DSC�03

Rozdział II. Miłość jako symbolicznie uogólnione medium komunikacji

trudno tu o dokładne bilansowanie zysków i strat, optymalizację własnego położenia i nadanie związkowi asymetrycznego charakteru, właściwego sytuacji, w której czerpie się zyski z własnych poczynań, własnej pozycji czy kapitału. Owo rozproszenie kontekstu seksualnego może sprawiać, że nawet związki nieoparte na równowadze mogą być przeżywane jako satysfakcjonujące obie strony i niepowtarzalne. To z kolei pozwala na powstawanie szerokiego pola interesów psychicznych i duchowych, w obrębie którego nie wylicza się wartości wymiennej¹⁹. To właśnie z tej przyczyny może się zdarzać w stopniu ciągle trudnym do określenia, iż własne przeżycia wydają się takie same jak partnera.

Nie najmniejsze znaczenie ma tu reflektywność wzajemnego pożądania. W związku cielesnym doświadcza się tego, iż obok własnego pożądania i jego spełnienia, pragnie się także pożądania owej drugiej osoby, a także i tego, że ona również chce być pożądana. Z tego powodu niepodobna działać tak, aby jak najmniej siebie brać pod uwagę; przeciwnie, to siła własnych pragnień staje się miarą tego, co jest się w stanie dać drugiej osobie²⁰. W ten sposób seksualność przełamuje schemat egoizmu - altruizmu, podobnie jak i hierarchizację ludzkich relacji wedle schematu zmysłowość - rozum. Słuszność tej uwagi wykażemy szczegółowo, przyglądając się, jak historyczne różnicowanie intymnych związków o zabarwieniu seksualnym doprowadziło do rozsadzenia obu układów odróżnień w moralności i antropologii starej Europy.

Na dodatek wspomniana wyżej komunikacja bezsłowna także rozgrywa się i wzbogaca w sferze seksualności. Nie chodzi bynajmniej o to, żeby wszelkie uprzedzające rozumienie sprowadzać tylko i wyłącznie do treści erotycznych! Niemniej jednak pozasłowna komunikacja, jaką są kontakty cielesne, otwiera ważny pozalogiczny horyzont słownych komunikatów. W ten sposób mowa zostaje podbudowana i uzupełniona: ukonkretnia się interpretacja wypowiedzianych słów. Udaje jej się uchwycić związane z nimi przeświadczenia i intencje. Komunikacyjne aspekty miłości pozwalają wyrażać to, co niewypowiadalne, a to, co powiedziane, wzmacniać, osłabiać, bagatelizować, odwoływać, przekre-

¹⁹    W tej sprawie warto przeczytać marginesowy wywód na temat wierności i wdzięczności, jaki G. Simmel przedstawia w: Soziologie: Untersuchngen iiber die Formen der Yergesellschaftung, wyd. 2, Munchen-Leipzig, 1922, s. 438 i nn. (444).

²⁰    Por. R. Gerds, „Tabu statt Liebe”, w: H. Keltner i in. (red.), Fur eine Revision der Sexualpadagogik, Munchen 1969 (wyd. 3), s. 89-113 (zwł. 108 i n.).

31