DSCN0908

wią one tło, na którym łatwo zauważyć, że współżycie dziecka z otoczeniem społecznym stanowi wąski zakres bardzo bogatej problematyki, dotyczącej rozwoju społecznego. Przystosowanie społeczne dziecka jest produktem prawidłowo przebiegającego rozwoju społecznego, nie wyczerpuje jednak jego treści. Całokształt zachowań społecznych dziecka odzwierciedla stopień jego dojrzałości społecznej. Pojęcie przystosowania społecznego należy traktować jako podrzędne w stosunku do pojęcia dojrzałości społecznej.

Przejdźmy teraz do kwestii zasadniczej, dotyczącej tzw. kryteriów przystosowania społecznego. Określenie tych kryteriów rozstrzyga spór natury teoretycznej, gdyż dostarcza odpowiedzi na pytanie, jakie dziecko jest społecznie przystosowane i na czym polegają zasadnicze różnice między dzieckiem, które ocenia się jako przystosowane społecznie, a tym, u którego stwierdza się odchylenia pod tym względem. Przyjęcie ścisłych kryteriów przystosowania społecznego w pracy badawczej jest konieczne ze względów metodologicznych. Chodzi przecież o to, żeby dobrać metody, które rzetelnie będą mierzyły osiągnięty przez dziecko stopień przystosowania społecznego. Kryteria przystosowania społecznego, którymi posługiwano się w niniejszej pracy zostały wytypowane arbitralnie. W celu ich określenia ustalono najważniejsze fakty ilustrujące przebieg rozwoju społecznego dzieci w wieku 9-11 lat. Na podstawie wybranych prac z psychologii rozwojowej i wychowawczej [Bibl. 15, 23, 53, 61, 95] przeanalizowano: potrzeby społeczne dziecka, zachowanie społeczne w grupie rówieśniczej i dojrzałość do pełnienia ról społecznych.

Dzieci w wieku 9-11 lat wykazują wyraźną tendencję do tworzenia tzw. „paczek”, czyli nieformalnych grup dziecięcych. „Paczki’* występują zarówno na terenie klasy szkolnej, jak i na terenie podwórka. Tendencja do tworzenia „paczek” jest przejawem narastającej u dzieci potrzeby kontaktów społecznych z rówieśnikami, a także potrzeby partycypacji, tzn. uczestniczenia w życiu społecznym grupy na równych z innymi członkami prawach. Dziecku nie wystarcza samo przebywanie z innymi dziećmi; chce brać czynny udział w realizowaniu celów i zadań grupy. Dziecko w tym okresie nawiązuje z rówieśnikami stosunki koleżeńskie