1841899728

144

RECENZJE, OMÓWIENIA, NOTY

Dalej Gorki wypowiada się na temat, jak należy wykorzystać łamy Za Rubieżom w celach krytyki prasy burżuazyjnej. („Naświetlać życie codzienne burżuazji i obnażać ukrytą w nim politykę” — str. 73).

Poglądy Gorkiego na prasę ukształtowały się niewątpliwie pod wpływem Lenina, z którym Gorki współpracował w wielu gazetach i czasopismach partyjnych redagowanych przez Lenina. W styczniu 1919 r. Gorki zwrócił się do Lenina listownie z propozycją zorganizowania agitacji w prasie na rzecz władzy radzieckiej, wysuwając jako materiał agitacyjny „przytaczanie faktów z dziedziny twórczości państwowej władzy radzieckiej, faktów, które najlepiej potwierdzają życiową słuszność teorii”. Gorki walczył o stworzenie prasy masowej, która by „aż do najdrobniejszych spraw życia codziennego zwracała uwagę na życie robotników i chłopów” (art. „Dziesięć lat” — str. 54).

W rozdziale pierwszym zbioru znajdują się także pisma gratulacyjne pod adresem redakcji gazet Prawda, Izwie-stia, Komsomolskaja Prawda, oraz artykuły na temat charakteru tygodników Naszi Dostiżenia, Za Rubieżom i in. Do rozdziału tego włączone są również artykuły, poruszające zagadnienia działalności gazet masowych i czasopism z poszczególnych dziedzin oraz działalności prasy prowincjonalnej.

Gorki wysoko cenił wysiłki współpracowników prasy radzieckiej, których nazywa „transmisją do serc mas pracujących idei, która wyłącznie zdolna jest złączyć proletariat na całej ziemi w światową rodzinę komunistyczną” (z art. „Zamiast gratulacji” — str. 77).

Do rozdziału drugiego, zatytułowanego „O działalności wydawniczej”, weszły artykuły, recenzje, notatki bibliograficzne, listy — które charakteryzują olbrzymią pracę Gorkiego w zakresie wydawniczym. Sens całej swej działalności na tym polu w okresie przed rewolucją widział autor w dostarczaniu pożytecznej lektury nowemu czytelnikowi, mianowicie piśmiennemu robotnikowi i piśmiennemu chłopu. Gorki uważał ich bowiem za najlepszych znawców i jednocześnie najważniejszych i najsurowszych czytelników współczesnych. Toteż skrupulatnie wybierał do druku rękopisy z wyraźną orientacją socjalną, usilnie polecał wydawnictwu „Znanie” (Wiedza) rękopisy pisarzy o kierunku demokratycznym: W. Korolenki. D. Mamina-Sibiria-kowa. A. Serafi mówi cza — odrzucając pesymistyczne, szkodliwe książki, nawet słynnych autorów.

Listy do dyrektora wydawnictwa K. Piatnickiego dowodzą, że Gorki starał się zorganizować działalność „Znania” tak, aby służyło aktualnym zagadnieniom życiowym. Uważał on za niezbędne, aby wydawnictwo „zajęło postawę bojową i zdecydowanie przeciwstawiło się całemu temu draństwu, które z takim hałasem pnie się teraz na pierwsze pozycje” — (str. 130).

W 1916 r. Gorki powziął myśl wydania dla młodzieży całej serii książek, zawierających biografie wielkich myślicieli i zwrócił się w tym celu o poparcie do Romain Rollanda, Bernharda Shawa i Horacego Wellsa. Prosząc Romain Rollanda o napisanie do zamierzonego wydawnictwa biografii Beethovena, Gorki tak motywował ideę wydania przez siebie tej serii:

„My, ludzie dorośli, którym być może pisane jest już w niedługim czasie opuścić ten padół, pozostawimy naszym dzieciom żałosny spadek i przekażemy im bardzo smutne życie. Ta niedorzeczna wojna jest wspaniałym dowodem naszej niemocy moralnej i upadku kultury. Przypomnijmy więc dzieciom, że ludzie nie zawsze byli tak słabi i głupi, jakimi — niestety — my jesteśmy teraz; przypomnijmy im. że wśród wszystkich narodów byli także — i są dzisiaj — wielcy ludzie, szlachetne serca! Trzeba to koniecznie zrobić właśnie teraz, w dniach zwycięstwa okrucieństwa i zezwierzęcenia”.

W latach władzy radzieckiej działalność wydawnicza Gorkiego nabrała nowego znaczenia. W rozdziale drugim zgrupowane są materiały, charakteryzujące pisarza-publicystę jako inicjatora wielu znakomitych wydawnictw dla masowego czytelnika. Gorki zorganizował wydawnictwo Wsiemirnaja Litieratura (Literatura Wszechświatowa), wypuszczające wieloseryjne wydania, jak: „Historia wojny domowej”. „Historia fabryk i zakładów przemysłowych”, „Życie sławnych ludzi” i wiele innych. Założył również wymienione już wyżej wydawnictwo „Znanie”.

Rozdział trzeci zawiera rady dla korespondentów robotniczych i wiejskich. W artykułach, notatkach i listach Gorki porusza zagadnienie rozszerzenia horyzontu korespondentów oraz ich ideowego i elementarnego literackiego wykształcenia. Widzi w nich najbardziej aktywnych przedstawicieli klasy robotniczej i chłopskiej, którzy uświadomili sobie interesy