DSC08500 (3)

ROMANTYZM - LATA DWUDZIESTE

XVII

HISTORIA, TRADYCJA, POJĘCIE ROMANTYCZNOŚCI

nionych, prawa rządzące całością, ogólne, nie uplątywaćsię w

walne, zaciemniające prawdę szczegóły.    ^    ..... ...    ,    . .. . _/1QOOX    ...    , .,

~    ..... go Myśli o literaturze polskiej (1828), który spróbuje wprowadzić

Z szerokiego pojmowania historii, z traktowania iei iako*J !L    ^ .    ,» a, • • »v.___ L .

. r * ³    .    .    .    ^J J J^aRY|Zrń do tradycji „nowej szkoły (za jej głównych reprezentantów uzna-

dla odsłonięcia przy szłoset, wyłonił się obraz romantycznej tr^ wał wtedy Brodzińskiego, Mickiewicza i Malczewskiego)także to, cji i literatur). Za kolebkę romantyczności Migkiewdcz trznajlM co,było cenne w literaturze wieku XVII i oświecenia, średnie; po co w takim razie cofał się aż do początków, do stajj (Sprawą centralną w tekście Mickiewicza było zawarte w Prze-tnej Grecji?    } mowie pojęcie romantyczności. Genezę „świata romantycznego”

Nie tylko dlatego, że taki był zwyczaj, że chciał zarysować 1% poeta wiązgtz-wyobrażeniami barbarzyńskich ludów Północy, któ-ryczne tło dla swoich rozważań ^dzieje od średniowiecza dataj re.w zetknięciu z kulturą chrześcijańską ukształtowały w średnio-sze były mu potrzebne dla wykazania, wbrew klasykom,    nowy rodzaj obyczaju i sztuki, bodącej dziełem wojowni-

rożYtności istniał już prawzór romantycznej twórczości. Takzckków i gminu, przepełnionej rycerskim duchem honoru, zrodzonej dowanej pochwały greckiego antyku jak u Mickiewicza nie zn,^z twórczego przemjeszama wierzeń i pojęćmoralnych różnych ludzie się u naszych klasyków. I dążył do pełniejszego wyjaśnia¹dów;-nadto jeszeżej^fc wtedy miał „śmiałość w składmach mniej mechanizmu historii. Polityczne dzieje państw, całych Mllfl ^obok P^rostoty i^{akiś hart    w W5}'^{rażemach blask 1}

wielkości i upadku, Mickiewicz wiąże z witalnością społeczeństw ^cz«^stokrocnaf^z?P^,eP^,e. ’ ^b/^tzdoblony „snuałą unagmacją i gorą-

z miarą swobody twórczej, braterstwa ludzi 1 wszystko to ra^^{m uczucie}ł^m ! Tąm wjręAn^

: , . - ■ w , ^j    ,. .    u 4 ^ • nezę romantyczności, lecz również jedyne dotychczas autentyczne

rozkwita lub ginie. Stąd ogromna ranga historycznych źródeł    —r~’    _AA .    • _c i •

, ,    *    . r    ^{b J J}    •' iei wcielenie. Konieczność włączenia Szekspira do panteonu ro-

uc owego nar u, sztu , poety.    .    .    mantyków sprawiła, że Mickiewicz uczynił wyjątek w czasie dla

Historia sankcjonuje zatem w Przemowie Mickiewicza progra, _{wielkiej Brylanii: tu pienia romantyczne} przetrwały ponoć dłużej, hteracki: jcslipoezja ma byc orygmaln^    dli ^ j_eg0 czas($_w.

teg°j^że^spontaniczność» śmiałość, orygmałnóśó^nikrsą^ymptc jp_rawdziwie romantyczna jest zatem - wedle Przemowy - tylko mami społeczeństwa rozkw^ją^egórjakim długo była starożytn_ryg_ers)_ca kultura średniowiecza, a romantyczna poezję kształtują, Grecja. W poezji greckiej zyWsza był a niż u innych ludów imagin|₀g^J ducha czasów .średnich, religia chrześcijańska oraz wyobrażę-cja, wspanialszy świat baśniowy, giętszy język - wyrażały się w ludów PółnocyTlTe trzy elementy będą w latach dwudziestych także najwyższe cnoty moralne, kształtowane w harmonii z P^feowszechnie wskazywane przez młodych jako trwające u źródł aro-nem natury i swobodnym trybem życia.^W podobny sposóbMickie_manty_Cznej poezji. Ale, wbrew pozorom, nie oznacza to wcale jed-wicz ustalił także hierarchię tradycji - w której miejsce poślednie_nomyślności, gdyż tym pojęciom nadawano zupełnie różne znacze-jako naśladowcze i nienarodowe, zajmowały wysoko przez poprzeuj_a. Już przecież Brodziński był piewcą średniowiecznych obycza-dnią generację klasyków cenione literatury rzymska i francuskaAjów, tyle że rozumiał je sielankowo, zgodnie z wyidealizowaną Grecka starożytność, średniowiecze i Szekspir-len wybój, ®rzez siebie wizją charakteru i uczuć „Sławianina”. Mickiewicz konany przez Mickiewicza zgodnie zresztą z koncepcjami romantypbraz średniowiecza kojarzył ogólnie z chrześcijańskimi narodami ków niemieckich, zostanie na ogół zaakceptowany w kolejnych wjpuropy, traktując je jako pewną uniwersalną ca|ość, i w tym szer-stąpieniach programowych młodych pisarzy. Będą tu jednak odjzym kontekście osadzał romantyczne tradycje; u Mochnackiego stępstwa: najwyraźniejsze chyba w artykule Michała Grabowsktótoowrócą Słowianie -ale jakże inni: kultywujący „żałosne uczucia”,

2 - BN 1/261 Idee programowe...