page0358

INNE KATEGORIE NAZW WŁASNYCH

ka, Krystynówka, Baranówka (od nazwiska Baranowski), por. produktywne w ostatnim czasie na wsi lekarzówka, weterynarzówka 'dom lekarza, weterynarza', wcześniej organistówka. Ciekawe rozwiązanie słowotwórcze przyjęli w nazwach wodolotów (byli twórcami tych nazw) Z. Brocki i H. Górnowicz: tworzy się je przez derywację wsteczną od czasowników prefigowanych za pomocą przedrostka po-: Podmuch, Pogwizd, Poświst, Powiew.

K. Pisarkowa (1970) zauważa też w nazwach zespołów muzycznych zdania: pojedyncze, np. A Wy Co na To; złożone, np. Są, bo Są; równoważniki zdań, np. No To Co; oznaczenia literowe: XYZ; oznaczenia cyfrowe: 44.

Mówiąc o fleksji chrematonimów, warto wspomnieć, iż T. Skuba-lanka i Cz. Kosyl (1969) zauważyli: a) częste stosowanie nazw w liczbie mnogiej: giewonty, carmeny (papierosy), podobnie zresztą K. Pisarkowa (1970) w nazwach zespołów muzycznych: Akanty, Alibabki, Diamenty, Trubadurzy, pojawiających się też w rodzaju niemęskoosobowym: Kadryle, Piotrusie; b) używanie w bierniku liczby pojedynczej końcówki -a: palę giewonta, carmena; c) w dopełniaczu liczby pojedynczej — końcówki -a: nie mam giewonta, carmena, ale: nie widzę Giewontu (szczytu górskiego); d) inne końcówki wyrazu Carmen jako marki papierosów, inne zaś imienia żeńskiego.

W zakresie składni w nazwach wydarzeń historycznych (Górnowicz 1979) ukształtował się szyk, w którym na pierwszym miejscu stawia się liczebnik porządkowy: pierwsza wojna światowa, trzecie powstanie śląskie (dlatego winno być: drugi sobór watykański). Przydawka występuje na drugim miejscu: wojna trzynastoletnia, ale: krwawa wojna, Powstanie Warszawskie, ale: nasze powstanie. Jeśli są dwie przydawki, to rzeczownik znajduje się pośrodku: Krwawa Niedziela w Bydgoszczy. Są to przykłady swoistej gramatyki onomastycznej.

C. FUNKCJE CHREMATONIMÓW

Chrematonimy, jak i inne nazwy własne, pełnią przede wszystkim funkcję identyfikacyjną. Wyraża się ona w tym, że nazwa wskazuje na obiekt (denotat, referenta). Np. nazwa Kaszub dla pociągu ekspresowego Gdańsk-Warszawa indywidualizuje ten pociąg, wyróżnia spośród innych kursujących na tej trasie; podobnie Stoczniowiec.

Wiele chrematonimów, jak już powiedziano, nie tylko oznacza, a więc pełni funkcję sygnifikacyjną,ale także znaczy, czyli pełni

354