Foto0695

2. Inne kategorie pojęciowe przybliżające fenomen bezpieczeństwa 2.1. Kryzysy i ich zw iązek z bezpieczeństwem

Trudno byłoby zrozumieć, czym jest bezpieczeństwo w jego szerokim i wąskim znaczeniu’⁵⁴ bez wyjaśnienia tego, czym jest kryzys i konflikt, jakie są nadaje kryzysów i konfliktów , oraz jak przedstawiają się relacje między ktyzy-sami i konfliktami a bezpieczeństwem.

Wiedza o kry zysach nie jest czymś powszechnym. Można nawet zaryzykować stwierdzenie, że w tzw. potocznym rozumieniu tarnin kryzys jawi się wyczęśoei jako stereotyp w jego negatywnym rozumieniu. Pojęcie to kojarzy się wówczas z czymś groźnym, a nawa strasznym. jako coś. czego najlepiej unikać. we myśleć o tym. bo... ,po co kusić licho". Podobnie bywa z konfliktami Chociaż człowiek dosyć częao spotyka saę z tymi zjawiskami, to jednak trudno byłoby powiedzieć, że wiedza o istocie i rodzajach kryzysów i konfliktów. oraz o sposobach radzenia sobie z mon. jest zadowalająca. UsprawiedB-wiąjąc przed sobą ten stan rzeczy nierzadko stosie się wytfamaczenu I- każdgmH może to się fmtnńć. ale nie most, a jesb już - to jakoś sokne | z rym pcsadzęC Taka postawa me chmit rczaiuy^aŚB knoffibów ani tor | pasata w radacsnci scćae z kryzysami.

12LLL Wąńkiner«fcvi«naMnrftaypsM

O bynrark pcrfofacae jak o bezpieczeństwie; możni njifleć wąsk: } i sepnań; abu szeroko i jngtpnie. Jak jut wspomniano. ar tzw. potoc-wrfn mwmemn spotyka tat zazayczy tnpłź negatywne mamienie kryzy-j«», T(^e śęjr aiedjy jato przykre; a nawet groźne zdazenia, sytuacje htb praaesy,. fzwznsijnpc zagrożenie dfa Mtotnych poerzeł^ celów, interesów i wartości danego podrniijtu.

O kryzysach można także myśleć szeroko i pozytywnie, W takim zna-czemu. kryzys rozumie się Jako obiektywne zjawisko towarzyszące wszelkiego rodzaju zmianom¹'' i rozwojowi. Szeroki i pozytywny sposób myślenia o kryzysach przedstawia się następująca żeby żyć bezpiecznie w dłuższym wymiaru czasu, trzeba myśleć nie tytko o zapewnieniu warunków bytu - trwania (w tzw. sytuacjach normalnychj 1 przetrwania (w sytuacjach trudnych, kiedy pojawiają się zagrożenia), ale także natęży cały czas myśleć o rozwoju oraz podejmować działania sprzyjające rozwojowi,

lnóśum podmiotu I mlMom otoczenia, ale takie zmianom relacji podmiot - otoczenie

Rozwój wymaga jednak zmian¹ , a zmianom towarzyszą kryzysy. Wskazuje Jo, że dla bezpieczeństwa podmiotu w dłuższym wymiarze czasu musi on „ obłaskawiać " kryzysy, niejako polubić je i nauczyć się z nimi żyć'⁵¹.

Zarówno w życiu codziennym, jak i na podstawie wyników badań nietrudno zauważyć, że istnieje ścisła zależność miedzy sposobem rozumienia przez podmiot pojęcia bezpieczeństwo (wąskie lub szerokie) a sposobem myślenia o kryzysach. Ludzie rozumiejący bezpieczeństwo wąsko, czyli jako Jirak zagrożeń'', również o kryzysach zazwyczaj myślą wąsko i negatywnie. Są to istotne wyznaczniki ich kultury' bezpieczeństwa. Powyższe spostrzeżenia mogą być przydatne w działalności edukacyjno-wychowawczej, ale także w praktyce

życia codziennego. Podobnie jak szersza wiedza o istocie kryzysów i o sposo-

, , ,

bach radzenia sobie z mmi'.

Warto więc pamiętać, że w szerszym znaczeniu kryzys są zjawiskami zmiennymi, pojawiającymi ae w jakimś czasie w określomm miejscu pne-straeni W węższym znaczeniu zaś są one rozumiane jako charałaoy■styczeń punki zwrotny w cŁreśłcmyTO ciągu adarśsn.

kryzysom tow arzyszy gwałtowna zmiana syeuuji w otorzgwmt danego podmiotą dbo ~wiimi wewmętrzma poJrtdceu. prowadząca da zakłóceń rdaęti mięty podmiotem a jego otoezemiam. Kryzysy powedepą zmuśasjr re&aaji «©£-wmętrzmydk podmiotu. czyli zmiany rełn^ między jeg) ekaeDtenl ale także smimy relacji między podmiotem a jego otoezemiem. lNjpu naewydo&noisc uBSldś bymM rrfcmieb iTMany wmtmęrnrm*) pnimfają zafcfcyifEi jarach lAiidai

i związane z tym npL kłopoty z oddydanaem (2muany zswmęannejk Afeo mm przykład. Brak dostępu powietrza kb zbyt mała jego ilość (zmiana zewmętzwm, spowodowana np. katastrofą budowlaną) psyc^nia sńę do segsa, że następują zakłócenia w funkcjonowaniu układu oddechowego człowieka (zstaamy we-wnętrznejL ale także zmiany funkcjonowania systemu krwionośnego, co dziabnie ważnych organów i ^stanów {zmiany relacji). W sytuacji przedłużania się tego stanu (lego procesu) 1 prowadzi to do śmierci lub trwałych uszkodzeń najbardziej wrażliwych organów człowieka, np. ufcfadu nerwowego. W takim znaczeniu kryzys utożsamiany jest z zagraźmiem.

2.1.2. Istota i rodzaje kryzysów

Żeby zrozumieć istotę zjawiska kryzysu warto przypomnieć raz jeszcze, że kryzysom towarzyszy gwałtowna zmiana sytuacji w otoczeniu danego pod-^,M Oczywiste jest. że nie muszą być to zmiany szerokie i gwałtowne, a kryzysy nie muszą być wyraźnie odczuwalne i nie muszą decydująco wpływać na życie człowieka ł grup społecznych.

¹ ■ W sytuacji, kiedy czas płynłe tok szybko jak współcześnie, popularne staje się powiedzenie „kio stoi w miejscu, ten sfę cofa".

^IS* M. Clcilarczyk, R. Kuriata, Kryzysy i sposoby radzenia sobie z nimi, Wyd. WSK, Łódź 2005.

im