DSC08499 (3)

XIV

ROMANTYZM - LATA DWUDZIESTE

HISTORIA. TRADYCJA, POJĘCIE ROMANTYCZNOŚCI

- gdy zaczęli do niej nawiązywać

1 wy ustaliła się zaś nieco później 1

Wczesne wiersze Mickiewicza, przede wszystkim Oda do mlu ^mot*^z‘ ^adepci nowego prądu. ści (1820) i Pieśń Filaretów (1820), nie włączały się wprawi Mi^sr^{tiewicŁpierwszy} °P^{owiedziat si}« wyraźnie za romantyczno-wprost w nurt dyskusji estetycznych, lecz wypowiedziane w ii Nie lawirował, nie szukał jakichś wyjść pośrednich, jak Bro-idealy staną się hasłami wywoławczymi postawy romantyczne!, " stanąłjostrome romantyzmu Iz tej pozycji

tu hasła braterstwa i wspólnoty, wyrażone jeszcze w języku poi* Spi K 'teraturystanowiącepóźmejpunkt wyjś-

dmej epok. w tak miłym klasycystom słownictwie odwołań||| _mu B|n kanon cech, które miały charakteryzo-gicznych. owych hydr i centaurów, pozwalało to nawet widzief t-waćpóśtawę romantyczną i romantyczny styl w sztuce. \ tych utworach wyraz ducha oświecenia. Ale był w nich nade wszyj Prz^mowg - acz tak nowoczesna w swej osnowie - pisana była tko ów jakże romantyczny kult młodości oraz niezwykły dynami^ jednak w stylu dobrze już w ówczesnej krytyce zakorzenionym, z i wola czynu, które uczynią z nich podstawę polskiego romantyę uczonym uzasadnieniem wygłaszanych sądów przez powoływanie nego heroizmu. „Mierz siły na zamiary” z Pieśni Filaretów stanie | się na rozwój kultury, od starożytnej Grecji począwszy; autorytety, bodaj najczęściej powtarzanym „romantycznym” fragmentem, na które Mickiewicz się powoływał - Schlegel, SchillćfTŚzekspir, Oda do młodości (z powodu trudności cenzuralnych opublikowaj Byron - powtarzały się od paru lat w rozmaitych rozprawach; ton dopiero w 1827 r.) była między innymi sztandarowym utworeiTegówykładu był nadto tak spokojny, autor domagał się na pozór pierwszych dni powstania listopadowego. tak niewiele - jedynie prawa obywatelstwa dla „pieśni gminnych” w

Filomacki, optymistyczny ideał zdobywczego stosunku do świat obrębie literatury narodowej I że uwadze wielu czytelników jakoś został wkrótce nieoczekiwanie uzupełniony przez poetę o rysy a umykała wspaniała świetność tego tekstu. A kładł on przecież w pełnie odmienne, o niepokoje, wyrażane przez młodego obserwa P°^^sce podwaliny dla romantycznego rozumienia historii, indywi-tora świata z Romantyczności: tu nagle pojawia się refleksja pozna dualności, literatury, był deklaracją rozbratu z teoriami klasycysty-wcza i skłonny do tej refleksji bohater, którego wątpliwości inte ^czny^mi-

lektualne otwierają drogę ku romantycznemu indywidualizmowi Historia, tradycja, pojęcie romantyczności. Inspiracją byla dla To już wstęp do IV części Dziadów | Mickiewicza filozofia niemiecka;,o ilemożna sądzić, znał ją na tyle

.„Przemowa” Mickiewicza. Współcześni poecie bardziej niż ,,rnT^ó^awig poHobnych tektur, jakie czytywali wtedy w Wilnie i f^TSnow^z^roćdiuwagę na wiersze, zawarte w wydanych wJJ22l^{w Wa}™e ludzie o aspiracjach intelektualnych - a więc przede Balladach i romansach. Były szokująco odmienne od tego, co ów wszystkim Herder, Schiller, dzieło Mme de Stael O Niemczech, "Tzeffim publOcowano, znajdowała się nadto między nimi polemik ^Schle?^loW,e' Przemowa mt zaleca się szczególną głębią hlozoficz-jąca zakułem Śmadeękiego Ramantyczność, a że naSTd, reprezentatywnością cytowanych faktów; przeciwnie, łatwo cyjnieZmwS^nie odmawiali autorowi talentu - tom sta¹^⁰ B P^cie zarzut lekkomyślności, nazbyt lekceważącego

się od razu literackim wydarzeniem. Niezwykła ranga Przemo'«^osunku I H historycznej. Bo tez z pewność,|J^ckiew,cz

^wyzej cenił wyobraźmę jako tworzywo służące rekonstrukcji fiSto-

-;-;—;—;---;-;-i rii niż^yslematycznej3adania_uJuż w tym właśnie świetnie jawi się

⁷ Szkic Mickiewicza O poezji romantycznej w pierwszym wydaniu (romantyczna postawa autora; należy odkrywać ducha wieków mi-tomu Poezyi (Wilno 1822) nosił tytuł Przemowa. 1