DSCN7085 (2)

182

163

jącymi się jeszcze za rabunkiem mordercami _QI ■ .    .    ,    ⁴ w no^j

rozlegała się wyciem psów i wilków ^ł. Obóz kozakiS

ciągle był za miastem, gdzie już Gonta dowodził. hSi ciem huniańskim obwołany. Żeleźniak zaś z części^ korpusu poszedł dalej i przez Boh się przeprawił. ] Tymczasem wojewoda Stempkowski, mianowani regimentarzem z nieokreśloną władzą użycia wszelkiej środków, aby stłumić szerzące się niebezpieczeństwo nadciągnął w te strony. Z poiskiem wojskiem porożu, mieli się teraz i Moskale na zgubę hajdamaków, nędzny; koniec ich zawodu. Pułkownik moskiewski szedł od-i dzielnie, udając, że im sprzyja, stanął tuż przy nich j obozem i posłał Goncie, niby na znak dobrej przy.] jaźni, złoty łańcuch, który miał znaczyć zgotowane mu kajdany, przyczem na wieczerzę go zaprosił. Nie I zapomniano i o podwładnych. Wieczerza długa, na- j poją do woli; nazajutrz ujrzeli się hajdamacy okutymi w kajdany śród Polaków i Moskali. Wkrótce nastąpiło wymierzenie kary. Była ona dopełnieniem okru-cieństw, jakie hajdamacy nad Polakami wywierali. Roz-1 wożono tych nieszczęśliwych w różne miejsca i roz-1 maicie wymyślanemi sposoby mordowano. Gontę sira- i cono w Humaniu. Podanie twierdzi, że z nadzwyczajną I stałością przeniósł wszystkie męczarnie. Darto z niego I

S _5V| ćwiertowano żywcem, zdjęto skórę z głowy, a on ijjjjy _CZas fajkę palił i książkę czytał, póki mu głowy nie ścięto. ^eTezmak umęczony na Pobereżu, we wsi j Serbach za Tulczynem ¹.

Tak się zakończyło to pamiętne powstanie, haj-I damaczyzną i kolijewszczyzną między ludem ukrain-sKim""ZW!ffieT z falach^- to czasów, z takich to ludzi osnułem Kaniowski Zamek; teraz pytam, jaki jego duch być powinien ?

Popełnialiśmy nieraz i dotąd jeszcze popełniamy ; liczne błędy, stąd tylko, że nie znamy swojego kraju. Nie ,w samej literaturze czuć się to daje.

Zanadto może rozwlokłem przemowę, ale nigdy w chęci bronienia siebie. Zważałem tu głównie na wygodę czytających. Zresztą wiem dobrze, że przemowa i przypisy nie naprawią ladajakiego tekstu. Każdy za siebie. —

¹ Podług Krebsowej w Serbach karany był nie Żeleźniak, ale Gonta. Żeleźniak był poddanym rosyjskim, a swo-ich poddanych Moskale karali, bijąc knutem, wyrywając nozdrza i wysyłając na Sybir. Mówiono nawet (dopisek do pamiętnika Lipomana), że Żeleźniak nie był ukarany i ze

l.ł.,    n-\ iiM',1 mii'Ki'n i K,ł' I-.',,!,',,._

1

Cały niemal obraz tych wypadków zamyka się w poemacie pod tytułem: Rzeź Hamańska. Napisał go niejaki Darowski, który był wówczas uczniem i całą rzeź przesiedział w kopule farnego kościoła. Szanowny ten dla swojej autentyczności zabytek w rzadkich bardzo rękopjsmach krąży po Ukrainie. Czytałem go w takim wieku, że go jeszcze ocenić słusznie nie umiałem    _P )