DSC07049

206

Stanisław Kawula

orientacje i plany życiowe, a w jakim stopniu brak awansu społeczno-zawodowego rodziny warunkuje pozytywnie lub negatywnie start na różnych szczeblach wywodzących się z niej dzieci. Jeszcze bardziej interesujące z pedagogicznego punktu widzenia mogą okazać się zależności w przypadku tych rodzin, gdzie w kolejnych ciągach rodzinnych nastąpił regres, np. o jedną czy nawet dwie pozycje. Właśnie tego będą dotyczyły badania szczegółowe naszego zespołu nad funkcją opiekuńczo-wychowawczą współczesnej rodziny polskiej różnych typów środowisk (S. Kawula, 1985).

2.    Przedstawione tutaj wyniki badań wycinkowych wskazują również w pewnym stopniu na środowiskowe zróżnicowanie startu oświatowego młodych pokoleń. Rozumieć przez to należy zarówno terytorialno-kulturowe układy środowiskowe i typowe pod jakimś względem rodzinne środowiska wychowawcze. Dzieje się tak m.in. dlatego, że nawet w rozwijających się społeczeństwach, takich jak Polska, wykształceni rodzice i właściwie spełniające swe funkcje ogólne i opiekuńczo-wychowawcze rodziny, osiągają przyspieszenie rozwoju intelektualnego i społecznego dzieci. Efekty są lepsze wówczas, jeżeli czynią to świadomie, gdy pełnią racjonalną opiekę, ukierunkowują swe dzieci ku wartościowym formom uczestnictwa w kulturze itd. Tak się dzieje przede wszystkim w rodzinach inteligenckich i środowiskach kulturowo i materialnie bogatych. Poziom ich umysłowego i kulturalnego rozwoju oraz warunki startu oświatowego i przyszłego startu społeczno-zawodowego różnią się od odpowiednich wskaźników tych dzieci, które wzrastają w rodzinach o niskiej kulturze i złych lwarunkach materialnych, w atmosferze zaniżonej refleksji ogólnej i pedagogicznej RM. Kozakiewicz, 1973).

3.    Zachodzi zatem potrzeba podnoszenia refleksji ogólnej i pedagogicznej rodziców, jako ważnego czynnika optymalizacji kształcenia i wychowania dzieci i młodzieży. Nadzieje te wypływają z założenia, iż rozwój i wychowanie współczesnych młodych pokoleń dokonywać się powinny w coraz bardziej zbliżonych warunkach kulturalnych. Stąd też czynnikiem różnicującym staną się głównie czynniki psychopedagogiczne, tkwiące w każdej rodzinie. Stanowi je układ stosunków między członkami rodziny, ich wiedza, postawy oraz faktyczne postępowanie osób tworzących grupę rodzinną. Jest to zespół spraw, które w uproszczeniu można określić jako kulturę wychowawczą szczególnie rodziców. Problemem nadal aktualnym pozostaje kwestia upowszechniania właściwego wzorca tak widzianej kultury i poszukiwania skutecznych form jej kształtowania (G. Streib, 1973, s. 11; F. Adam-ski, 1988).

Należy uwzględnić, jako jeden z ważnych czynników startu społecznego dzieci i młodzieży, jakość i poziom świadomości wychowawczej rodziców, które - jak wynika z naszych badań - w zasadniczy sposób rzutują na powodzenie dzieci w nauce szkolnej, ich kariery szkolne i przyszłe losy.