DSC 44 (2)

PROBLEM NOWELI    ioj

jako zespołu, układu elementów; tym samym jako główne zagadnienie w badaniu literatury wysuwa się problem kompozycji i typów kompozycyjnych.

Postawiliśmy sobie na początku niniejszej pracy pytanie, czy możliwe jest w praktyce takie ujęcie literatury. Zdaje się, że praca daje na to odpowiedź twierdzącą; ale teraz nasuwa się kwestia, o ile ujęcie to jest pożyteczne i płodne naukowo.

W tym względzie nasunęły nam się trzy obiekcje, które spróbujemy krótko sformułować. Przede wszystkim tylko nieliczne utwory (przynajmniej w zakresie noweli) można by ująć jako organizmy. Ale tę sprawę ostatecznie rozstrzyga znana teoria „typów idealnych" Webera. Następnie zwraca uwagę fakt, że wprowadzając jako miernik zasadę układu zamkniętego ostatecznie będziemy musieli dojść do wywyższenia sztuki abstrakcyjnej, bo — jak wykazuje niniejsza praca — właśnie w sztuce abstrakcyjnej konstrukcja dochodzi do najwyższej perfekcji. Tak „formalizm" w badaniach literackich prowadzi bezpośrednio do formalizmu w poezji! A właśnie ostatnie przemiany w poglądach teoretyków, oparte c zasadniczą ewolucję powszechnych gatunków literackich, przenoszą punkt ciężkości w prozie narracyjnej z kompozycji na technikę, podrywając przez to ideę organizmu, podstawową ideę „czystej poetyki".

NOTA EDYTORSKA

Nie publikowana dotychczas rozprawa Ludwika Frydego Problem noweli powstała w roku 1934. Bezpośrednim bodźcem, który spowodował rychłe ukończenie iracy, był ogłoszony dla studentów Uniwersytetu Warszawskiego pod koniec 1934 r. I on kurs im. Leona Gallego z zakresu teatrologii, teorii i histoni literatury. Rękopis bzprawy złożył Fryde na początku 1938 r w Kasie im Mianowskiego. 21 kwietnit Igoż roku sąd konkursowy w składzie; profesorowie Henryk Galie. Julian Krzyża awski, Zygmunt Szweykowski. Józef Ujejski — przyznał trzy nagrody: Kranciaz )Wl Siedleckiemu za pracę Z teorii i historii polskiego metru sylebicznepo, Janini ulczyckiej za pracę Mochnacki a Brzozowski. Ludwikowi Frydemu za prac •oblem noweli.    ,

Praca Frydego nie ukazała się drukiem Młody badacz, wychowanek semim im profesora Józefa Ujejskiego, nie kontynuował w latach późniejszych tak dobn poczętych badan nad morfologią i konstrukcją form nowelistycznych, poniewi i reszty poświęcił się działalności krytycznoliterackiej. Po wybuchu 11 woji tatowej znalazł aią on z falą uchodźców najpierw w Wilnie, a wkrótce w mii wości Zdzlęoloł na Białorusi. Tam tei został aresztowany, a następnie zamord ny przez hitlerowców na wiosnę 1M2 Wcześniej jednak oddał na przechował egom I przyjaciołom część nie drukowanych rozpraw 1 artykułów Pod km I) r rękopis pracy o noweli dostarczył on doktor Marii Hamaki*). która dokon ,i go odpisu W mIm IM dat. Marla Haauaks kopię roaprawy Trydago gg ila BlblioUce Narodowej w Warszawie, gdzie znajduje się ona w Dziale