DSC03313 (7)

Ohio

PÓty

JF*rół>a nowego odczytania «

135

poszczególnych struktur narracyjnych I ^do xctx porządków, toku i rytmu można by więc _D!\ transmisji, do pasów transmisyjnych zarzuconych

nowego odczytania «Chłopów» Reymonta

ne koła i spraw obrót n samoistne

.    wielkiego mechanizmu epickiego. Zar*.S ^Lłopo głowie. Takie odczytanie Chłopów zbliża

^ jwi    d^DBechanizm posiada S3 *Lmentów i historii życia Janki Orłowskiej. Ta

powieść więc otwarta i bez rozwiązania fabularnego, które ^Y~ _na zawsze zapadło, tyle że bohaterów życie mocno ude-

to dzieło do

|____flrmentów i historii życia Janki Orłowskiej. Ta sama filozo-

pos^czególne jego części mają jednak^ fia życiowa Reymonta wygląda bowiem z Chłopów traktowa-

* ^ uych w oderwaniu od dalszych warstw kompozycyjnych tego dzieła. Ale w owym oderwaniu czytać go nie można, chociaż zdarzeniowość” cyklu tak dobitnie została przez pisarza przeprowadzona.

Pierwszv ze wskazany chi porządków posiada charakter zdav Stefania Skwarczyhska, roztrząsając problem „budowy treś-rdowy toku. to znaczy przebiega tylko w jednym i nie^ f* ^{W dZ16 e} ^^tera<=^klm (tytuł rozdziału), wprowadza rozróż-

oy-rn su- powtórzyć, zrytmazować kierunku Docieramy do * „Zdarzenie jest tym, co wprowadza zmianfw ustalonym f jeżeli Chłopów odczytać mezalezme od dalszych || _{staaie rzec}zy. Ustalony układ stanu rzeczy nosi nazwą sytua-kcvw nakładających się na ich tok fabularny. Takprzeczyt*, _cji. Zdarzenie wytwarzasytuacją nową, świadczącą o zmianie, oyfcl. może się obyć bez mitologiżującej nadbudowy i * _Pod kątem widzenia zmian, wprowadzonych przez zdarzenie, o wiele bliższy chłopskiej nowelistyce pisarza.    możemy mówić o sytuacji wyjściowej zdarzenia, która jest —

Cóż podówczas czytamy? Dramatyczną, a bywa, że naw* że się tak wyrazimy — sytuacją zastaną przez zdarzenie, amatyczną, powieść o niestarym jeszcze i całkiem o* i o sytuacji końcowej, ustalonej przez zdarzenie, czyli o post-_ Tn wdowcu, który wbrew rodzinie, ale pod naciski* sytuacji. [...] swojej biologii poślubił wiejską piękność, który wplątał si« Zdarzenie ze względu na osoby bohaterów, których dotyczy, powodowany łapczywością pieniądza i ziemi, w kryminał* może mieć charakter rozmaity. Może przyjść «od zewnątrz#, awanturę, zapłacił za to chorobą i śmiercią. Zamiast życia® uderzyć w bohatera, który okazuje się wtedy jego przedmio-

nowa - pozostawił po sobie młodą wdowę. To jest przecie tem. Zdarzenia tego typu mogą być literacko zdecydowane

prymitywne streszczenie Chłopów. Do tej fabuły odnosi s przez siłę wyższą, mogą mieć źródło w sferze rzeczywistości przypomniane przez F.-L. Scłioella stare przysłowie franem metafizycznej [...].

„Qui terre a, guerre a”.    ^ Źródłem zdarzeń w utworze literackim może być jednak

Można również Chłopózo czytać 'wedle nieco innego tok człowiek. Jeśli zdarzenie ma za źródło akt woli człowieka, arzeń, chociaż z książką o niestarym wdowcu jest u a przynajmniej jeśli wynika z jego postawy wobec świata — związany. A^ianowicie powieść o paru ludziach spośród wiej nosi nazwę czynu; człowiek jest wtedy podmiotem źdarze-skiej gromady, którzy usiłowali się uchylić od normy obf _nia.”¹⁴

zos tan. ą

morałnej owej gromady, i albo dobrowolnie, jak Alt JV"a pewno postępowanie postaci w Chłopach odczytanych ^lho pod przymusem, jak Jagusia i kleryk Jasio j_ak₀ powieść o niestarym wdowcu czy jako powieść o da-

»    - po'%w£ada Jasio.

spokojnie odma -wiał³

tazana

^nor^my\ »^^arzy rnnte remnie zbuntowanych młodych składa się z czynów opartych ^^ryzwycza^^{z S1<}2 i bodziesz bre- _na rzącj_Zącycb nimi motywacjach psychicznych. Ale nawet

.    .    , . odpowiada gospodarny pleban +vch ramach toku jednokierunkowego Reymont postępkom

tak odczytanej powieści może sie ona nasienne i ie^ieni ^{w t}3^{rcn ramdLn Ł}    ®    __^ ,

^ o 'w a

rozpocząć. 2VTa hańbę i poniżenie    P^{ostaci stara się nadaĆ charakter}    H f**? ^PT

^r *    na rozstajne, drogi Jagusię, ale    IpUg cić, którymi nie tylko sam człowiek rządz,, lecz również okre-

-    jej nie odebrał. I skore    ślone sytuacje. Kiedy Jagusia znajdzie się w „sytuacji wdo-

sobie podjedzą, walka —w St. Skwarczyńska, Wsięp do twzuA:* o literaturze, t. I, War--    >    szawa 1954, s. 2SS

-254.