fakultet 16

6 M. SOBIHSIAK. H. BUDZISZ

0

1

o -

Rysunek 1. Tirapazmina Figurę 1. Tirapazminc

Bardzo interesujące, chociaż nie do końca jeszcze zbadane, są skomplikowane zasady działania odpowiedzialne za celowaną wybiórczość kompleksów metali. Na uwagę zasługują kompleksy kobaltu(ITT) łatwo ulegające reakcji red-oks. które w fizjologicznych warunkach niedotlenienia ulegają odwracalnej redukcji, wykorzystując tym samym efekt niedotlenienia „tumor hypoxia " komórek nowotworowych towarzyszący zwykle guzom litym. Hipoksja, określana jako zmniejszenie ciśnienia cząstkowego tlenu Pa0₁ poniżej poziomu krytycznego (0,1% Cf). wpływa na wzrost i proliferację guza, niestabilność genetyczną, angiogenezę i apoptozę [31-33]. Nicdotlenowanie guzów zmniejsza utrwalenie uszkodzeń DNA wywołanych przez promieniowanie jonizujące, obniżając skuteczność radioterapii [33, 34], Hipoksja zmniejsza też tempo podziałów komórki powodując oporność na chernio-terapeutyki (które działają skuteczniej na komórki szybko dzielące się) i modyfikując naczynia kapilarne w pobliżu guza [30. 35].

W pracy tej dokonano przeglądu aktualnej literatury dotyczącej rodzaju stosowanych ligandów oraz warunków dla selektywnej aktywacji związków kompleksowych kobaltu(lll) pod wpływem redukcji wywołanej hipoksją, charakterystyczną dla komórek nowotworowych.

1. WŁAŚCIWOŚCI CHEMICZNE ZWIĄZKÓW KOMPLEKSOWYCH

KOBALT U (III)

Kobalt należy do 9 grupy układu okresowego pierwiastków i posiada konfigurację elektronową [Ar]3d⁷4s². Jego dostępne stopnie utlenienia to +2, +3, +4 oraz +5. Co(ll) tworzy wysokospinowe paramagnetyczne cl⁷ nietrwałe związki kompleksowe. Co(Ill) natomiast jest stosunkowo nietrwały w prostych związkach, ale tworzy bardzo liczne trwałe, niskospinowe d⁶ kompleksy, zwłaszcza z udziałem atomów donorowych (takich jak N), wytwarzających silne pole ligandów. Kobalt(II) może tworzyć zarówno kompleksy oktaedryczne o konfiguracji [(t.JY*yj²f np. [Co(H₂0)J²⁺, oraz [(t_?J⁶(e kompleksy tetraedryczne [(t₂J*(e_g)⁴] lub płaskie kwadratowe. Kobalt(IIl) tworzy tylko kompleksy oktaedryczne o konfiguracji [ff J⁶], np.[Co(CN)J^v lub \(t )^Ą(eJ²] [CoFJ A Kobalt(TI) w kompleksach amoniakalnych, podobnie zresztąjak w innych kompleksach, wykazuje wyraźnątendencję do przejś-