filozofia egzamin3

ta sama, co fiu

I EMF

7i i duszy nadciai^'¹

r

Boga i duszę ^

płonił szereg dofci^ jaka wytworzyła n etycznym emp i własnej duszy; ^ morfizm i uznanj_e ; — mnogość fo^ a, ile te specjały J rug i ego wielkiego

tfljry p

tfO pr

zlonków zakonu d stał się twierdą nistów wXIHw.: •półczcśni i dwie

ncji Jan z La Hales, a potem zeza psychologię połowie stulecia

> kantuareński 5 a 1240, zol ie, i Wilhelm odznaczyli się z Augustyóską !ym względem

zkoły naieźe/i ^ytotr OJjvi, ciach XIII w, <nym stuleciu, która, zacho* cznymi i ma*

>unsa Szkota

ch zwolenni-

— Dante -jak augusty*

oi

ROGER BACON RYZM ŚREDNIOWIECZNY

_ię(l_Zy zwolennikami filozofii augustyńskiej na wyróżnienie zasługuje odłam, ■oświecił się specjalnym badaniom naukowym. Metafizykę pojmował w duchu

u ale naukę w duchu empiryzmu. Miał główny ośrodek w Oksfordzie i głów-zedstawiciela w Baconie.

J POPRZEDNICY. Szkoła empirystów oksfordzkich była niejako dalszym ciągiem w Chartres. Gdy ta pod koniec XII w. zaczęła chylić się ku upadkowi, szkoła an-«ełska objęła jej tradycję naukową. Ale była bogatsza od szkoły w Chartres o to wszystko, L w zakresie nauk matematycznych i przyrodniczych Arabowie na progu XIII w. udostępni Zachodowi.

Bezpośredni poprzednicy Bacona: A) w Oksfordzie zasłużył się na polu badań Ppapirycznych jeszcze przed Baconem Alfred z Sareshel, zwany też Alfred Anglicus, autor pracy O ruchu serca. Przede wszystkim zaś Robert Grosseteste lub Greathead (1175- 1253), franciszkanin, od 1235 r. biskup Lincolnu, organizator studium fran-I (jszkańskiego w Oksfordzie, które odegrało doniosłą rolę w dziejach średniowiecznej nauki. Sam zaznaczył się w nauce zwłaszcza myślą o matematycznym traktowaniu przyrodoznawstwa, którą powziął w związku z rozważaniami nad naturą światła. On to jeszcze przed Bonawenturą, pod wpływem arabskich traktatów optycznych, podjął stary neoplatoński pogląd, że światło jest pierwotną postacią materii, a zatem prawa rozchodzenia się światła są prawami tworzenia się materialnego świata. Bez znajomości łinij, kątów i figur niepodobna tedy znać przyrody, a zwłaszcza bez linii prostej, kuli i piramidy, gdyż te są zasadniczymi kształtami.

B) Poza Oksfordem już tylko sporadycznie były prowadzone badania empiryczne i głoszony program empiryzmu. Jako swego poprzednika Bacon sławił szczególniej Fran-Piotra z Marie o u rt, którego nazywał „mistrzem eksperymentu” (dominus expe-I rlmentorum), a którego traktat o magnesie był ceniony jeszcze w XVII w.

ŻYCIE. Roger Bacon (ur. między 1210 a 1215, zm. ok. 1294), Anglik, studiował » Oksfordzie i Paryżu, głównym jego nauczycielem był Robert Grosseteste. Wykładał pierwotnie w Paryżu. Około połowy stulecia wstąpił do franciszkanów w Oksfordzie. Od 1257 r. przerwał pracę pedagogiczną i oddał się całkowicie badaniom naukowym. Pracował w trudnych warunkach, wśród stałych przeszkód ze strony przełożonych. Warunki te zmieniły się, odkąd papieżem został gorący jego zwolennik Klemens IV; ten polecił mu wykonać prace projektowane, a zakazane przez przełożonych zakonnych. Bacon z niezwykłą szybkością w przeciągu 1267 r. spisał swe główne dzieła. A i w późniejszych latach pisał wiele. Pisma te nie tylko swą doktryną, ale i tonem pewnym siebie i zaczepnym drażniły konserwatywnych uczonych i władze kościelne. A gdy zabrakło pa-pieża-opiekuna, pisma Bacona zostały potępione, a on sam ukarany więzieniem, w którym przebył lat czternaście. Był umysłem pod widoma względami nie średniowiecznym: indywidualista, nieprzyjaciel autorytetów, usposobiony krytycznie wobec wszystkich i wszystkiego. Cechowało go zamiłowanie do badań empirycznych, a także zmysł filozoficzny: był nie tylko wybitnym przyrodnikiem, ale też wybitnym na swe czasy znawcą języków.

267