Geografia turyzmu5

IN ii lin wolt Ir ih/wh|m iiur«lvki i mwkrtmg turystyczny

? ui

cki, Turcja, Tunezja, Tajlandia, Izrael, Malezja, Meksyk i Kuba. We wszystkich wspomnianych krajach turystyka była i jest traktowana jako istotny dział gospodarki narodowej, co znajduje odzwierciedlenie nie tylko w programach rządowych, ale również w opracowywanych planach zagospodarowania przestrzennego szczebla lokalnego, regionalnego, a nawet krajowego.

Krajem, który w sposób bardzo konsekwetny realizował politykę w zakresie rozwoju turystyki, była i jest Hiszpania, która już w 1959 r. potraktowała turystykę jako jeden z priorytetowych działów gospodarki w tzw. Planie Stabilizacji [Koliba 1987, 112]. Kolejnym przykładem państwa, w którym inwestycje turystyczne przybrały w ostatnich latach znaczne rozmiary i w którego gospodarce turystyka odgrywa coraz poważniejsze miejsce, jest Australia. Pierwsze duże inwestycje turystyczne w Australii zaczęto wznosić w początkach lat osiemdziesiątych i głównym rejonem ich lokalizacji były nadmorskie tereny w stanie Queensland. Queensland szczególnie chętnie zaczęli odwiedzać Japończycy (w 1970 r. stanowili oni jedynie .1% turystów zagranicznych, a w 1988 r. już 24%), dlatego poczynając od połowy lal osiemdziesiątych większość obiektów turystycznych powstało dzięki kapitałowi japońskiemu [Vacher 1994], Jednym z pierwszych dużych ośrodków wybudowanych /. myślą o turystach z Japonii był oddany do użytku w 1986 r. „Capricom Iwasaki Resort” w Yeppoon, który należał do kierowanego przez Y. Iwasaki koncernu ('apricorn International. Mimo otwarcia w następnych latach obiektów należących do kapitału amerykańskiego (hotel „Sheraton Mirage Port Douglas” w IóK7 r.) i australijskiego (hotel „Ocean International” w Mackay w 1988 r.), mi początku lat dziewięćdziesiątych Japończycy byli właścicielami znacznej części obiektów Uirystyczno-rekreacyjnych w nadmorskiej części Queenslandu. Do wchodzącej w skład holdingu Shuji Yokohama grupy finansowej Daikyo należały np. w 1990 r. m.in. 5-gwiazdkowe hotele „Park Royal Hotel”, „Cairns Hotel” i „Four Seusons Hotel” w Cairns, ośrodek wypoczynkowy „Ramada Reef Resort” w Palm (’ove, mniejsze hotele na wysepkach Green Island i Fitzroy Island (wchodzących w skład Wielkiej Rafy Koralowej), pole golfowe w Palm Cove oraz liczne statki wycieczkowe przedsiębiorstwa Great Adventures.

Opisany przez L. Vachera [1994] przykład ekspansji kapitału japońskiego w australijskim stanie Queensland przytoczono nie przez przypadek, gdyż w dobie globalizacji gospodarki kwestia przepływu kapitału jest szczególnie istotnym problemem, ponieważ z jednej strony jest czynnikiem rozwoju, ale z drugiej strony może stwarzać poważne zagrożenie suwerenności gospodarczej niektórych krajów. Problem len występuje m.in. we wspomnianej Australii, gdzie odpowiedzią na gwałtowny napływ kapitału japońskiego do regionów o szczególnych walorach turystycznych stało się pojawienie postaw ksenofobicznych wśród mieszkańców. Z tego leż względu w polityce turystycznej należy z jednej silony dążyć do ściągania do kraju obcych inwestorów, ul o t dntgiij Mińmy lizcbu dbać, aby ich obecność nie zdominowała rynku i nie utula ulf pwyezynu poważnych trudności w funkcjonowaniu własnych pr/eilhlcblniulw Wln.suu* lego rodzaju obawy spowodo-wały, że latem 1997 r., po himi/o długi* h pilicach przygotowawczych, w Polsce przyjęto ustawę o usługach luiystyi / nyrli. kiom, mimo licznych zastrzeżeń, jakie budzi, może być podstawił do sloiimdowania w najbliższych latach właściwej polityki turystycznej.

9.2. PLANOWANIE ZAGOSPODAROWANIA TURYSTYCZNEGO

W celu zapewnienia turystom optymalnych warunków wypoczynku, ludności miejscowej i gospodarce obszarów recepcyjnych jak najwięcej korzyści, a środowisku przyrodniczemu jak najmniejszych strat, szczególnie duża rola przypada planowaniu przestrzennemu. Planowanie właściwego wykorzystania zasobów i walorów turystycznych oraz odpowiedniego zagospodarowania turystycznego i ruchu turystycznego ma tradycje sięgające lat pięćdziesiątych [Warszyńska, Jackowski 1978]. Pierwsze plany zagospodarowania turystycznego opracowano w Stanach Zjednoczonych, krajach zachodnioeuropejskich (Hiszpania, Francja), Związku Radzieckim, Czechosłowacji i w Polsce. W latach sześćdziesiątych plany rozwoju turystyki zaczęto opracowywać w krajach rozwijających się (np. Meksyk, Tunezja). Jednak największe rozmiary planowanie zagospodarowania turystycznego przyjęło we Francji, Hiszpanii, Włoszech, Grecji i Związku Radzieckim, a z krajów pozaeuropejskich m.in. w Meksyku i Malezji.

Jak podają J. Warszyńska i A. Jackowski [1978, 298-299], a także O. Roga-lewski [1974, 136] wśród planów zagospodarowania przestrzennego można wyróżnić:

•    ze względu na zakres czasowy planu:

-    plany etapowe (zwykle do 5 lat),

-    plany perspektywiczne (na ogół od 15 do 25 lat),

-    plany kierunkowe (na czas ponad 25-letni),

•    ze względu na obszar planu:

-    miejscowe (miejscowość, zespół miejscowości),

-    regionalne,

-    krajowe.

Na ogół zagadnienia turystyczne są częścią składową poszczególnych planów, jednak czasami są opracowywane jako samodzielne plany (np. Francja, Polska, Malezja, Włochy, były Związek Radziecki)¹.

Przykładem kraju, który niemal od podstaw rozwinął zagospodarowanie turystyczne w sposób planowy, jest Malezja. Już w 1972 r. w Malezji powstała instytucja rządowa Tourist Development Corporation (TI)C), która podzieliła kraj

1

PrzejiM plttiiAw rn/woju turystyki i zagospodarowania Itiiynlyr/iirgo znajduje się w opracowaniach J, Warwyfl«ldP| l A bu kowskiego [ l^7K| ora/. O, Rogalewuklrgo 11‘>741.