9.10.04. - 2 godz.
Na zaliczenie: Dwa wybrane tematy, konspekt do nich na 2 strony, aktywność na wszystkich zajęciach, kolokwium w formie testu.
Tematy:
Socjologiczna koncepcja osobowości
Grupa w procesach wychowania
grupy przynależności
grupy odniesienia
Rodzina w różnych kulturach i religiach
rola rodziny w wychowaniu
funkcja socjalizująca i opiekuńcza (jak oddziaływuje i jakimi mechanizmami)
Model rodziny w różnych kulturach w odniesieniu do wychowania
Grupy rówieśnicze i młodzieżowe w procesie wychowania
Szkoła - jej funkcjonowanie - nauczyciel i jego rola
Edukacyjne szanse życiowe
Socjologia wychowania - zajmuje się środowiskiem wychowania tj. grupą, jednostką, procesem wychowania oraz efektami procesu, oraz związkami wychowania ze strukturą społeczną.
Różnica między pedagogiką, a socjologią wychowania jest taka, że socjologia wychowania zajmuje się głównie teorią, a pedagogika działaniami praktycznymi.
Na poziomie mikro zajmuje się jednostką i grupą pierwotną.
Na poziomie mezo zajmuje się wychowaniem w większych środowiskach.
Na poziomie makro zajmuje się przebiegiem wychowania na poziomie ogólnopolskim.
Za Znanieckim - socjologia wychowania to działalność społeczna przygotowująca jednostkę do pełnego członkostwa w danej grupie społeczności.
Środowisko ma znaczny wpływ na wychowanie. Z obiektywnego punktu widzenia środowisko społeczne to ogół warunków społecznych i kulturowych:
ludzie i ich zachowania
grupy, instytucje i inne zbiorowości
elementy kulturowe materialne i niematerialne
Z punktu widzenia jednostki środowisko społeczne to ogół grup i jednostek z którymi w trakcie swojego życia styka się jednostka.
Grupa, w której żyje jednostka będzie starała się tak ukształtować jej środowisko społeczne, aby „wyprodukować” jak najbardziej użytecznego członka tej społeczności:
poprzez kształtowanie styczności (wywoływanie pożądanych, a likwidowanie niepożądanych zachowań)
wprowadzanie do środowiska społecznego elementów pożądanych, a likwidowanie elementów niepożądanych
tak ukształtowane środowisko to środowisko wychowania.
Środowisko wychowania - jest to swoiste ukierunkowanie wpływów środowiska społecznego - jest to środowisko (odrębne od środowiska danej grupy) stworzone dla kandydata, który ma zostać jej członkiem po odpowiednim przygotowaniu.
J (jednostka) + W (środek wychowujący) + O (obowiązki) = STOSUNEK WYCHOWAWCZY
Jednym z ważnych składników środowiska wychowawczego są instytucje wychowawcze. Instytucje są wtedy kiedy jednostki sobie nie radzą.
Instytucja wychowania - to zorganizowany zespół zadań, które zaspokajają potrzeby (gdy inne jednostki sobie nie radzą). Celem jest wywieranie wpływów na jednostkę w określonym kierunku z ramienia danej grupy.
Trzy główne rodzaje instytucji wychowania:
instytucje wychowania naturalnego - rodzina, grupa rówieśnicza, sąsiedztwo
instytucje wychowania bezpośredniego lub celowego - szkoła, przedszkole, instytucje wychowania pozaszkolnego, instytucje opiekuńcze, instytucje wychowania resocjalizującego
instytucje wychowania pośredniego - kluby sportowe, mas media, instytucje kulturalne, wojsko, sądy, policja, organizacje społeczne
Funkcje instytucji wychowania wobec jednostki:
wychowanie moralne
kształcąca - przekazywanie wiedzy
aktywizująca - jednostka też musi się rozwijać
opiekuńcza
przygotowywanie do pełnienia ról
Funkcje jednostki wobec społeczeństwa:
utrzymywanie porządku społecznego
integrująca i adaptacyjna
przyczyniania się do postępu społecznego
wpływ na strukturę społeczną
24.10.04. - 2 godz.
