page0362

INNE KATEGORIE NAZW WŁASNYCH

groźne zjawiska atmosferyczne, np. Błyskawica; od Rosjan — nazywanie statków przymiotnikami żołnierskimi: Bezwzględny, Bystry, Dzielny, Niedościgły. Z. Brocki zwrócił uwagę, że jachty żeglarzy samotników otrzymują nazwy od narodowych tańców polskich: Polonez K. Baranowskiego, Mazurek wyłoniony w 1975 r. w konkursie na nazwę jachtu dla samotnej polskiej żeglarki.

H. Górnowicz w nazwach jednostek wojskowych (1979) wyróżnił nazwy oficjalne i nieoficjalne, co dostrzegają także inni badacze i co praktykowane jest szeroko w toponimii, głównie w nazwach wsi. W tymże artykule Górnowicz zauważył także, że spośród określeń syno-nimicznych jedno tylko przechodzi do roli nazwy własnej, np. szwoleżer, ułan, strzelec, ale Batalion Strzelców. Postulował też (1978), by nazwy wydarzeń historycznych pisać zawsze dużą literą (co się jednak nie przyjęło).

D. Kopertowska (1980) wykazała, że najczęściej ulegają leksykalizacji skrótowce, tzn. użytkownicy języka rozumieją ich treść, ale często nie potrafią ich rozwiązać. Leksykalizacja wyraża się także w zmianie rodzaju gramatycznego (Cezas zamówił), liczby: Zamech (Zakłady Mechaniczne w Elblągu) ma wysokie osiągnięcia.

CHREMATONIMIA W POLSKICH SŁOWNIKACH I ENCYKLOPEDIACH, PODRĘCZNIKACH 1 BIBLIOGRAFIACH

Z dość bogatego wyboru prac polskich poświęconych chrematonimom wynika jednak, że onomaści polscy traktowali chrematonimię jako margines swojej dyscypliny. Są to bowiem prace szczegółowe, brakuje ujęć ogólnych, zwłaszcza dla osób mniej zorientowanych w problematyce. Terminów chrematonimia i chrematonim nie podają autorzy „Słownika terminologii językoznawczej" z r. 1968 (Z. Gołąb, A. Heinz i K. Polański) ani „Encyklopedia językoznawstwa ogólnego" pod red. K. Polańskiego (Wrocław 1993), nie znalazły się też one w wykazie slawistycznej terminologii onomastycznej z r. 1973 (chrematonimia znajduje się już w wydaniu z r. 1983). Przedmiot badań chrematonimii ujęty został w „Encyklopedii języka polskiego" pod red. S. Urbańczyka (1978, 1992) w haśle onomastyka, gdzie wyliczono „nazwy własne wytworów kultury ludzkiej, jak domy (np. dom Pod Pawiem), szkoły, teatry (np. Teatr Narodowy, Bagatela, Rozmaitości), narzędzia, pojazdy ziemne i wodne (np. statek Batory), tytuły utworów literackich, nazwy wytworów sztuk plastycznych".

358