2. Ujęcie instytucjonalne
- skuteczność jako efekt pracy środowiska wychowującego, które tworzy instytucja wychowawcza. Intencjonalność i świadomość wpływu wychowawczego jest tutaj zawarta w organizacji tego środowiska, w jego funkcjonowaniu - oficjalnych dokumentach, niż w świadomości wychowawcy.
- zakłada realizację podstawowych zadań środowiska
- jest ujęciem socjo - psychologicznym, zwraca uwagę na działalność środowisk wychowujących, które w stosunku do działalności indywidualnego wychowawcy odgrywają zawsze rolę stymulującą i zarazem ograniczającą (skutki osobowościowe wychowania są tu pochodne od czynników instytucjonalnych)
- funkcja złożona w ujęciu instytucjonalnym - to zadania i cele wychowania, określane przez ustawodawcę dla instytucji wychowujących (in. „funkcja urzędowa” instytucji)
- funkcja rzeczywista to realizacja funkcji złożonej
- funkcja postulowana - powstaje na zewnątrz systemu szkolnego i zawiera te wszystkie oczekiwania, które są adresowane do szkoły pod wpływem różnorodnych idei, wiedzy itp. Znajdują się tli przesłanki psychologiczne takie jak: wiedza o rozwoju dziecka, wiedza o możliwości wzajemnych intrakcji między dzieckiem, a dorosłym, wiedza o manipulacji grupami dziecięcymi, o emocjonalnych potrzebach dziecka itp. Wyznaczają ją również inne nuaki takie jak: biologia, socjologia, nuaki polityczne itp.
3. Ujęcie makro - społeczne:
- dot. zmian zachodzących nie w jednostkach jako takich, nie w określonych instytucjach, lecz w pokoleniach. W tym właśnie ujęciu wychowanie jest ważna siłą społeczną w kształtowaniu oblicza społeczeństwa.
- np. badania socjologów nad zmianami postaw młodzieży.
Trzy miary skuteczności wychowania: absolutna (psychologiczna), prognostyczna (pedagogiczna). faktyczna (realna).
- uwzględnione w schemacie badań nad prcesem wychowania
- wszystkie trzy miary skuteczności wychowania dotyczą miary skuteczności wychowania rozumianych jako zmiany w osobowości jednostki związane z projektem jej osobowości wyrażonym w celu wychowania.
- miara psychologiczna wydaje się najbardziej właściwą miarą wychowania , jest ona najbardziej zgodna ze strukturą całego procesu wychowawczego i dlatego stanowi teoretycznie złozony oraz uzasadniony sposób podejścia do pomiaru skuteczności wychowania.
- psychologiczna miara wychowania może także występować z postaci etapowej (rozwojowej), gdy nie czekając na zakończenie procesu wychowawczego, analizuje się co pewien czas zachodzące zmiany, stopniowe kształtowanie się struktur psychologicznych.