DSC08185 (3)

XXX    „POOtCIWoK', isuki/noSI' [ X CNOTA"

Konstantyna w dobrych czasach „grzmią bębny", „na walach annały" (w, u wśród jego nuddziadów jont minister. Zaś wyprawa zagraniczna tegoż Konstantyna nieprzypadkowo poiownana jest do sławnej, magnackiej peregrynacji do Wioch Jerzego OssolińskiegoBo nie przeciętny szlachcic w takich wyprawach

Dziwi kraje sąsiedzkie nierozumnym zbytkiem

(w. 115)

i nie przeciętny szlachcic,

co panem wyjechał przystojnym i godnym,

Wraca grzecznym filutem i żebrakiem modnym

(w. 117 118)

Krasicki miał więc prawo liczyć na pelnt) aprobatę szlacheckiego czytelnika, któremu wcale mogło nie być obce marnotrawstwo, gdy w zakończeniu tej satyry pisał:

Bogacieiny. ubodzy, kraje okoliczne;

A zbytek, co się tylko czczym pozorem chlubił,

Okrasił nas powierzchnie, a w istocie zgubił.

(w. 122 124)

Zbytek zgubił nielicznych spośród braci szlacheckie i, i to w jakiejś mierze wysferzonych, wyrastających ponad przeciętność Odeszła od tradycyjnych wartości, uległa pokusom nowoczesności żona modna i zrujnowała poczciwego szlachcica, który poniewczasie żałuje zawartego dla korzystnej intcrcy/y małżeństwa Również w satyrze    Wzorom

pozytywnym me jest pan

wspaniałym tytułem dumnie najeżony,

Albo jaśnie wielmożny, albo oświecony,

_(w. 3 4)    ^

* Zob, przypis do satyry Marnotrawstwo, w. 101    102.

lec/, skromny s/luchcic w czarnym nie strojnym! tupanie i w bekies/ce wytartej, który się /.na na szelągach i /gromadził niezłą fortunę nu prowizjach od potyczek. Tuki wszakże ideał jest zunudto lichwiarski, by mógł zostać zaaprobowany. Kiedy więc Krasicki pokazał pomyślny skutek umiejętnego obracaniu pieniądzem, /ubiegu jednak sprzecznego z mentalnością szlachecką, wraca do zasad bliskich ogółowi:

Nie każdy bogatym

Urodził się, lecz szczęście nie zawisło na tym.

Owszem, według mnie, /uwżdy szczęśliwsi są tacy,

Których nie los /bogacił, ule skutek pracy.

(w. 35- -38)

Zapewne, przeciętny szlachcic uważał, że to, co posiada, jest skutkiem pracy i zapewne nic był zbyt skłonny do nadmiernej oszczędności, w czym znów mu autor sekunduje:

Nu co sobie szkodzić?

Nu co zbiory, jeżeli nie mają dogodzić?

Dla nas są, nic my dla nicn. Niech dogodzą miernie.

(w 41—43)

Udzieliwszy jeszcze kilku takich rad, zachęcających do oszczędności i ciułania, lecz nic do sknerstwa, przestrzegających przed licznymi drobnymi wydatkami, które niepostrzeżenie opróżniają szkatułę, kończy Krasicki /uleceniem znamiennym:

Niechaj się każdy zbytków niepotrzebnych strzeże;

Nie szpeci wstrzemięźliwość i proste ouzie/c.

Lepszy szeląg z im raty, chociaż jem ntu-dziany,

Niz pieniądz zlotom otn piny. ule pożyczany.

(w, 137-140)

Znamiennym dlatego, żc ,.szeląg z intraty*' był najczęstszą podstawą przeciętnej, szlacheckiej egzystencji.