DSC04566 (3)

HotOM >. Teorio rozwoju w ciągu życte H

Ryc. W

1

I

i ętRkkjęMW^ ¹

Pizynaleźnośc i miłość

SKu^iocMiMwo (ioufańlę, porządek.    ■!

Pcttfoey    iza*poł»

Płaęnfcmstdmr popędJ

n

do najbardziej zaawansowanych W miarę przesuwania się ku górze tej j||| motywacyjnej, coraz silniej zaznaczają się różnice pomiędzy ludźmi. Wyższe będą się rozwijały jedynie wówczas, gdy zostaną zaspokojone te stawowe

_Ibejnuijące zdobycie odpowiedniego pożywienia, zepewryąjffl||

odpoczynku lip Na drugim poziomie znajdują się potrzeby bezpeczerftftjjil^^H

Jak pokazuje rycina 2-3. pierwszy rząd potrzeb w hierarchii stanowią poj| natury fizjologicznej, obejl^-

motywują jednostkę do osiągnięcia poczucia pewności. Kolejną jest potrzeba popyjyn noio i miłości. Przynależność można określić jako potrzebę bycia częścią grupy ' i dzielenia się z innymi. Na czwartym poziomie hierarchicznej piramidy znajdujaS -| potrzeba szacunku - pragnienie bycia szanowanym i podziwianym przez innych Otrzymywane od nich Informacje zwrotne pomagają ugruntować poczucie własr%- i' wartości i kompetencji Piąta potrzeba, samorealizacji¹⁸ oznacza pełne natury jednostki we wszystkich jej aspektach. Aby osiągnąć catkowite spetajęęlir własnych możliwości, wszystkie wymienione poprzednio potrzeby muszą jjjBH odpowiednio zaspokojone. Istotnym składnikiem samorealizacji jest uwolnienie erę od | kulturowych i narzuconych samemu sobie ograniczeń.

Dążenie do samorealizacji rozpoczyna się wcześnie w życiu. Zgodnie z hietąmH potrzeb Masłowa ani dzieci, ani dorośli nie mogą osiągnąć najwyższych pazrocn^i dopóki nie zostaną zaspokojone ich podstawowe potrzeby. Osiągnięcie samoreakząel' wymaga też znacznej sity ego. akceptacji przez rówieśników i szacunku do samego siebie. Samorealizacji można nie osiągnąć aż do średnich lat wieku dojrzategoB W latach poprzedzających wiek średni energię psychiczną jednostki często takie formy aktywności, jak związki seksualne, zdobywanie wykształceni*, robienie kariery zawodowej, małżeństwo i rodzicielstwo Odczuwana, w okrasie- wczesnej dorosłości potrzeba osiągnięcia stabilizacji finansowej także wymaga znśteznęgo zaangażowania. Jednak po osiągnięciu wieku średniego większości i uda udaje się w pełń zaspokoić te potrzeby i mogą oni przeznaczyć energię na dążenie do zdobycia dojrzałości ego. W rozdziale 10 przedstawiamy szczegółowy przegląd charakter/fc tycznych cech i zachowań typowych dla osób samor salwujących się.

■

¹¹W teorii Maslowa potrzebę samorealizacji poprzedzają jeszcze cjwte tmw. potrzebe-wtedsry i rozumienia - zaspokojenie ciekawości, poszukiwania wiedzy i zdobywania rozumienia.draż potrzeby estetyczne - porządku, symetrii, zamykania i kończenia działań (przyp ttum.).

