filozofia egzamin4

«•« xa rządów Nerona, autor waelu rw>_p..i__nr-,_aa _u_,

O    O    /r i «n. ; K pi W t_r t <.>k ^Tvf^{,ąych    ;} O *.»•*•/**

póiAief naucaycid filozofii w Rzymie. ną,W,^_v    ^{X r}“^<5^'.^<*^l”^,łc    * Ktygii,

przechowały >ię. iftisane przex Arriaiut i wydane _Dn    ^,r*    <P°*My i«8«

Lico    - Pod^cznik morarao^ w^L^l    ~ .krdoon.j petaci

Lary 161 - ^,H^* ^a“‘°-    <”* **?    S.oic^r^wirLL.

Aurel.u^.    od p,e^ omcgo «^-ck,cgo «*• ter.ai_iaTOu; ich pogl,d oa świat »ki.-

“^{ł łi}« ^do «*«***»»« i *ptr>ti«l«nu. żąimowali się prawic wyłącznie sprawami _C|yc_raymi i w tym zakresie byli waeroa tradycji stoickiej. Oddziałali potężnie: w i cl* ujęciu filozofia ***** *>C sprawą iyctoaą, wdą a podpory w lyciu. Pisma ich trafiły do szerokich mas i do dnia dzifirjsrrgo zostały żywe.

EPIKUR

EPIKUR I

Drugi nowy system hełleutscyczny jeszcze dalej odbiegł od idealizmu i był wyrazem krańcowo trzeźwego i pozytywnego sposobu myślenia ; w etyce głosił hedonizm, w fizyce materialirm. w logice scasitanym Filozofię teoretyczną podporządkował całkowicie prak-dom źyc«a; kładł nacisk aa etykę, traktując inne działy tylko Jako służebne, został przez Epikura w tym samym czasie, co system stoicki. Szkoła Epiku-nejska. założona w Atenach na progu ITT w., misia zwolenników do końca okresu helle* nistycznego i stanowiła w nim czwarty wielki obóz filozoficzny.

POPRZEDNICY. Atotuiści i cyrenatcy byli głównymi poprzednikami epikurejczyków. 0<M atomistów Epikur przejął malerialistyczną i mecha ni styczną fizykę, a od cyrenai-

ków - hedonistyczną etykę i sensualistyczną logikę. Wiele teoryj. zwłaszcza w dziedzi*

filozofii przyrody, zapożyczył z dawnej filozofii; wszakże i tym dat nowy odcień, ® zwłaszcza nowy sens życiowy.

ROZWÓJ SZKOŁY. Doktryna Epikura była przezeń rozwinięta wszechstronnie i głoszona w skończonej zupełnie postaci. Nic miała tedy zadatków rozwoju. Uczniowie niewiele dodali do nauki mistrza, stosunkowo najwięcej w teorii poznania; szkoła Epi-kurejska była nieporównanie trwalsza w swych poglądach od innych szkól tego okresu.

EPIKURA. Epikur (341 -270), urodzony na wyspie Samos, ale ateńskiego ira. zamieszkał w Atenach jako 1S-letni młodzieniec; naówczas KLscnokrates zarządzał Akademią, a Arystoteles żył jeszcze, ale przebywał już w Chalkis. Epikur słucha! filozofów różnych kierunków; przez demokrytcjczyka Nauzyfanesa poznał atomizm; pozoąl również poglądy sceptyka Pirrona. W r. 306 założył własną szkołę w ogrodzie (st^d mowa c> .^>podz»c Epikura*” a o ^filozofach z ogrodów"), którą, prowadził aż do śmierci. Wbrew potwarzom wrogów, był człowiekiem o charakterze szlachetnym, o wysokim poziomie moralnym, o prostym trybie życia.

