatą w celu uzyskania dywidendy lub innych korzyści, ale może też wynikać z przyczyn spekulacyj. nych lub krótkoterminowej lokaty pieniądza. Pewność obydwu twierdzeń jest „z zewnątrz” w równym stopniu do zaakceptowania Te zakresy swobodnego przyporządkowania, prawie nie kwestionowane? przez osoby trzecie, stwarzają spółce bilansującej możliwość wpływania, w pewnych granicach, na stosunek między majątkiem trwałym a obrotowym. Jeżeli zwrócimy uwagę, że —jak to zobaczymy później — analiza bilansowa często sięga do proporcji obydwu grup majątkowych w majątku całkowitym (np. w tak zwanej „złotej | regule bilansu”), to stanie się jasne znaczenie wpływu tych możliwości. ! Również do grupy formalnych instrumentów polityki bilansowej zaliczyć I można także zakresy swobodnej informacji w obrębie załącznika i sprawo- i zdania z działalności. Szczegółowo mówiliśmy o tym w rozdziale 9.

Kolejną ważną grupę środków pomocniczych-polityki bilansowej można ująć pod pojęciem „instrumentów materialnych”. Te można Z kolei podzielić dalej i to na dwie, bardzo różne w swym charakterze, grupy. <

Pierwsza z tych dwu grup obejmuje przedsięwzięcia, które następują przed momentem bilansowym. Materialne przedsięwzięcia polityki bilansowej, dokonane przed momentem bilansowym, różnią się znacznie od dotychczas omawianych instrumentów czasowych i formalnych. Podczas gdy treść bilansu i rachunku wyników pozostaje niezmieniona w wyniku zastosowania tych ostatnich, lecz tylko jest inaczej przedstawiona, to w rozpatrywanej teraz grupie przedsięwzięć zapadają decyzje o nowych operacjaćh gospodarczych i to tylko w celu zmiany obrazu bilansu. Ujmując sprawę bardziej obrazowo: jeżeli przy instrumentach polityki bilansowej przedstawionych jako pierwsze zmienia się tylko kształt i kolor termometru (jako instrumentu pomiarowego dla określonego wycinka rzeczywistości), a ten dalej niezmieszafty pokazuje temperaturę otoczenia, to poprzez rozpatrywane teraz materialne przedsięwzięcia polityki bilansowej termometr ten zostanie podgrzany lub schłodzony, będzie więc pokazywał zupełnie inną temperaturę¹⁵. Istnieje wiele tego rodzaju przedsięwzięć określanych jako „kształtujące stan rzeczy”, gdyż:

— można sterować momentem planowanych zakupów rzeczowych składników majątku trwałego; zakup na krótko przed momentem bilansowym prowadzi do zwiększenia majątku trwałego, zmniejszenia

¹¹ To samo dotyczy materialnych instrumentów polityki bilansowej, które dzlMfo momencie bilansowym.

wypłacalności względnie do zwiększenia krótkoterminowych zobowiązań i w końcu do zmniejszenia wyniku okresowego;

| opóźnione zamówienia surowców, materiałów pomocniczych i eksploatacyjnych podwyższają ceteris paribus wykazaną w bilansie wy-płacalność;

k — koszty, dla których nie istnieje żaden określony przędna! czasowy, dadzą się czasowo przesuwać do przodu lub w tył (jak to często ma miejsce przy przedsięwziędatdfekonserwacyjnych); przykładem jest chociażby czasowe umiejscowienie kampanii reklamowej;

— zawarcie i/lub realizacja transakcji mogą być przyspieszone łub opóźniane¹⁴. ^

Druga grupa materialnych instrumentów polityki bilansowej, która w swym znaczeniu jako środek pomocniczy polityki bilansowej jest w sumie najważniejszą grupą, obejmuje takie instrumenty, które mogą być zastosowane do wpływania na majątek i wynik po momencie bilansowym. Bazują one częściowo na świadomie przyznanych przez prawodawcę prawach wyboru Ustalania wartości i wyceny, częściowo na bezwarunkowo koniecznych zakresach swobodnego uznania i prognozy. Są one przeglądowo wymienione na rysunku 10.3 i powinny być Państwu wszystkie znane z dotychczasowych rozważań, w tym miejscu więc nie są konieczne żadne dodatkowe wyjaśnienia.

4. Granice polityki bilansowej

Spółki posiadają—jak widać — szeroki wachlarz instrumentów polityki bilansowej. Jednakże kształtowanie zamknięcia rocznego w określonym celu ma też swoje granice, gdyż:

¹⁴ Jako kuriozalny przykład można podać, ii magiczne działanie wysokości zasobów majątku w postaci zapasów w zamknięciu rocznym skłania niektóre fumy do niewpuszczeaia na Sylwestra przez bramę zakładu przybyłych ciężarówek i do rozładowania ich nie na końcu roku, lecz dopiero w styczniu. W wyniku takich działań ujęcie przesyłki w rachunkowości nastąpi dopiero w roku następnym. Ze wszystkich instrumentów polityki bilansowej tego rodzaju przedsięwzięcia kształtujące stan rzeczy można określić jako najbardziej problematyczne Spółka sięga po te środki tylko po to, by osiągnąć określony skutek w zamknięciu rocznym; w innych przypadkach nie sięgano by po nie. Tylko część z nich da się uzasadnić ich wpływem na przesunięcie podatków. Inne przedsięwzięcia kształtujące stan rzeczy nie wykazują żadnych ekonomicznych korzyści poza funkcją window dresstng („upiększanie witryny” - „upiększanie bilansu środkami legalnymi w celu stworzenia wrażenia wysokiej płynności”), w najgorszym wypadku są nieekonomiczne, ąg