DSC01006 (11)

Struktura socjometryczna: stuktura afektywno małej grupy 183

Zanim przedstawię szczegóły dotyczące powyższej typologii, chciałbym poczynić jedno istotne zastrzeżenie. Typologię tę należy odczytywać jako „przedłużenie” obrazu struktury hierarchicznej - wzoru atrakcyjności interpersonalnej, przedstawionej na rysunku 6.1. Inaczej mówiąc, jest tak, że w każdym z analizowanych typów struktury socjometrycznej występuje któraś z wersji owej struktury hierarchicznej.

Prosta struktura socjometryczna rodzi się na skutek niewielkiej liczby wymiarów i braku korelacji między nimi. Przykładem grup, w których powinna się pojawić prosta struktura socjometryczna, są różnego typu społeczności prymitywne, tak zwane izolaty społeczne oraz - jak twierdzi Davis - większość amerykańskich szkół podstawowych, gdzie zróżnicowanie przebiega według dwóch niezależnych od siebie osi - wieku i płci. Prosta struktura socjometryczna będzie sprzyjać tworzeniu niewielkiej liczby dużych klik, które będą się organizować właśnie wokół osi zróżnicowania.

Niekiedy jednak, pomimo niewielkiego zróżnicowania, niewielkiej liczby wymiarów dochodzi do silnego powiązania cech w obrębie każdego statusu, co powoduje, że coraz więcej ludzi zaczyna należeć do jednej lub drugiej antytetycznej grupy. Inaczej mówiąc, powstają wówczas warunki sprzyjające powstaniu zdychotomizowanej struktury socjometrycznej. Struktura prosta cechowała się stosunkowo wysokim stopniem jednolitości wewnętrznej. Oczywiście istniał w niej podział na kliki (te istnieją zawsze, w każdej strukturze socjometrycznej), lecz nie miał on cech dycho-tomiczności. Natomiast struktura zdychotomizowana cechuje się mniejszym stopniem jednolitości, albowiem kliki mają tendencję do stawania wobec siebie w opozycji. James Davis jako przykład grupy, w której powinna istnieć zdychotomizowana struktura socjometryczna, podaje tradycyjne miasteczko na południu Stanów Zjednoczonych. Grupa ta może powstać na skutek skorelowania się rasy i statusu z faktem przynależności do dwóch wielkich grup: białych o wysokim statusie i czarnych o niskim statusie, stanowiących trzon tej zdychotomizowanej struktury socjometrycznej. Oczywiście nie jest to całkowicie wyczerpujący obraz struktury, albowiem - zdaniem Davisa - w takiej grupie istnieć też będą mniejsze grupy białych o niskim statusie i czarnych o wysokim statusie.

Jeśli liczba istotnych charakterystyk społecznych jednostek należących do grupy jest duża, lecz nie są one ze sobą powiązane, to jest posiadanie danej cechy nie pociąga za sobą konsekwencji w postaci wielu dalszych charakterystyk, wówczas powstanie „wząjemnie sprzęgająca się” struktura socjometryczna. Jest to struktura, w której istnieje stosunkowo duża liczba małych, słabo zróżnicowanych klik. Jeśli porównamy struktury socjometryczne szkoły podstawowej ze strukturami socjo-metrycznymi grup w szkole wyższej, twierdzi Davis, wówczas dostrzegalna będzie wyraźna różnica. Otóż oprócz płci i wieku (roku studiów), które były istotnymi charakterystykami w strukturach socjometrycznych prostych charakterystycznych dla szkoły podstawowej, studenci są zróżnicowani dodatkowo ze względu na miejsce zamieszkania, kierunek studiów, członkostwo w organizacjach studenckich itp. Istnieje tu więc duża liczba wymiarów, nie tworzących jednak powiązanych syndromów. Dzięki temu struktura „wzajemnie sprzęgająca się” jest bardziej jednolita niż struktura zdychotomizowana - każdej osobie w takiej grupie odpowiada mniejsza niż