Geografia turyzmu3

•IK hulsluwnwł- pojęiiii i glAwur koli* f|n (»• hiulawr/.c w geografii tury/.mu

niecało 2,2 min). Weryfikacji) modelu na przykładzie Sianów Zjednoczonych zajmowali się również (’.A. di Bcncdclto i D.C. Bojanie 11993], którzy opisując rozwój miejscowości turystycznej Cypress Gardens (stan Floryda) w latach 1949-1984 (początki rozwoju funkcji turystycznej sięgają w niej początków lat trzydziestych), zauważyli, że wykres przedstawiający jej rozwój turystyczny ma kształt zbliżony do krzywej logarytmicznej, a nie logistycznej (przyczyną zahamowania dalszego rozwijania się funkcji turystycznej w Cypress Gardens było otwarcie w 1971 r. w niedalekim Orlando parku rozrywki „Walt Disney World Resort”).

Praktycznym zastosowaniem koncepcji R.W. Butlera zajął się również I.. ITance [I99l|, zajmujący się rozwojem funkcji turystycznej na Barbadosie; D.H. Weaver 11988, 1990], który analizował rozwój turystyki na Antigui i wyspie Wielki Kajman (Grand Cayman); G. 0’Hare i H. Barrett [1994], śledzący zmiany w wielkośc i ruchu turystycznego w Sri Lance; D. Ioannides [1992] poddający koncepcje K.W. Butlera weryfikacji na przykładzie Cypru; a także, badający rozwój turystyki trampingowej (ang. trekking) w północnej Tajlandii, P. Dearden [1991], Weryfikacja koncepcji przez M. Rossiego (1985) na przykładzie gminy Limone sul Garda (północne Włochy) w latach 1970-1984 wykazała np., że w łatach 1975-19K(I zanotowano w niej szybki rozwój ruchu turystycznego, natomiast w 1983-I9K4 /n/mte/yl się wyraźny spadek.

Wymieniem autorzy wykazali, że w ogólnym zarysie teoria R.W. Butlera daje ohm/ rwolui'|i miejsc (obszarów) turystycznych, ale w określonych sytuacjach de-i vilu|ą* e /mu zenie mają lokalne uwarunkowania rozwoju turystyki. Wśród krytyków nlektoiyeh elementów teorii R.W. Butlera należy wymienić również G. Shawa i A M Wdliainsa 11998, 237], którzy uważają, że opisując cały proces, zbyt słabo podkiesld on rolę aktywności gospodarczej ludności zamieszkującej miejscowość odwiedzaną przez turystów (zdaniem tych autorów R.W. Butler wspomina o tym |edynie, opisując drugą fazę procesu, etap nazwany w języku angielskim involve-

nii‘ni ,shigr).

Model percepcji przestrzeni turystycznej

W celu poznania i wyjaśnienia kierunków ruchu turystycznego niektórzy badacze opracowali modele teoretyczne przemieszczeń turystycznych, które pozwalają nie tylko je zrozumieć, ale również prognozować na przyszłość. Poczynając od lat sześćdziesiątych, powstało wiele modeli ruchu turystycznego i wypoczynkowego (np. M. Clawson, P. Mariot, F. Rajotte), z których większość dotyczy wypoczynku w strefie podmiejskiej dużych aglomeracji miejskich. Do ciekawszych należy model percepcji przestrzeni turystycznej, który znajduje zastosowanie zarówno w odniesieniu do turystyki, juk i wypoczynku podmiejskiego. Nawiązuje on do koncepcji behawioralnych i zakłtidtt, )v zachowania hityslyczno wypoczynkowe są odbiciem wcześniejszych wyobraZ#rt prMMlrzaiiuych

Autorem modelu percepcji przesil/vnł turystycznej jest J-M. Miossec |1977]. Podstawowym założeniem przyjętym przez .1 M. Miosseea jest stwierdzenie* że ruch imystyezny (wypoczynkowy) jest generowany przez miasto, którego mieszkańcy, t hcąc zaspokoić potrzeby turystyczne, stopniowo zagospodarowują otaczającą je przejrzeń. Zdaniem autora wspomnianej koncepcji strefy turystyczno-wypoczynkowe wole ol ośrodka będącego punktem centralnym układu (miasta) są różnie wykorzystywane w zależności od różnego stopnia „oswojenia” (poznania) przestrzeni przez potencjalnych i faktycznych uczestników ruchu turystyczno-wypoczynkowego. J-M. Miossec twierdzi, że zachowania turystów są silnie związane z procesami percepcyjnymi i wyobrażeniami przestrzennymi. Stopień poznania przestrzeni wokółmiejskiej jest uzależniony od wielu czynników: np. od cech środowiska przyrodniczego i antropogenicznego, dostępności komunikacyjnej itp. Poziom „oswojenia” zmienia się nie tylko wmz ze zwiększeniem się odległości od centrum układu (na ogół wraz z rosnącą twlłeglością poziom „oswojenia” przestrzeni zmniejsza się). Ze względu na doniosłą mię, jaką J-M. Miossec przywiązuje do układu sieci transportowej, opracowany przez mego schemat przestrzenny ma postać nie koncentryczną (jak większość modeli lokalizacji ruchu turystycznego), ale koncentryczno-radialną. Zaletą koncepcji J-M. Miusseca jest to, że uwzględniono w niej nie tylko podaż turystyczno-wypoczynkową i walory i zagospodarowanie turystyczne), ale również popyt (wyobrażenia i preferencje imyslów). Podobne założenia występują w opracowanym przez zespół W.S. Prieobrn-o nskiego [1986] modelu lokalizacji wypoczynku podmiejskiego w rejonie Moskwy.

1. Etap eksploracji

2. Etap penetracji

ę . « *		•"•'•i'' ?^V! ♦ :’• • « •    'm . < * • « *    ♦ * • • i* ; . * • • * « i » #
3. Etap segregacji		4. Etap specjalizacji
• •		■
• • _		■ A
• •		• •
•		■ »

Myt'. 4. Klapy poznawania prwMrmil luiyaiycziirj