Geografia turyzmu1

2()(> H /mt«nv w 'iittilnwKku społecznym j pi/ynKlnie/.ytn pod wpływem turystyki

1'nlM‘lii 41. Udział wpływów / lutyilyki przyjazdowej w eksporcie w lalach 1980-1995 (%)

Regiony	1980	1985	1990	1995 ]
Świat	5,4	6,1	7,8	8,1
Kraje rozwinięte	5,3	6,3	7,7	7,5
Kraje rozwijające się	6,7	7,4	9,3	9,2	^1
Kraje pozostałe (kraje o tzw. gospodarce przejściowej)		1,6	3,0	10,5	<

'/i imIIo: opracowano na podstawie Tourism market trends... [1997, 17].

W niektórych państwach i terytoriach zależnych basenu Morza Karaibskiego i Zatoki Meksykańskiej wpływy z turystyki stanowią nawet kilkadziesiąt procent produktu krajowego brutto (np. w 1995 r. wynosiły: Anguilla 87,5%, Antigua 72,3%, Brytyjskie Wyspy Dziewicze 69,5%, Wyspy Dziewicze Stanów Zjednoczonych 60,8%, Saint Lucia 50,4%, Aruba 41,0%, Bahamy 40,8%). W przypadku państw europejskich udział turystyki w PKB jest niższy, jednak np. w Austrii wynosił w latach dziewięćdziesiątych 8,4%, w Portugalii 5,4%, Grecji 3,7%, Hisz-pa ni i 3,6%, Irlandii 3,5% [Bąk 1996].

Kolę, jaką pełni turystyka przyjazdowa w miejscowej gospodarce, można określić również, analizując wydatki zagranicznych turystów w przeliczeniu na 1 mieszkańca. W 1995 r. dla regionu (według podziału stosowanego przez Światowa Oigimizację Turystyczną) obejmującego oba kontynenty amerykańskie wraz Z pi/ylognjącymi do nich wyspami wydatki turystów w przeliczeniu na 1 mieszkańca wyniosły 131 USD (np. w Stanach Zjednoczonych 232 USD, w Kanadzie 271 USD, a w Brazylii tylko 13 USD). W przodujących pod tym względem krajach, i terytoriach zależnych położonych na wyspach przedstawiały się natomiast następująco: Kajmany 12 533 USD, Saint Martin 11 633 USD, Brytyjskie Wyspy Dziewicze 9550 USD, Wyspy Dziewicze Stanów Zjednoczonych 8210 USD, Bermudy 8133 USD, Aruba 6463 USD, Turks i Caicos 6200 USD, Anguilla 4900 USD, Bahamy 4807 USD, Antigua 4700 USD itp. Jedynie Kuba (100 USD na 1 mieszkańca), Trynidad i Tobago (56 USD) oraz Haiti (11 USD) miały w 1995 r, wskaźnik wydatków turystów na 1 mieszkańca niższy od średniej dla obu kontynentów amerykańskich [Tourism market trends... 1997, 156].

Opisana sytuacja dotyczy jednak tylko państw wyspiarskich regionu Morzi Karaibskiego i Zatoki Meksykańskiej, a nie wszystkich krajów leżących w tej części świata. Tabela 42 wskazuje, że w przypadku państw położonych na kontynencie rola turystyki w miejscowej gospodarce jest o wiele niższa. Za główne przyczyny lej sytuacji można uznać:

•    większe zaludnienie w przypadku państw i terytoriów wyspiarskich, co sprawia, żc stosunek liczby turystów do liczby mieszkańców jest niższy,

•    słabiej rozwiniętą infrastrukturę turystye/ną,

•    ogólnie niższy poziom rozwoju guNpudtUT/rgo,

•    nieslahilność polityczną.

Tabela 42. Wybrane w.ska/mki wpływu zagranicznej turystyki przyjazdowej nu gospodarkę partsl* Ameryki Środkowej w IW fi i.

Kraje	Wydatki na 1 mieszkańca (USD)	Wydatki na i turystę USD)	Udział w PKB (%)	Udział w eksporcie (%)	Udiltł w ikiporałf ...""Ja AL. 64 S
Belize :	^r'^355 WM	595	15,8	48,1
Gwatemala	26	y/ 492	1,9	12,8	41,6
Honduras	13	- 372	2,2	7,5	31,0
Kostaryka	^r"=	841	7,4	25,3	30,4
Nikaragua -		178	3,0	9,6	43,0
Panama		899	4,3	49,6	32,0
Salwador	■0m	319	0,8	7,5	19.)
Region Ameryki. Środkowej		599	3,4	18,8	33,1

Źródło: opracowano na podstawie Tourism market trends... [1997, 156],

Analizując dokładniej znaczenie turystyki przyjazdowej dla gospodarek państw Ameryki Środkowej, można zauważyć, że największą rolę pełni ona w II* liże, Kostaryce i Panamie (w tym ostatnim przypadku należy pamiętać, żc nIonuii kowo nieduży udział turystyki w eksporcie usług wynika z faktu, że Panama |ako kraj „taniej bandery” czerpie duże dochody z rejestracji obcych statków), Są In państwa, w których szczególne znaczenie ma turystyka ekologiczna. Dodatkowa cechą wspólną wymienionych krajów jest to, że mają one, w porównaniu / po/n stałymi państwami regionu, stabilną sytuację polityczną. W krajach mitomlaul, gdzie do niedawna toczyła się wojna domowa (Gwatemala, Nikaragua i Salwador), jak również w Hondurasie, znaczenie turystyki dla miejscowej gospodarki |fnl u wiele mniejsze. Chociaż w ostatnich kilku latach rządy tych państw (zwhiMtżN Hondurasu, Gwatemali i Nikaragui) rozwinęły szeroką promocję turystyczną (pin mując głównie, podobnie jak Belize, turystykę historyczną), jednak należy przyjąć, że zniszczenia spowodowane przez huragan „Mitch” (jesień 1998 r.) sprawią, żc w najbliższych latach wpływy z turystyki nie ożywią gospodarek wspomnianych krajów. Dane zamieszczone w tabeli 43 pokazują, że stosunkowo wysokim do (. bodom z turystyki w Belize i Kostaryce (w mniejszym stopniu dotyczy to Panamy) towarzyszył dynamiczny rozwój w latach 1985-1995 bazy hotelowej. Z przedstawionych danych wynika również, że mimo iż w Nikaragui w analizowanym okresie liczba pokoi hotelowych nie zwiększyła się, to jednak zakończenie wojny domowej sprawiło, że nastąpił bardzo gwałtowny wzrost wydatków turystów, Podobna tendencja, jednak słabsza, wystąpiła w Gwatemali, natomiast w vSalwudorze, który jest mniej atrakcyjny pod względem turystycznym od obu wymienionych państw, zakończenie działań wojennych nie znulazło poważniejszego odbicia we wzroście liczby pokoi hotelowych i wydatkach zagranicznych turystów.