DSC01339

184 Zarys polityki i analizy bilansowe!

konkretny rok, lecz uwzględnić wzajemne zależności. Na przykład przesunięcie płatności podatków nie oznacza ich zniesienia. Polityka podatkowa spółki musi tak samo jak polityka dywidend — by wymienić tylko dwie dziedziny tej polityki — mieć długoterminowe ukierunkowanie.

W przytoczonej definicji polityki bilansowej brakuje jednak jeszcze ważnego aspektu. Polityka bilansowa przestaje istnieć tam, gdzie są przekraczane granice legalności i zaczyna się kłamstwo i fałszerstwo bilansowe. Mówi się wówczas o „matactwach bilansowych,’*, przy pomocy których jest „zaciemniona” lub „upiększana” sprawozdawczość finansowa¹. „Fryzowanie” bilansu możliwe jest jednak jedynie w dopuszczalnych granicach. Tak więc polityka bilansowa:

—    może się poruszać tylko w ramach istniejących przepisów, pi— musi przestrzegać zasad prawidłowej księgowości^^

—    nie może naruszać żadnych przepisów szczegółowyćlOS

—    nie może pozwolić na to, by kupiecka ocena przekształciła się w samowolę.

Dlatego polityka bilansowa jest nie tylko sztuką tego, co możliwe, lecz również sztuką tego, co wolno. Spółka ma prawo —- a w sensie postępowania ekonomicznego również obowiązek wykorzystania istniejące) swobody w zestawianiu sprawozdania finansowego dla swoich celów. Jest to dla każdego adresata bilansu jasne, względnie powinno być jasne. Powinien on jednak móc liczyć na to, że przedsiębiorstwo dotrzyma obowiązujących reguł gry.

2. Cele polityki bilansowej

Problem polityki bilansowej tkwi — jak już krótko wspomnieliśmy i jak to powinien uzmysłowić rysunek 10.1 — w podstawowym dylemacie. Adresatom zaniknięcia rocznego sytuacja ekonomiczna spółki powinna być przedstawiona w sposób jak najbardziej pozytywny, tzn.:

—    wierzyciele powinni odnieść wrażenie, że ich roszczeniom nie grozi żadne niebezpieczeństwo i że mogą ponadto bezproblemowo zagwarantować spółce dalsze kredyty,

—    udziałowcy powinni widzieć swoje przedsiębiorstwo jako trwałą możliwość inwestowania (drobni akcjonariusze) względnie, dodatkowo, jako odpowiedni instrument nadzoru interesów socjalno-eko-nomicznych (wielcy akcjonariusze),

Naszkicowanie raczej zbyt optymistycznego obrazu sytuacji ekonomicznej spółki

Podwyższenie atrakcyjności wobec aktualnych i potencjalnych udziałowców    /

Wykazanie podwyższonej wypłacalności i solidności/ wobec dawców kapitału obcego

Zabezpieczenie i pogłębienie kontaktów/ zaopatrzeniowo-zbytowyob-//

Próba

polityki bilansowej

optymalnej dla celów przedsiębiorstwa

Czasowe przesunięcie \ obciążeń podatkowych \.

Unikanie spowodowanego dywidendami/ zmniejszenia wypłacalności \

Wzmocnienie wartości kapitału własnego poprzez unikanie wypłat z zysku

Naszkicowanie raczej zbyt pesymistycznego j__obrazu sytuacji ekonomicznej_

Rys. 10.1. Dylemat polityki bilansowej.

1

Zob Górniak S., Bilansoznawstwo w zarysie. Warszawa 1962, s. 57-59.