DSC08510 (3)

XXXVI

ROMANTYZM - LATA DWUDZIESTE

GDY POWSTANIE UPADŁO

XXXVII

wolągach” Mickiewicza, są przykładem dość charakterystyk stosunku starszego pokolenia do generacji romantyków. Ujaw

ją się tu te*nieporozumienia podstawowe, tyczące stosunku^^{ści sztuki b}y^ło równoznaczne z głoszeniem haseł wolności politycz-m do narodowych obowiązków sztuki. W oczach tych wielu ^ ^{że w} °S^óle K^zy^k literatury byl językiem ezopowym (rob. Korzy kontynuując idee wyrosłe w Komisji Edukacji Narodowei^^na"^ryzmHSI wyrażającym patriotyczne dążema naszej litowali oczyścić kulturę polską z obcych naleciałości, naganni B§i ^^ano ten rewolucyjno-ojczysty ton we wczgśrue)-

już samo nawet nawiązywanie do tradycji innej, niż tylko    Za esktego; mło-

^J    ,    • • a im '    ^i •'xr u dziutki wówczas Juliusz Słowacki w Hymnie do wolności usiłował

*a, powo ywanie się na ng i w, a szczeg me i^emc, ^w? MI04 narzucić takie odczytanie swych własnych, dawniejszych, bajroni-chcieh wyprowadzić sztukę z zaścianka polskiego neoklas^^ _utworów krvPto-_poiitvcznvch.\W gorączce powstań-na współczesny grunt europejski me zatracając przy tym ty^czych wydarzeńizdąwało się, że zadaniem literatury jest wprzęgnię-narodowej odrębności ani tradycji, starsi, przerażeni niemczy^_cj_{e s}ję _w służbę społeczną; pisanie pobudek bojowych lub wypeł-egzotyzmami, północną mitologią itp. lękali się o zachowanie pi₍nianie żądań takich, jakie zostały rzucone w anonimowym apelu do wiastka narodowego, czystości języka. J    artystów

Do powstania listopadowego dominowało w polskim romaą _{Gdy sąsiedzi nasi gryzmolą karykat}ury, wy oddajcie z całym zapałem mie to „europejskie oblicze, chęć wchłonięcia, przyswojenia Poldusz szlachetnych obrazy godne wieków potomnych. Wystawcie nam kom nowej, fascynującej wizji świata, nowego spojrzenia na natuj wszystkie ważniejsze sceny rewolucji naszej, wiernie, jak wierne serce Po-na sztukę, jakie wówczas uderzało wszędzie w Europie, od Anglij,!^³ czui^e •

Petersburg. Znakomicie tę europejskość nowej atmosfery czuł „Wystawią” je tak Sonety wojenne Garczyńskiego, a później bywający w Rosji Mickiewicz - i z tego stanowiska gromił warszawskim Janusza Wincentego Pola, Śmierć pułkownika i Reduta Or-zaściankowość w artykule O krytykach i recenzentach warszawstydona...

Wszędzie buntowano się przeciw zamykaniu filozofii i sztuki . Gdy powstanie upadło, gdy rozpaczliwie zmieniła się sytuacja obrębie narodowych partykularyzmów (chociaż problematyka naipoRtyczna krajuTrrprzeważająca większość ludzi pióra z Królestwa dowa stanowiła wszędzie trzon romantycznej ideologii), u nas dążosPolskiego i ziem wschodnich znalazła się na emigracji, zmieniła się do przełamania barier, oddzielających Polskę od Europy, do otwaśpów zarówno literatura jak wpisywane w mą deklaracje progra-umysłów na wszystko, co nowe i świetne - a dzięki genialnym tmówelSpory o-roman^gm^-onowiadanie się za nim lub przeciw, m Mickiewicza, Malczewskiego, Mochnackiego literatura polsbstateczme utraciły aktualność

a szanse zająć w europejskim kręgu poczesne miejsce.

^VKrólestwiePolskim przez najbliższe dziesięć lat życiejiterac-ie niemal nie istniało. Dopiero dorośnięcie nowej generacjiTludzi ■Sdzonyćh około 1820 roku, którzy byli dziećmi w czasie powstania, a^aczynali pisaę około 1840 n, i jednoczesne niewielkie złago-feenfe ćenzury^ufatwilo szersze rozwinięcie własnych koncepcji

Z chwilą wybuchu powstania narodziła się nowa hierarchia

tości, nastały zupełnie inne wymagania wobec sztuki. OkazałoŁ „ .    T ... .    ..... Z7T “

na zawsze wzywała dorewplucn pohtycznej, że mówienie o wotopeku, Wrocław 1962, s. 126.

CZAS POWSTANIA