Pisma jego były bardzo lic/nc I rdinorodntj ir«4cł. DiogenM    wspomni*

o 300 napisanych przc/oń ktiggaoh, a ■wymieni* tytuły 40 d/ieł; dzięki Uartiotowi pr/«-cbowały się zwięzłe jZasady Epikura oraz 3 Jago luty, nwwtay%ce /-ary* fizyki. m«t»»rnk»t» | etyki. Pora tym odnaleziono w Herkulanum części jego wielkiego dziad 37 ksiąg o naturze. Reszt u zaginęła.

POGLĄDY EPIKURA

I. ETYKA I. Hboonizm i aaooić życia- Zarówno punkt wyjścta jak i cel filozofii byt w epik u teizmie tan sam, co w innych systemach hellenizmu: punktem wyjieia było założenie, te szczęście jest największym dobrem, celem z*4 — wyjaśnienie, na czym uctfkic polega i juk je można osiągnąć. A. wyjaśnienie, jakie dał Epikur, było ze wszystkich najprostsze. Mianowicie: szczęście polega na doznawaniu przyjemności, a niwrezęłne na doznawaniu cierpień. Wyjaśnienie to nie było tautologią: szczęście (eudajmonaę) Grecy rozumieli jako życie możliwie najlepsze, w którym osiągnięta została dostępna człowiekowi doskonałość. Otóż Epikur pojął doskonałość hedonistycznie, podczas gdy inne szkoły widziały doskonałość życia w czymś zupełnie innym niż doznawanie przyjemności. Hedon izm trwale skojarzył się z imieniem Epikura, acz nic był on jego wynalazkiem; był już dawniej wyznawany przez A ryscy pa. Epikur dał natomiast bedonizraowi oryginalną postać, od przeciętnego hedonizmu w stylu Ary stypa bardzo daleką.

Podstawową myślą Epikura było. że do szczęścia wystarcza brak cierpienia; brak cierpienia bowiem odczuwamy już jako przyjemność. Tłumaczy się co tym, że człowiekowi jest z natury dobrze, byle tylko nie unieszczęśliwiały go cierpienia; naturalny stan człowieka. gdy nic dobrego i nic złego go nie spotyka, jest stanem przyjemnym, sam proces życia, samo życie jest radością. Jest to radość wrodzone, o którą nie potrzebujemy zabiegać, gdyż nosimy ją w sobie. Jako wrodzona, jest niezawodna. Niech tylko ciało będzie zdrowe i dusza spokojna, a życie będzie rozkoszą.

To był najistotniejszy punkt epikureizrau: że w nim hedonizm łączył się z kultem życia. Zycie jest dobrem, i to jedynym, jakie naprawdę na własność jest nam dane. W formach religijnego kultu epikurejczycy czcili życie, byli niejako sektą czcicieli życia. Niemniej mieli świadomość, że dobro to jest ograniczone i krótkotrwałe. W przeciwieństwie do przyrody, która jest nieskończona, trwała i odradzająca się wciąż na nowo, tycie ludzkie jest tylko epizodem. Złudzeniem była dla Epikura wiara w raetempsychozę i w periodyczny powrót rzeczy. Tak się złożyło, że filozofia starożytna uświadomiła sobie wartość życia równocześnie z uświadomieniem jego zaikomoścL Wniosek, jaki stąd wyciągnęła, brzmiał: Dobro, jakie posiadamy, trzeba ocenić < .użyć od razu, bo jest przemijające i jednorazowe; trzeba go utyć docześnie, na przyszłe bytowanie nie można liczyć. Była to doktryna etyczna na wskroś doczesna.

2. Przyjemności zewnętrzne. Radość życia jest głównym składnikiem szczęścia. ale nie jest jedynym; oprócz tej wewnętrznej radości istnieją przyjemności powodowane przyczynami zewnętrznymi. Te (jedyne, na które Arystyp zwrócił był uwagę) są całkowicie innego typu niż tamta żywiołowa przyjemność tycia. Wymagają działania pozytywnych przyczyn, gdy do tamtej wystarczał brak cierpienia (mogą tedy być nazywane

139