DSCN6133 (Kopiowanie)

116

BUtiayiu - repetytorium lila kiint/w/alów na akaiit mu /w.,,

Taki sam główny łańcuch, przy odrobinę odmiennym łańcuchu bocznym (zamiast grupy CHCH_? przy drugim atomie węgla występuje grupa -CHOHCHjC, ,H_2J) posiada hem stanowią ^,zw- koenzym enzymu oksydazy cytoohromowei umożliwia on przenoszenie elektronów w błona mitochondrium.

Bardzo podobną budowę ma chloro lii In/c. 3-20), w którym zamiast żelaza występuje w centrum pierścienia atom magnezu. W zależności od budowy chemicznej bocznych huieuchów w pozycji!

jako tzw. grupa prostetyczna chromoprotcidu zwanego chloroplastyna. umożliwiającego pnicci fotosyntezy. Zbadanie struktury hemu i chlorofilu zawdzięczamy przede wszystkim polskim fizjologom: M. Nenckiemu i F. Marchlewskiemu.

Barwniki żółciowe powstają w organizmie ludzkim w następstwie metabolizmu hemoglobiny uwolnionej z rozpadłych (zhemolizowanych) krwinek. Z łańcucha hemu odszczepiony zostaje atom żplayfl, przy _czym łańcuch ten rozpada się na <r/ąsteczkcbiliwcrdvnv. z której w wątrobie wytwarzana jest bilirubina, powodująca charakterystyczne zabarwienie żółci. Z kolei pochodne bilirubiny lo urobilina (występująca w moczu) i sterkobtlina (w kale).

Bardzo ważnym barwnikiem zwierzęcym jest mclanina żółtobrązowy barwnik o bardzo złożonej cząsteczce, zbudowanej z wielu pierścieni tzw. indolowych. Mclanina nadaje charakterystyczne zabarwienie skórze ludzkiej. Wiele tego pigmentu zawiera skóra Murzynów, u białych zaś jego ilość wzrasta po wystawieniu na działanie promieni słonecznych (opalenizna). W przypadku człowieka obecność barwnika chroni przed uszkodzeniem ciała przez promienie słoneczne (promieniowanie UV), ale w przypadku innych zwierząt dodatkowo umożliwia upodobnienie się do otoczenia.

Inne - oprócz chlorofilu - barwniki roślinne to aatpęyjany. betalamy. karotcaaidy. flawem i azuleny.

Antocyiaiw sa to czerwone i niebieskie barwniki występujące w większości kwiatów (pelargonie, dalie, róże, bławatki, fiolki), jagód (porzeczka czarna, czernica, wiśnie). Występują w postaci glikozydów, składają się z cukru i cząsteczki barwnej zwanej antocyjanidyna (np, pelargonidyiu. cyjanidyna), o skomplikowanej budowie kilku łańcuchów szcściowęglowych. Ciekawe, że czerwona albo niebieska barwa zależy wyłącznic od kwasowości roztworu soków roślinnych w środowisku kwaśnym antocyjany są czerwone (ze wszystkimi odcieniami), zaś w zasadowym fioletowe aż do różnych odcieni barwy niebieskiej.

W burakach występują rozpuszczalne w wodzie czerwone i żółte barwniki hclalninowt Karótenóidy rozpuszczają się natomiast w tłuszczach. Dzielimy je na karoteny (czerwone barwniki np. marchwi czy pomidora są one prowitaminą A) i ksantofile (najpospolitszą z nich jest luteitt alkoholowa pochodna alia-karotenu), stanowiące żółte barwniki liści, szczególnie łatwe do zauważenia jesionią.

Barwnikami występującymi w roślinach leczniczych są żółte flawonoidy (np. rutyna) i błękiW hądz zielone azuleny (np. występujący w kwiatach rumianku nhnmnzulnt\)

Zakcaaa literatura dodatkowa

1    Czeehowrid w , _m. (jj,ilogia. PWRd , Warszawa 1992.

2    SoWionE Ż. (togL k , MartinD.W., VUfalC.H Biologia. Mulili <> Warszawa 1996