DSCF4541

Haga małpa przód lelfwlzorem IMiMiim w <wtrilr |«\yr lmliti|ll loyólrtr y/iir|

bohaterami w rnmnch jednego fikcyjnego świata. I tu zaskoczenie: dorośli wiedzą (no, przynajmniej ich większość,..), że Robin jest dln Batmana prawdziwy a nic zmyślony, dzieci zaś w dużej części sądzę, że Robin jest dla Batmana postacią zmyśloną. Zdaniem badaczy mamy tu do czynienia z dowodom na brak koherencji światów fikcyjnych w dziecięcych umysłach. Bo po cóż w takim razie, skoro dziecinki uważają, żc Robin jest dln Batmana zmyślony, Batman stara się go ratować z rozmaitych opresji? Skolnick I Bloom dziwią się temu wynikowi i uważają, żc mógł o nim zadecydować fakt, iż trudno dzieciom wczuć się w perspektywę fikcyjnych bohoterów. Dzieci, zwłaszcza małe, poniżej piątego roku życia, mają trudności z obieraniem perspektywy konceptualnej, co oznacza, żc trudno im się wczuć w myśli bohaterów sytuacji „nie-fizycznej". Konwencjonalne wyjaśnienie, które przychodzi nam do głowy, a które przyszło-by zapewne również do głów „tradycyjnych", nieskłonnych do wyznawania jakiejkolwiek odmiany naturalizmu badaczy społecznych jesl takie, żc jesteśmy w ciągu życia socjalizowani do silnej wiary w istnienie światów nierealnych, lak silnej, że sądzimy jako dorośli, ii jeden fikcyjny bohater jest realny dln drugiego. Dzieci wiedzą przecież, że świat fikcyjny nie jest światem realnym, zatem bohaterowie tacy Jak Batman i Robin - w konsekwencji dziecięcej logiki -muszą być dla siebie nierealni jak cały ich świat. A poLcm ludzie się jakoś uczą, że Batman jest realny dla Robina.

Wynik uzyskany przez Skotnicka i Blooma nas nie dziwi ani trochę. Po piątym roku życia zaczyna przecież funkcjonować Teoria Umysłu, co powoduje, żc dzieci potrafią się już postawić w skórze innego, wczuć się w jego myśli i spojrzeć na świat z jego perspektywy. Skolnick i Bloom badali dzieci między czwartym a szóstym rokiem życia, z których jedne zapewne operowały już Teorią Umysłu, a inne jeszcze nic. Badacze z Yale skompletowali próbę eksperymentalną, nic nie wiedząc o tym kluczowym dla rozwoju osobniczego momencie. Nic dziwnego zatem, żc wynik ich zaskoczył. Bez nabytej (wcale się jej nic uczymy) i dobrze wykształconej Teorii Umysłu nie sposób wczuć się w myśli Batmana. Wygląda na to, że niektóre

dzieci potrafią się w te mylili wczuć tak głęboko, żc wyskakują przez okna, by sprawdzić czy potrafi:) latać.

Gust godzien dziecięcia

Jak wszystkim zdesperowanym rodzicom z warstw wyższych wiadomo, dzieci - poza niejakimi kłopotami z telewizyjną fikcją -uwielbiają też wylewający się z ekranu kicz. To dzieci marzą o różowych lakierowanych botkach podpatrzonych u bohaterek kreskówek dln jnpoóskich nastolatek, o równie różowej pozytywce wysadzanej plastykowymi diamentami i powłóczystych „wróżkowych" pelerynkach załączanych do odrażająco tęczowych pisemek dla małych dziewczynek. To wreszcie małe dziewczęta i mali chłopcy uważają hiperkiczowatą lalkę Barbie za ideał urody.

Prawo do kiczu, według starego i złośliwego powiedzenia, mają. „kobiety, starcy i dzieci. Dzieci potrzebują kłamstwa, kobiety czułości, starcy opieki. C/złowlek słabszy od innych ceni złudzenie, nic może żyć bez ciepłu, żle się czuje bez towarzystwa. Tych trzech wartości dostarcza mu kicz. Zresztą, gdyby nie był potrzebny, nie warto byłoby nim się zajmować" [Banach 1968, s. 339]. Trudno nic zauważyć, żc niemal wszystkie dzieci uwielbiają przedmioty, ubrania, filmy i muzykę, które z punktu widzenia wiciu dorosłych mają wątpliwe walory estetyczne. Co więcej, większość z nich najwidoczniej z tego nie wyrasta, a skoro nic udaje się to wszystkim, to uwielbienie dla kiczu musi pojawiać się nn bardzo wczesnym etapie rozwoju osobniczego w drodze socjalizacji, albo, co przekonuje nas znacznie bardziej, musi być zaprogramowane w naszym ewolucyjnym dziedzictwie. A skoro jest ono zaprogramowane, jeśli jest częścią naszej adaptacyjnej skrzynki narzędziowej, to musi pełnić ściśle określone przez ewolucję funkcje. Przyjmijmy zatem, żc kicz jest niezbędnym elementem naszego wyposażenia umysłowego. Elementem, z którym przychodzimy na świat i który ułatwia nam przetrwanie i reprodukcję.

Innymi słowy sądzimy, żc dzieci są genetycznie zaprogramowane do kiczu przez ewolucję, tak aby skutecznie radzić sobie