DSCN6495 (Kopiowanie)

w rzekach, a nawet całymi tygodniami obywać się bez wody. Ten niewielki małż w potężnych koloniach oblega rośliny, kamienie, pale drewniane, a także muszle innych małżów, przyczepiając się nićmi bisiorowymi. W zimie natomiast odrywa się od podłoża i kryje w głębinach. Wśród wyrzuconych na plaże muszelek do najpospolitszych należą skorupki sercówki jadalnej (Cardlum edule) i sercówki pasiastej (C. fasciaium). Rzadko jednak można widzieć żywego małża, ponieważ żyją one na dnie zagrzebane w piasku, a po jego spłukaniu zaraz giną. Małgiew przybrzeżna (Mya arenaria) jest największym bałtyckim małżem - jej jajowate, białe muszle osiągają 15 cm długości. Żyje ona zagrzebana w piasku, wysuwając nad jego powieizchnię jedynie długi, dochodzący do 30 cm syfon. W Ameryce, Anglii i Niemczech malgwic są jadane. Na dnie Bałtyku pospolity jest również rogowiec bałtycki (Tellina baltica), o niewielkich, dochodzących do 3 cm, czerwonawych od wewnątrz skorupkach. Małą - w stosunku do swego ciała - bo zredukowaną skorupę ma skalotocz daktylowy (Pholas dactylus), który wierci w drewnie lub miękkim kamieniu długie korytarze, posługując się swoją muszlą jak skrobaczką. Inny pokrewny gatunek - skalotocz amerykański (Petricola pholadiformis) zawleczony został do Europy i obecnie jest pospolity w Morzu Północnym. Oba gatunki nie wyrządzają szkód, w odróżnieniu od świdraka okretowca (Temdo navalis), który był przekleństwem marynarzy pływających na drewnianych statkach, a obecnie jest utrapieniem portowców. Ma on wydłużone ciało i niewielką muszlę, osadzoną na przedzie, którą posługuje się jak pilnikiem, wiercąc w drewnie korytarze o długości 20 cm i średnicy 0,8 cm. Przy wielkiej rozrodczości i dużej ruchliwości wolno pływających larw w wielu portach wyrządza znaczne szkody, ponieważ niszczy pale, mosty, tamy, mola i inne drewniane urządzenia.

Na zakończenie wypada jeszcze wspomnieć oprzydaczni wielkiej (Tridacna gigas) - największym małżu, osiągającym wagę 250 kg (!), zamieszkującym tropikalne wody oceanów, oraz o małżach pływających (rodzaj Pecten), które mogą odpływać na znaczną odległość dzięki gwałtownym ruchom otwierania i zamykania muszli.

Ostami rząd - zrosłoskrzelnych (Septibranchiata) obejmuje gatunki morskich małży, żyjących na dużych głębokościach i niemal zupełnie nieznanych z punktu widzenia ich trybu życia. Znaczenie małżów w przyrodzie jest duże, zwłaszcza w biocenozach morskich, gdzie są liczne. Żywią się bowiem detrytusem, a więc przekształcają substancje organiczne, których ponowne włączenie do obiegu materii byłoby stosunkowo powolne, w elementy swego ciała, spożywanego przez drapieżców i wszy stkożerców.

Najwyższy stopień rozwoju wśród mięczaków osiągnęły głowonogi (Cephalopoda). Są one drapieżnikami, a zatem są szybkie i wykazują znaczną inteligencję. Na głowie posiadają 8, a u mątw i kałamamic 10 długich ramion, zaopatrzonych w 1 - 2 rzędy mocnych przyssawek; niegdyś uważano, że powstają one z przedniej części nogi, co spowodowało nadanie nazwy: głowo-nogi. Ramiona te (ryc. 7-137) otaczają otwór gębowy i służą do poruszania się (np. chodzenia po dnie), ale przede wszystkim do zdobywania pokarmu. U mątw i kałamamic szczególnie skutecznymi narządami są

W®

śbjedi

Sióra

«sizi

moi

Sac

^.bla

>sk

li

ii

RS Hi

Kyc. 7-137. Mątwa: po lewej pokrój ciała tego glowonoga. po prawej schemat bodowy wewnętrzne, | ..........

■radkowym (podłużnym) (JD).

§