System wychowania - to jest celowo zorganizowany układ instytucji wychowania lub pozycji, ról, celów, zadań, treści, metod, form wychowania służący przygotowaniu jednostki do pełnego uczestnictwa w życiu społecznym. Jest on uwarunkowany i systemem społecznym i kulturowym i gospodarczym, politycznym i stanem wiedzy.
MIKRO MEZO MAKRO
ŚW ŚW ŚW
SPOŁECZEŃSTWO
JEDNOSTKA W PROCESIE WYCHOWANIA
Osobowość - to zbiór unikalnych i stosunkowo trwałych cech jednostki wyodrębniających ją od pozostałych.
Socjologiczna koncepcja osobowości wg J. Szczepańskiego - na osobowość wg niego składają się:
Elementy biogenne - anatomia i fizjologia wpływa na naszą osobowość. Wpływy na osobowość warunkują je ale nie bezwzględnie. Jeszcze popędy wrodzone i odruchy także wpływają na osobowość
Elementy psychogenne - pamięć, wola, uczucia, spostrzegawczość, temperament, skłonności, wyobrażenia
Elementy socjogenne -
kulturowy ideał osobowości - to zespół wyobrażeń jaki powinien być idealny członek społeczeństwa. Jest on narzucany jednostce, kształtuje się w okresie dorastania, kiedy szukamy ideałów do których dążymy. Jest różny w różnych kulturach. Nie zawsze wypełniamy kulturowy ideał osobowości.
role społeczne - to nasze prawa, obowiązki - są wynikiem oczekiwań społecznych. To względnie stały i wewnętrznie spójny system zachowań będących reakcjami na zachowania innych osób przebiegające wg mniej lub bardziej wyraźnie ustalonego celu. Których grupa oczekuje od określonej jednostki. Wzór osobowy określany jest przez społeczeństwo.
Jaźń subiektywna - to zespół wyobrażeń o sobie jednostki, wytworzony na podstawie tego, jak traktują ją inni ludzie. Kształtuje się we wczesnym dzieciństwie. To jest nasze wewnętrzne poczucie ja . kształtuje się pod wpływem grup pierwotnych
Jaźń odzwierciedlona - jest to zespół wyobrażeń jednostek wytworzony na podstawie tego co przypuszczamy, że myślą o nas inni. Kształtuje się w okresie dojrzewania. Inaczej jest to patrzenie na siebie oczami innych. Jest to końcowy element kształtowania się osobowości
Wg J. Szczepańskiego - Osobowość - to zespół trwałych cech biologicznych i psychicznych pochodzących z wpływu kultury i struktury zbiorowości, w których jednostka została wychowana i w których uczestniczy.
Kulturowy ideał osobowości i role społeczne kształtowane są przez społeczeństwo czyli narzucane z zewnątrz.
TYPY OSOBOWOŚCI
Wg Kretschuwera - ze względu na budowę ciała:
pyknik
astenik
dysplastyk
atletyczny
Wg Janga - ze względu na przystosowanie się do otoczenia:
introwertyk
ekstawertyk
Wg Sprangera - ze względu na usposobienie i zainteresowania:
człowiek teoretyczny - interesujący się prawami nauki i poszukujący teorii wyjaśniających świat
człowiek ekonomiczny - dążący do bogactwa i zdobycia dóbr materialnych
człowiek estetyczny - człowiek pragnący przeżywania piękna
człowiek społeczny - człowiek chętnie pomagający innym
człowiek polityczny - człowiek zabiegający o władzę i panujący nad innymi jednostkami
człowiek religijny - zainteresowany poznaniem Boga i głoszeniem jego nauki
Wg Znanieckiego - ze względu na jego środowisko wychowawcze we wczesnym dzieciństwie:
Ludzie dobrze wychowani - których osobowość kształtowali głównie wychowawcy i instytucje wychowujące ideały wychowawcze
ludzie pracy - ich osobowość kształtował warsztat pracy, funkcjonujące w nim zespoły pracownicze
ludzie zabawy - którzy byli wychowywani dzięki uczestnictwu w grupach zabawowych i innych grupach rówieśniczych
ludzi zboczeńców - którzy byli objęci wpływami różnych środowisk wychowawczych
ludzie dobrzy i mądrzy - ludzie tworzący nowe systemy kulturowe, ludzie samodzielni
Wg Szczepańskiego:
twórcy - ludzie wnoszący nowe idee, pomysły itp.