ROGERSA TEORIA OBRAZU JA Jak wskazaliśmy. Gart Rogers (1961. 1974. 1960) także wniósł istotny wkład do teorii humanistycznej Rogersa uważa się za twórcę terapii skoncentrowanej na Mieńcie, której nazwa została później zmieniona na terapię skoncentrowaną na osobie Ten rodzaj terapii posługuje się humanizmem jako Założeniem pojęciowym i twierdzi, ze ludzie mogą stać stę istotami funkcjonującymi w sposób palny jedynie wówczas, kiedy da Im się Wolność i wsparcie emocjonalne, które pozwoli im na psychologiczny rozwój

Rogers twierdzi, Ze każdy z nas posiada ja-realne, które składa się z naszych spostrzeżeń dotyczących własnej osoby i ja-idealne odzwierciedlająca ja, którym chcielibyśmy się stać. Jeśli te dwa ja są zgodne, to żyjemy prawdopodobnie bez konfliktów i można oczekiwać, że w trakcie procesu rozwojowego przekształcimy stę w ludzi funkcjonujących w sposób pełny. Jeśli jednak te dwa ja są rozbieżne, to prawdopodobnie cierpimy z powodu takich stanów psychicznych, jak niska samoocena sztywność, poczucie niższości, poczucie winy i inne emocje negatywne, przy czym wszystkie one ograniczają samorozwój. Zatem wyobrażenie Rogersa na temat zdrowego wzrostu 1 rozwoju obejmuje zgodność (pomiędzy ja - realnym i ja ~ idealnym, przyp tłum.) i osiąganie takich ważnych wymiarów osobowości, jak: giętkość, autonomia i akceptacja samego siebie

KRYTYKA TEORII HUMANISTYCZNEJ Zwolennicy teorii humanistycznej, wierząc, że człowiek posiada ogromna możliwości, których nie uwzględniają koncepcje innie, niż ich własna, negatywnie reagowali na kostyczne teorie .mechanicznej osoby' Niestety, teoria humanistyczna dysponuje mniejszą liczbą potwierdzających ją dowodów empirycznych, niż jakakolwiek inna, przytaczana w tekście. Po prostu brak jest metodologu pozwalającej dokonać pomiaru samorealizacji, pełnego wykorzystania tkwiących w podmiocie możliwości, szczęścia i tak dalej.

Chociaż idee Maslowa i Rogersa dotyczyły głównie rozwoju dorosłych, teoria humanistyczna znajduje zastosowanie także w odniesieniu do dzieci i młodzieży. Coraz bardziej uznawany staje się jsogłąd, iż podkreślanie unikalności i możliwości osoby jest ważne na przestrzeni całego życia, ale szczególnie podczas lat kształtowania się jej osobowości. Zarówno Maslow, jak i Rogers akcentują zamiar pomagania młodym, jak i starszym osobom w zaakceptowaniu pełni ich ludzkiej natury i starań, które charakteryzują proces .stawania się”. A zatem zastosowanie teorii humanistycznej zarówno do wczesnej, jak i późnej fazy rozwoju, włączając w to sposób, w jaki możemy wspierać te formy aktywności, które prowadzą do całkowitego spełnienia i osiągnięcia indywidualności, jest tak ważne cfla rozwoju w ciągu życia.

Teoria Ekologiczna

Teoria ekologiczna jest innym, stosunkowo nowym podejściem do badania rozwoju w ciągu życia, którego istotny wpływ został udowodniony w ostatnich latach. Koncepcją ta koncentruje się nade wszystko na znaczeniu kultury lub kontekstu w kształtowaniu rozwoju. Aby najlepiej zrozumieć zachowanie w miarę jego rozwoju na przestrzeni życia, musimy zwrócić szczególną uwagę na kontekst środowiskowy, w którym żyje dana jednostka, wliczając don innych ludzi.

BRONFENBRENNERA TEORIA EKOLOGICZNA Urie Bronfenbrermer (1979, 1966. 1989) zaproponował socjokutturowe ujęcie rozwoju, które umożliwia nam lepsze zrozumienie sposobu, w jaki mogą być wyjaśniane kwestie ekologiczne. Najistotniejszym elementem jego teorii są cztery częściowo pokrywające się systemy środowisko-

ZAGADNIEŃ TEORETYCJ Jeśli samom i oznacza mię odkrywanie I { naszych moź i według dębi zrobić w celi ziania tych u mbżliwoSciz dzle młodzi rzy?