DSC01345

196 Zarys polityki i analizy bilansowe)

wośti porównawczych. Takie — jako porównanie branżowe lub czasowe — można uzyskać tylko wtedy, gdy przez cały czas utrzymuje się te same metody analizy. Poniżej przedstawimy w krótkiej formie najbardziej reprezentatywny przegląd instrumentarium analizy bilansowej. jjHożemy i chcemy naszkicować tu tylko podstawowe problemy. Wyczerpujące przedstawienie przekroczyłoby ramy podręcznika wprowadzającego^ w problematykę. O analizie bilansowej napisano już różne książki, z pracami habilitacyjnymi włącznie.

Istotnym środkiem pomocniczym analiz bilansowych są liczby znamionowe:

Liczby znamionowe są ogólnie ilościowymi danymi, które jako świadome zagęszczenie zespolonej rzeczywistości w skondensowanej formie powinny informować o dających się matematycznie opisać ekonomicznych stanach faktycznych.

Ta abstrakcyjna definicja¹⁷ stanie się bardziej zrozumiała, jeżeli przyjrzymy się poszczególnym wielkościom liczb znamionowych. pierwszej kolejności należy wymienić absolutne liczby znamionowe. „Zagęszczenie zespolonej rzeczywistości w skoncentrowanej formie” nie oznacza nic innego, niż — pars pro toto — wyszukanie sobie jakiejś liczby, która służy jako miernik oceny ekonomicznej rzeczywistości. Tak na przykład w USA zysk kwartalny ma główne znaczenie dla oceny sytuacji wynikowej spółki. Absolutne liczby znamionowe są jednak, w sposób ograniczony, zdolne do wyrażania pewnych twierdzeń. Na początek warto przynajmniej jeszcze wiedzieć (jako informację dodatkową), jak zmieniają się wraz z upływem czasu zyski kwartalne lub jak zachowują się one w stosunku do włożonego kapitału i do zysków ze sprzedaży. Tym samym wspomniany został rodzaj liczb znamionowych, które w analizie bilansowej w znacznym stopniu dominują, a są to relatywne liczby znamionowe względnie współczynniki. Występują one w szczególności w dwóch różnych wariantach:

— w pierwszym przypadku jako liczby udziału wiążą one—abstrakcyjnie rzecz biorąc — statystyczną masę cząstkową z jej masą całkowitą:

¹⁷ Jeszcze jedna wskazówka co do tego. dlaczego w ekonomice przedsiębiorstw — i nie tylko tu — istnieje skłonność do tego rodzaju zagęszczonych i skomplikowanych definicji: im krótsze i dokładniejsze sformułowanie, tym mniejsze jest — przy tej samej treści — niebezpieczeństwo zmienności.

• przykładami śą: udział kosztów osobowycłi w całkowitych kosztach okresu obrotowego lub udział procentowy kapitału własnego (udział kapitału własnego w kapitale całkowitym);

I — z kolei w przypadku drugim jako liczby odniesienia tworzą one związek między wielkościami wprawdzie różnymi w swej istocie, jednakże ekonomicznie, pozostającymi we wzajemnym związku; przykładem jest stosunek majątku trwałego i kapitału własnego.

i Poniżej chcemy rozstrzygnąć, jakie wielkości liczb znamionowych można spotkać w wymienionych wyżej działach analizy bilansowej. Wcześniej jednak .wspomnijmy jeszcze o tym, że skrót pojęciowy, który uwidocznił się już w tytule tej książki („bilansowanie” zamiast „zamknięcie jednostkowe”), w zakresie analizy istniejących zamknięć rocznych jest szczególnie mylący.

|V ramach „analizy bilansowej” analizie rachunku wyników przypada o wiele większe znaczenie niż analizie pozycji odnoszących się do określonego terminu aktywów i pasywów! t«

a)    analiza inwestycyjna

W analizie inwestycyjnej rozważane są bliżej rodzaj i skład majątku, jak również czasowa struktura zaangażowania majątku. Najważniejsze stosowane tu zazwyczaj liczby znamionowe są wymienione w tabeli 10.1 i obliczone Idla dwóch spółek akcyjnych „A” i „B”.

Tempo, w jakim części majątku w wyniku procesu sprzedaży stają się znowu pieniądzem, ma decydujące znaczenie dla zapotrzebowania na kapitał i tym samym — przy danej strukturze kapitału — dla finansowej stabilności spółki. Krótkoterminowością zaangażowania majątku podnosi się potencjał wypłacalności spółki (i tym samym zmniejsza niebezpieczeństwo niewypłacalności). Wykazane w tabeli 10.1 wartości liczb znamionowych pokazują, na tle tych podstawowych twierdzeń, trochę korzystniejszy obraz dla spółki akcyjnej „A” (wyższe tempa sprzedaży). Jednakże nie powinni Państwo wyciągać z tego daleko idących wniosków: obydwa przedsiębiorstwa pochodzić mogą z całkowicie różnych branż, nie są więc w pełni ze sobą porównywalne. Ponadto liczby znamionowe powinny dostarczyć z poszczególnych części analizy tylko poszczególne fragmenty większego obrazu.

b)    analiza finansowania

Analiza pochodzenia środków powinna udzielić informacji o ich źródłach i składzie według rodzaju zabezpieczenia i terminowości kapitału dla umożliwienia oceny ryzyka finansowego. Najważniejsze, dające się tu przytoczyć, liczby znamionowe pokazuje — znowu w odniesieniu do obydwu spółek