103754

POGLĄDY VAN DER LEEUWA NA RELIGIĘ

G. van der Leeuw (1890-1950), klasyczny przedstawiciel fenomenologii religii; ulegał psychologizmowi Biswangera i Otto, egzystencjalizmowi Jaspersa oraz koncepcjom Levy-Bmhla i wpływom Diltheya. Stosując przejętą z filozofii Scbelera, a zwłaszcza Husserla, metodę fenomenologiczną, poszukiwał „istoty” religii, pomijając (jako przypadkowe) jej uwarunkowania historyczne i środowiskowe. Pomijając realność sacrum, uznawał, że orzekać o nim można wyłącznie na mocy analizy jego przejawów, prcy czym warunkiem pozuauia jest wężucie się i przeżycie manifestującego się sacrum. Analiza fenomenologiczna w wydaniu van der Leeuwa ma za zadanie uchwycić „typy ogólne” badanych zjawisk, czemu służyć ma komparatystyka poszczególnych ich przejawów, niezależnie od tego w jakim kontekście historycznym, etnicznym czy kulnirowym one występują. Głośne stało się credo van der Leeuwa iż .. fenomenologia nie wie nic o żadnym historycznym rozwoju religii. a o genezie religii wie jeszcze mniej" (ro z Hoffmanna)

Dziełem Gerardusa van der Leeuwa jest rozwinięcie fenomenologii religii w autonomiczną dyscyplinę religiologiczną. Uważa on (w duchu e wolnej on i z mu!), że istotę religii najlepiej dostrzec u tzw. ludów prymitywnych, ponieważ zachowały „pierwotne” rozumienie religii. Używał świadomie psychologii jako metody eksperymentalnej, kierowanej intuicją i bezpośrednim rozumieniem zjawisk religijnych. Godził się na określanie swej metody psychologiczną chociaż sam ją nazywał fenomenologiczną w bardzo szerokim sensie. Istotna dla fenomenologicznej metody jest klasyfikacja zjawisk religijnych za pomocą idealnych typów.

Fenomenologiczne rozumienie powinny wyprzedzać badania historyczne i egzegetyczne. Kiytyka zarzuca van der Leuuwowi opieranie się na założeniach teologicznych i filozoficznych, psychologizowanie, zaniedbywanie kulturowego kontekstu badanych zjawisk i brak historycznej wiarygodności przytaczanych danych <wśród filozoficznych założeń zaczerpniętych prcez v. d. Leeuwa od Husserla było przekonanie, że feno. rei. zajmując się ustalaniem ponadczasowej istoty zjawisk religijnych, nie może się wypowiadać na temat histoiycznego ich rozwoju Fenomenologiczne prace Soderbloma. który uwzględniał oba aspekty; historyczny i istotowy, pokazały, że nie miał on racji. >