DSCN6316 (Kopiowanie)

7. przeglądświataistotżywych

I ICH KLASYFIKACJA

^ ^ Sforzy! Pan Bóg na Ziemi wszelkie zwierzęta lądowe I wszelkie ptactwo powietrzne, tedy przyprowadzi!je do Adama aby przekonać się. jaką on im da nazwę. Każde jestestwo, które określił Adam. otrzymało nazwę ",istota żywa ". I tak Adam dal nazwy wszelkiemu bydłu, ptakom powietrznym i wszelkiemu zwierzęciu polnemu...

(Stary Testament - Genesis. 19-20).

Jedyną znaną formą istniejącego na Ziemi życia są osobniki. (Można sobie wyobrazić inne formy życia - np. “myślące morze”, “żywą lawą wulkaniczną" - istnieją one jednak, jak dotychczas, jedynie w literaturze science-fiction).

Osobniki czyli istoty żywe - owe “wyodrębnione czasowo i przestrzennie układy”

(że powrócimy do rozdz. I) mogą być bardzo różne. Aby móc je zapamiętać, opisać czy po prostu móc o nich rozmawiać, trzeba nadać im nazwy. Nadawanie nazw - zapewne co najmniej tak stare, jak mowa - jest pierwszym przejawem porządkowania i rozumienia otaczającej rzeczywistości. Draga czynność - to systematyzowanie owych nazw, niejako układanie ich w grupy (na przykład: owoce jadalne i niejadalne, zwierzęta pożyteczne dla człowieka, niebezpieczne i obojętne itd. itp.).

7.1. Priony, wiroidy i wirusy

Zanim dokonamy przeglądu systematycznego świata istot żywych, omówimy sobie czynniki chorobotwórcze, które wywołują choroby zakaźne bakterii, roślin, zwierząt - choć same nie są istotami żywymi. Są to priony, wiroidy i wirusy.

Nazwa priony zaproponowanana została przez prof. Stanleya Prusinera (neurolog i biochemik z USA) dla "białkowych cząstek infekcyjnych” (proteinaceous infectious particles). Te czynniki chorobotwórcze są bardzo oryginalne: namnażają się w ten sposób, iż przekształcają normalne cząsteczki białek w szkodliwe, wywołując zmianę ich kształtu. Wszystkie znane obecnie choroby prionowe są śmiertelne. U ludzi znamy: kum (utrata koordynacji mchów, następnie otępienie; choroba występowała w Papui-Nowej Gwinei i szerzyła się prawdopodobnie infekcyjnie w wyniku kanibalizmu), chorobę Creutzfeldta-Jacoba, syndrom Gerstmanna-Strausslera-Scheinkera oraz śmiertelną bezsenność rodzinną. U zwierząt najbardziej pospolitą chorobą prionową jest “scrapie” występująca u owiec i kóz; nazwa pochodzi od słowa “drapać się” (ang. “scrapie”), ponieważ zwierzęta wydrapują ze skóry sierść. Gąbczasta encefalopatia (zwana też “chorobą szalonych krów”) doprowadziła do znacznego wytrzebienia stad w Wielkiej Brytanii, a spowodowana była najprawdopodobniej dodawaniem do karmy mięsa i kości padłych owiec. Za odkrycie prionów i za badania nad nimi Stanley B.Prasiner otrzymał w 1997 roku Nagrodę Nobla z dziedziny fizjologii i medycyny.

W ostatnich latach odkryto istnienie oryginalnych tworów - tzw. wiroidów. Wiroidy zbudowane są wyłącznie z cząsteczki kwasu rybonukleinowego o 250-400 nukleotydach i swą budową przypominają mRNA. Zarażają one niektóre komórki roślinne i "zmuszają” je, aby na matrycy wirotdu budowały określone enzymy, które następnie syntetyzują nowe cząsteczki wiroidów.

Wirusy mają oczywiście bardziej skomplikowaną budowę, a pomimo to większość autorow i klasyfikacji wyklucza je spomiędzy organizmów żywych.