3582316393

Historia myśli psychologicznej wykład 4 Prof. Bobryk str. 1

W ogóle przypominam Państwu o tym, że przynajmniej w okresie historycznym, o którym mówimy byli to przedstawiciele szkoły Lwowsko-Warszawskiej , tutaj Państwo macie portret, to jest Kazimierz Twardowski -twórca szkoły Lwowsko-Warszawskiej. Prawdopodobnie najlepszy nauczyciel jaki się zdarzył w historii tego kraju. Jeśli o jakości nauczyciela ma świadczyć ilość znanych uczniów to niewątpliwie Twardowski był takim nauczycielem.

Twardowski uradził się w Wiedniu. W Wiedniu też pobierał edukację, chodził do gimnazjum teozjańskiega znanego z dużego rygoru, jednocześnie było to elitarne gimnajzium. Maże to kształtowała jego osobowość. Mówiąc najkrócej, cechami Twardowskiego była dbałość o uczniów przede wszystkim, ajednocześnie surowość i niedostępność. Chodziły anegdoty, że studenci bali się zbliżyć na korytarzu do Twardowskiego, bo ich nie tolerował, przyjmował oczywiście w swoim gabinecie. Kiedy jak Państwu nadmieniłem Twardowski skończył studia i uzyskał dwa stopnie naukowe, najpierw doktora , potem doktora habilitowanego podjął starania o objęcie katedry w jednym z polskich uniwersytetów. Polskich tzn na ziemiach polskich, bo to okres zaborów -jak Państwo wiecie, no i oczywiście udało mu się we Lwowie na uniwersytecie i od tego czasu zaczyna się historia polskiej psychologii, filozofii, socjologu, estetyki , logiki - przede wszystkim i innych dyscyplin humanistycznych, bo w tych dyscyplinach miał Twardowski znanych uczniów.

Praca habilitacyjna Twardowskiego, podobnie jak i praca doktorska były napisane pa niemiecku i obronione na uniwersytecie w Wiedniu. Była, jak Państwu nadmieniłem pewną kontynuacją brentanowskiej - bo to był główny nauczyciel - teorii intencjanalnaści. Teoria intencjanalności to była brama psychologii introspekcyjnej, bo w tych czasach tzn. na przełomie XIX wieku innej nie było. To była taka dosyć specyficzna teoria, która koncentrowała się, uważała, że skora psychologowie mogą i powinni badać przede wszystkim wyłącznie nie wytwory, ale akty świadomości. Że to, co jest dostępne introspekcyjnie to zarówno sam akt, jak i jego wytwór. Akty świadomości, co w tym okresie oznaczało wszystkie zjawiska psychiczne, bo tylko takimi się interesowała psychologia iniraspakcyjna, mają charakter intencjonalny, tzn są nakierowane albo wycelowane zawsze w jakiś przedmiot. Świadomość ludzka jest zawsze świadomością czegoś, to w zasadzie tego nikt nie kwestionował, może współcześnie jacyś myśliciele inspirowani myślą dalekowschodnią uważają że można mieć świadomość niczego, ale w Europie się uważała tradycyjnie, że świadomość jest świadomością czegoś, że jest intencjonalnie skierowana na coś tak, jak akty świadomości i to różni zjawiska świadomości od wszystkich innych zjawisk w świecie. Że są o czymś, myślenie jest myśleniem o czymś, niezależnie czy jest to przedmiot fikcyjny, czy idealny, percepcja jest percepcją czegoś, tu oczywiście wchodzą w grę tylko przedmioty fizycznie istniejące, obawianie się jest obawianiem czegoś itd. I to w dużym skrócie byłaby ta nauka o aktach intencjonalnych, to z niej wynikały różne rzeczy, ale o tym potem.

To, co zmienił Twardowski w swojej pracy o treści przedmiocie przedstawień, to dodał do tych dwóch elementów aktu , proszę Państwą do tych dwóch elementów jakim jest akt i przedmiot intenrirmalng do tego aktu Twardowski dodał trzeci element, który tam jest w tej tabelce jako treść. Potem on był nazywany wytworem, ale to jest jak gdyby druga część. Ta tabelka pokazuje zarówno to, co Twardowski pisał o aktach i treściach psychicznych, ale też pokazuje jeszcze inne rzeczy , o tym za chwilę. Proszę Państwa czym się różni, jeszcze raz, treść od przedmiotu, bo tego rozróżnienia właściwie w myśli brentanowskiej takiego precyzyjnego nie ma Tak jak mówię, najłatwiej to pokazać na podstawie tych aktów które mają przedmioty maTerialne. Na przykład jeżeli mamy do czynienia z aktem spostrzegania jakiegoś przedmiotu, czyli z aktem percepcji np. Państwa akty percepcyjne są skierowane na te barwne plamy świetlne, które są na ekranie, to co jest na ekranie jest przedmiotem Państwa spostrzegania Ale można przedmiot spostrzeganią czy to, co jest spostrzegane zwrócił uwagę Twardowski, rozumieć dwojako:

-    można to rozumieć jako przedmiot fizyczny czyli ten ekran co tutaj stoi łącznie z tym co się na nim wyświetla

-    albo można to postrzegać jako to, co powstaje w waszej głowie, czy w waszej świadomości czyli obraz percepcyjny, to co stoi może przez każdego być dotknięte, przesunięte to, co jest w Państwa głowach jest tylko Państwu dostępne introspekcyjnie czyli monosubiektywnie, czyli prywatnie i to jest kolejna cecha zjawisk świadomości owa prywatna dostępność.

A zatem mamy trzy elementy :

Akt, to co zachodzi w głowie, wytwór tego aktu albo treść aktu - to, co jest przedmiotem w tym wypadku spostrzegania i to na co to wszystka jest skierowane jest przedmiotem materialnym. A więc mamy rozróżnienie czegoś, co kiedyś zostawało, było nazywane przedmiotem, jako przedmiot immanentny - tak się mówiło i przedmiot transcendentny, zewnętrzny wobec świadomości w skrócie przedmiot, a to ca w głowie ta treść. Akt, treść i przedmiot. Dwa elementy psychiczne, jeden niekoniecznie - na ogół fizyczny przynajmniej w przypadku percepcji.