DSCF0531 (2)

460 Rozdział 11

altruizm: każde działanie ukierunkowane na niesienie korzyści drugiej osobie z pominięciem własnego interesu; często człowiek angażując się w takie działania, ponosi określone koszty

W 1992 r. Reginald Denny, biały kierowca, jechał swoją ciężarówką przez południowe dzielnice Los Angeles, kiedy rozpoczęły się zamieszki. Dwóch czarnych mężczyzn wyciągnęło go z samochodu, bili go, kopali, wielokrotnie uderzali w głowę gaśnicą. Ekipa wiadomości sfilmowała z helikoptera cały przebieg napaści, nie uczyniła jednak nic, aby pomóc ofierze lub powstrzymać napastników. Pozostawiony na ulicy na pewną śmierć Denny został uratowany przez czarnoskórą parę — mężczyznę i kobietę, którzy przypadkowo znaleźli się na miejscu zamieszek. Wciągnęli go do swojego samochodu, ukryli pod kocem i zawieźli do szpitala. Zastanów się, jak w ramach teorii wymiany społecznej można by opisać koszty i zyski wiążące się z udzieleniem pomocy w tym przypadku. Weź pod uwagę ekipę wiadomości oraz czarną parę z samochodu.

Po drugie, przyjście komuś z pomocą łagodzi dyskomfort związany z przyglądaniem się cudzemu nieszczęściu i z tego powodu ma znaczenie nagradzające. Istnieją dowody na to, że widok cudzego cierpienia wywołuje niepokój i napięcie. Przynajmniej po części człowiek pomaga, aby pozbyć się tych nieprzyjemnych stanów (Dovidio, Piliavin, Gaertner, Schroeder, Clark, 1991; Eisenberg, Fabes, 1991).

W końcu pomaganie jest nagradzające, gdyż pozwala jednostce zdobyć uznanie i gratyfikacje przy stosunkowo niskich kosztach. Jak uprzednio stwierdziliśmy, podejmując decyzję o pomocy, człowiek kalkuluje ewentualne wiążące się z tym straty i zyski (Dovidio i in., 1991). Jego chęć udzielenia pomocy zmniejsza się w wypadku wysokich kosztów, na przykład gdy rezultatem działania na rzecz innych jest ból lub zażenowanie. Wzrasta natomiast w wypadku wysokich zysków, na przykład gdy efektem udzielenia pomocy są pochwały ze strony otoczenia lub świadomość skuteczności własnego działania (Smith, Keating, Stotland, 1989).

Ostatecznie stwierdzić należy, że teoria wymiany społecznej podważa rozumienie zachowania prospołecznego jako wyrazu altruizmu, czyli dążenia do zapewnienia pomyślności drugiej osobie z pominięciem własnego interesu. Zgodnie z tą teorią tak rozumiany altruizm nie istnieje. Ludzie pomagają wtedy, gdy leży to w ich interesie, i nigdy w przypadku przewagi ewentualnych kosztów nad zyskami.

Jeżeli j czysz dys pomocny dzenia ni chęcią p< wadzić v dualne ć komuś ż tywne, t interes r wydają: ludzki v Na t< istnieje śmy się zamożn wakacji restaur* dzy na skiwan: — zysl Promoi opłacał z trosk wyjaśn zrobił i innym ką spo ją dla ponuja

Empj

GDai porno* poma] świad czamj czy le że jes natyk pielui kowa podłe z hip tego, czyzi wpra żesz G kolw