przeciętni - którzy sumiennie pracują wykonując swoje zadania nie modernizując niczego
ludzie aktywni negatywnie - zaliczyć tu możemy złodziei, brakorobów itp.
jednostki zdane na pomoc i opiekę innych
Osobowość podstawowa - jest to zespół cech wspólnych dla wszystkich lub dla większości członków danego społeczeństwa, ściśle scharmonizowana z instytucjami danego społeczeństwa i całym społeczeństwem, stanowi główny punkt wyjścia do kształtowania się zróżnicowanych osobowości poszczególnych jednostek.
6.11.2004 - 2 godz.
GRUPY W PROCESIE WYCHOWANIA
Grupa to:
przynajmniej 3 osoby
musi być spójność
musi być poczucie przynależności
muszą mieć wspólne normy i wartości
ma swoją strukturę
Grupa społeczna jest względnie trwałą i zorganizowaną grupą osób składającą się z co najmniej z 3 osób, które są połączone wspólną więzią społeczną. Ta więź jest to budowana na stosunkach interakcyjnych. Mają wspólne normy, cele, zadania.
Struktury wewnątrzgrupowe:
władza - prestiż - w której poszczególne pozycje wiążą ze sobą stosunki władzy
socjometryczna - układ pozycji ze względu na lubienie się i nielubienie się
komunikacyjna - pozycje w grupie są uporządkowane ze względu na ilość i jakość otrzymanych informacji
Grupa przynależności - to taka grupa do której jednostka należy.
Grupa nieprzynależności - to będą takie grupy do których jednostka nie należy.
Grupa własna tzw. swoja - to grupa do której jednostka należy, ma do niej pozytywny stosunek, identyfikuje się z jej systemem norm i wartości.
Grupa obca - jednostka do niej nie należy, ma do niej negatywny stosunek i lekceważący stosunek do jej wartości.
Środowisko wychowawcze jednostki składa się wyłącznie z grup przynależności.
Grupy odniesienia - to te grupy do których jednostka odnosi swoje postępowania i z których czerpie wartości i normy. Mogą to być zarówno grupy przynależności pozytywne i negatywne. Możemy się odnosić jeszcze do swojej przeszłej sytuacji lub kategorii zawodowej (sportowcy).
Grupa odniesienia porównawczego - stanowi tło, skalę porównawczą dla oceny własnej sytuacji, zachowań postępowania. Pozwala ocenić siebie, ustalić rodzaj postępowania. Wynikiem takiego porównania może być poczucie względnego uprzywilejowania lub względnego poczucia upośledzenia.
Grupa odniesienia normatywnego - to są te grupy z których jednostka czerpie wartości i normy, do których przywiązuje wielkie znaczenie, uznają te normy za słuszne, identyfikują się z nią.
Grupa aspiracka - to grupa do której jednostka chce należeć i do tego dąży.
Uwarunkowania wyboru grup odniesienia normatywnego:
to taka grupa która będzie w stanie zapewnić jednostce jej potrzeby
będzie to grupa blisko nas
Grupa odniesienia pozytywnego - to te z którymi jednostka się identyfikuje, uznajemy je za niezwykle dla nas interesujące, zespół norm i wartości uznaje się za słuszne.
