106101

Historia myśli psychologicznej wykład 3 Prof. Bobryk str. 2

utrwalonymi skojarzeniami, ale pewnym celem. To. co ja usiłuję tak opisać, dosyć trudne jest to opisać. Ja zaraz Państwu powiem dlaczego osobom badanym było to trudno opisać. To nazwano później tzw. tendencją determinującą, czyli czymś co jak gdyby pociąga, co determinuje przebieg procesów myślowych. A więc nie uiiwaloie .asocjacje tylko coś innego.

Psychologia ta asocjacjonistyczną klasyczna, która odziedziczyła całą aparaturę pojęciową po brytyjskim empiryzmie. była psychologią noniinalistyczną tzn. uważano tam. że to co się może pojawić w ludzkiej świadomości to jakieś konkretne wyobrażenia. A więc jeżeli są tam jakieś przedstawienia, bo najczęściej tak nazywano te elementy, to albo to będą przedstawienia tzw. naoczne, czyli wyobrażenia jakiś konkretnych elementów, albo przedstawienia pewnych słów, które można wypowiadać albo. które można pisać i cała abstrakcyjna wiedza do tego się sprowadza. Czyli to, co może być w świadomości to albo jakieś werbalizacje, albo jakieś konkretne wyobrażenia. Tak uważano od wieków i tak uważała klasyczna psydiologja asocjacjonistyczna

Natomiast w Szkole Wflrzburskiej wykryto, że oprócz tego, co daje się zwerbalizować bądź tego, co daje się przedstawić w postaci konkretnych wyobrażeń jest jeszcze coś, co jest z jednej strony dostępne introspekcyjnie, ale nie jest ani werbalne, ani wyobrażeniowe. To nazywano bardzo często tzw. czystymi myślami Myślami jeszcze nie ubranymi w postać jakiś werbalnych wypowiedzi, werbalnych w sensie mowy wewnętrznej, ani też w postać jakiś konkretnych wyobrażeń. I takimi czystymi myślami były najczęściej te antycypowane, przyszłe rozwiązania zadania, które pociągały cały proces rozwiązywania zadania, czy też przebieg procesów psychicznych, pociągały jak gdyby ku sobie. To były te pierwsze rezultaty badań eksperymentalnych, które kazały psychologom introspekcyjnym zastanowić się nad modelem asocjacjonistycznym. Pokazały, że on jest, przynajmniej w pewnych sytuacjach jak wychodzimy poza percepcję i poza jakieś konkretne wyobrażenia niewystarczający, że nam potrzebny jest inny model procesów psycliicznych. No i próbowano wypełnić tę pozostałą część, czyli jakiś nie asocjacjonistyczny model procesów psychicznych przedstawić. Ciągle jeszcze w ramach introspekcjonizmu, czyli tego założenia, że wszystko czym może i powinien interesować się psycholog to jest dostępne introspekcyjnie.

Pojawił się kolejny kierunek w psychologii, także Państwu doskonale znany, równie dobrze jak asocjacjonizm czyli psychologia postaci. To, że pojawiła się psychologia postaci to prawdopodobnie miały na to wpływ badania Szkoły Wflrzburskiej czy inne obserwacje introspekcjonistów. Ale myślę, że głównym takim powodem odrzucenia asocjacjonizmu i przejścia w kierunku psychologii postaci, to były rzeczy, które z psychologią miały niewiele wspólnego. Mianowicie pewne wydarzenia poza psychologią pewne odkrycia, czy pewne teorie, a przede wszystkim tzw. teoria pola

Twórcami psychologii postaci byli bardzo często właśnie nie psychologowie tylko filozofowie i fizycy. Niektórzy byli jednym i drugim np Madi należał do tego zbioni nie psychologów, którzy stworzyli psychologię postaci. Mach jako fizyk miał pomysły, że można by potraktować psychikę jako coś w rodzaju pola fizycznego, albo coś podobnego do pola fizycznego. To Mach zwrócił uwagę na taki prosty fakt. że kwadrat, jeżeli go namalujemy w różnych pozycjach sprawia zupełnie inne wrażenie. Można narysować kwadrat w takiej postaci i w takiej wtedy nawet, gdy się ta figura nie zmieni będziemy nazywać rombem takim, który ma wszystkie kąty proste. Subiektywnie to robi zupełnie inne wrażenie, jeżeli kwadrat obrócimy o 45 stopni, a zatem te same elementy tworzą inne całości. No i zaczęto mnożyć tego typu obserwacje.

Niejaki Ehrenfels napisał rozprawę właśnie taką psychologiczną już o cechach, które przysługują całościom, choć nie przysługują częściom. Czy mogą być takie cechy? Okazuje się, że np. melodia może być zachowana, nawet jeśli zmieni się wszystkie dźwięki, które ją tworzą Zagrać ją w innej tonacji, na innym instrumencie itd., a mimo to melodie są rozpoznawalne. A zatem pewna całość, czy też struktura całości zostaje zachowana pomimo wymiany wszystkich elementów na jakieś inne. Zwrócono też uwagę na zjawisko „fi” no na to, że jakaś pozioma kreska, która będzie pokazywana raz jako pionowa, raz jako pozioma, jeżeli tylko odległość czasowa między pokazywaiuem tej kreski będzie inna. odpowiednio dobrana, to da złudzeiue ruchu.

Pokazywano, że nie da się opisać życia psychicznego odwołując się do jakoś tam wyodrębnianych elementów i poznając nawet całkowicie cechy tych elementów. A zatem proszę Państwa teoria pola, badania Szkoły Wflrzburskiej no i pewne obserwacje także z zakresu psychologii percepcji to są te główne źródła, które zdecydowały o pojawieniu się nowego kieninku psychologii introspekcyjnej. czyli psychologii postaci. A zatem moglibyśmy nitaj wyróżnić część introspekcjonizmu zwanego psychologią Gestalt, albo psychologią postaci.

Jakie jeszcze inne badania prowadzono w ramach psychologii postaci?

Zaczęła się ona kształtować na przełomie wieków, to tak naprawdę została spopularyzowana i przyjętą można powiedzieć w latach dwudziestych XX wieku. Właśnie w 1921 roku niejaki [Keller], jeden z ważniejszych