DSCN6499 (Kopiowanie)

LjUJjfr¹* ’^stot    ' ich klasyfikacja 209

7 4.63.17. TVp: Pogonofory (Brachiata, Pogonophora)

Pogonofory przypominają swą budową wicloszczcty, lecz są od nich znacznie cieńsze i bardziej *«Bużone. Osiągają długość kilkudziesięciu centymetrów, a średnicę dziesiątych części milimetra.

lo słabo poznane zwierzęta, żyjące w mule dna morskiego największych głębin (od 3 do 11 km). TJieposiadają przewodu pokarmowego - jego rolę pełnią czulki (trawienie odbywa się w lejku złożonym jezuitów). Czulki pełnią też funkcje oddechowe. Układ krwionośny jest zamknięty. Układ nerwowy •olośony jest w grzbietowej części ciała, nad naczyniem grzbietowym - a więc inaczej niż g większości bezkręgowców, natomiast tak, jak u półstrunowców i strunowców. Pogonofory są lozdzięlnoplciowc. Do dziś poznano ich około 50 gatunków.

7.4.63.18.    Typ: Szczecioszczękie (Chaetognatha)

Zwierzęta tego typu do niedawna jeszcze zaliczane były do pierścienic. Podobnie jak pierścienice, posiadają one pełny przewód pokarmowy i wtórną jamę ciała, która jednak - podobnie jak w przypadku szkarłupni i strunowców - rozwija się u szczccioszczękich z zawiązka jelita pierwotnego. Zwierzęta te używane są także strzałkami, ponieważ mają wąskie, przezroczyste ciało, zaopatrzone w tylnej części po bokach w szeroką, poziomą płetwę, przechodzącą następnie w płetwę ogonową. Osiągają niewielkie rozmiary (do 10 cm długości), są drapieżne, mają dobrze rozwinięte narządy zmysłów (ich głowa zaopatrzona jest w parę oczu i parę czułków) i żyją - często gromadnie - w pobliżu powierzchni mórz. Sąobojnakami (hermafrodytami).

7.4.63.19.    TVp: Szkarłupnie (Echinodermata)

Szkarłupnie - których znamy dziś około 7000 gatunków - zdecydowanie różnią się od innych typów zwierząt. Przede wszystkim w ich budowie nie można wyróżnić głowy; jest to tzw. aćefalizacła. tak daleko posunięta, iż nawet w budowie wewnętrznej nie ma żadnych nadrzędnych zwojów, które możnaby przyrównać np. do mózgu lub zwojów głowowych. Pomimo tego szkarłupnie mają skomplikowaną, w postaci dojrzałej zazwyczaj promienistą budowę ciała, opartą na symetrii pięciopromiennej, która związana jest z osiadłym i mało ruchliwym trybem życia. Larwy szkarłupni i larwy półstrunowców mają bardzo podobną budowę (ryc. 7-144), co przemawia za wspólnym pochodzeniem tych dwóch grup (porównaj też ryc. 2 - 39). Oczywiście, szkarłupnie, podobnie jak i strunowce (a także przedstrunowce, szczecioszczękie, pogonofory, i parę mniejszych grup) są wlirouste (porów, też rozdz. 2.2.3.3. i ryc. 2-41).

Inną bardzo charakterystyczną cechą typu szkarłupni jest występowanie układu ambulakralnego (wodnego) oraz wytwarzanie wewnętrznego szkieletu wapiennego, który zwykle tworzy zwarty pancerz. Szkielet ten występuje pod naskórkiem w następstwie wytrącania się soli wapnia we wnętrzu komórek, a następnie rozrastania się tak powstałych ziarenek w wapienne płytki. U jeżowców (ryc. 7-141) powstała z takich pancernych płytek skorupa zwykle zaopatrzona jest •potężne kolce, które - dzięki zmianom ciśnienia wody w układzie ambulakralnym - rą ruchome

•    umożliwiają zwierzęciu poruszanie się i obronę. Skóra jeżowców i rozgwiazd zaopatrzona jest dodatkowo w pedicellarie - inny rodzaj kolców, przypominający dwu-, trój- lub czterodzielne •zczypczyki; poruszane za pomocą specjalnych mięśni, są one bardzo ruchliwe i służą do czyszczenia ppwicrzchni ciała. Pedicellarie niektórych gatunków mają też funkcje obronne - są wówczas połączone

*    gruczołami jadowymi.

S/iarłupnie są zwierzętami bez wyjątku morskimi, nie mającymi możliwości regulóu ima stężenia Mnotycznego płynów swego ciała. Woda morska umożliwia im poruszanie się dzięki unikalnemu i, WfSAżjj wodnemu (ryc. 7-141). System ten rozpoczyna się płytką madrepomwą w górnej części c iału