Grupa odniesienia negatywnego - to takie których norm i wartości jednostka nie uznaje, brzydzi się takimi grupami i nie chciałaby do nich należeć.
ROLA RODZINY W WYCHOWANIU I RODZINA W RÓŻNYCH KULTURACH
Wg moich notatek
14.11. 2004r - 2 godz
GRUPY RÓWIEŚNICZE
Grupa rówieśnicza - to grupa społeczna składająca się z jednostek równych wiekiem, przeważnie jednej płci. Należą do najważniejszych agent socjalizacji.
Jest na pozycji równorzędnej, a przynależność jest dobrowolna. Pozycja zależy od indywidualnego wkładu. Grupa rówieśnicza to pierwsza grupa gdzie jednostka ma pozycję osiąganą.
Funkcje grupy rówieśniczej:
Mikrospołeczne - są to funkcje proste
1. organizacja czasu wolnego
2. proste wrażenia
Makrospołeczne -
egalitaryzacja struktury społecznej
egalitaryzacja kultury i dystrybucja tej kultury
przekazywanie i utrwalanie schematów nierówności społecznej
Mezospołeczne -
odniesienia normatywne
zaspokajają potrzebę uczestnictwa w społeczeństwie
przygotowują do pełnienia ról społecznych
Funkcje złożone - są zapleczem emocjonalnym i społecznym, uczą samodzielności, budują autonomiczną osobowość, kształtuje się hierarchia wartości.
Funkcja socjalizująca grupy rówieśniczej:
nie da się wchodzić w poprawne stosunki ze społeczeństwem jeżeli nie było się w grupie rówieśniczej
czuje się związany z grupą bo ją współtworzy.
SZKOŁA - NAUCZYCIEL I KLASA SZKOLNA
Definicja
Funkcje szkoły - zewnętrzne i wewnętrzne - Woźniak
Nowe modele szkoły
Klasa szkolna i jak oddziaływuje na jednostkę
Rola nauczyciela
Osobowość nauczyciela
Style kierowania pedagogicznego
22.01.2005r - 2 godz.
SZKOŁA, NAUCZYCIEL I KLASA SZKOLNA
Czynniki stanowiące dobrego nauczyciela wg Toporkiewicza:
rzetelna osobowość
wysoki poziom intelektualny i rzetelna wiedza
metodyczne przygotowanie do zawodu
4. zaangażowanie i zamiłowania do zawodu
10.10.04. - 4 godz.
Egzamin w formie testu
Tematyka:
Zarys rozwoju socjologii wychowania
Socjologia wychowania - przedmiot, funkcje, problemy.
Nowoczesne społeczeństwo - nowoczesna osobowość społeczna.
Rola społeczna.
Socjalizacja.
Postawy (rodzicielskie, społeczne, interpersonalne, intrapersonalne)
Wychowanie
pojęcie systemu wychowania
typologia systemów edukacyjnych
struktura systemów edukacyjnych
socjotechnika wdrażania systemów
Ideologie edukacyjne
Paradygmaty socjologii wychowania i edukacji
Cztery filary edukacji.
Edukacja dla społeczeństwa światowego.
Edukacja dla świata wielokulturowego.
Teorie socjologiczne, a edukacja.
Literatura:
R. Woźniak - „Zarys socjologii edukacji i zachowań społecznych” - Koszalin 1998
R. Meighan - „Socjologia edukacji” - Toruń 1993
J. Delors - „Edukacja. Jest w niej ukryty skarb” - Warszawa 1998
J - K. Tillmann - „Teorie socjalizacji” - Warszawa 1996
R. Toporkiewicz - „Socjologia wychowania” - Warszawa 1986
F. Adamski - „Rodzina” - Kraków 2002
P. Sztompka - „Socjologia” - Kraków 2002
Encyklopedia socjologii - tom I - 1998, tom II - 1999, tom III - 2000, tom IV - 2002