3685665858

WYKŁADY

Diagnostyka niedoborów odporności Maciej Siedlar

Diagnostyka pierwotnych niedoborów odporności (PNO) oparta jest na ścisłej współpracy lekarza immunologa klinicznego ze specjalistycznym laboratorium diagnostycznym. Diagnoza odpowiedniego PNO w zasadniczej mierze wspiera się o wyniki badań laboratoryjnych, możliwych do wykonania jeszcze poza ośrodkiem referencyjnym. Powinna rozpocząć się od oznaczenia morfologii krwi z rozmazem oraz od wykonania pomiarów poziomów poszczególnych klas immunoglobulin w surowicy krwi. Specjalistyczna diagnostyka PNO humoralnej obejmuje ponadto oznaczenia dotyczące poziomu podklas IgG, liczebności dojrzałych limfocytów B, a w szczególnych przypadkach - dziewiczych limfocytów B, limfocytów B strefy brzeżnej, pamięci po przełączeniu klas, przejściowych, tzw. class-switched plasmablasts, a także na ocenie produkcji swoistych przeciwciał. Z kolei, na ocenę odporności komórkowej składają się badania liczebności subpopulacji limfocytów T, subpopulacji komórek T dziewiczych oraz pamięci, a także komórek NK. Oceniany może być również tzw, chimeryzm matczyno-płodowy, ekspresja receptorów limfocytów T (TCR) ap/yS, poziom ekspresji cząsteczek HLA-DR, CD25, CD69 oraz CD71 na limfocytach T, a także poziom TREC (T-cell receptor excision circles). W szczególnych przypadkach, ocenie podlega ekspresja cząsteczek CD40 oraz CD40L oraz poziom tzw. „podwójnie ujemnych" (CD4CD8) limfocytów T z receptorem ajł. Do testów funkcjonalnych dotyczących limfocytów T i B zalicza się testy transformacji blastycznej komórek jednojądrzastych kiwi obwodowej po stymulacji mitogenami (RHA, ConA, PWM), przeciwciałami monoklonalnymi (np. anty-CD3) oraz antygenami (PPD, kandidyna). Stopień proliferacji limfocytów po nieswoistej stymulacji można również określać metodami cytofluorymetryczny-mi (np. z wykorzystaniem barwnika CSFE lub bromodeoksyurydyny). Można również badać poziom uwalnianych mediatorów cytokinowych po nieswoistej aktywacji limfocytów in vitro, np.: TNF, IFNy, IL-12p40/p70, a także cytofluorymetrycznie, na powierzchni limfocytów i/lub monocytów, poziom ekspresji receptorów dla tychże cytokin. W każdym przypadku stymulacji wynik należy odnieść do spoczynkowej aktywności komórek. Z kolei, aktywność komórek żernych (głównie granulocytów obojętno-chłonnych) badamy oceniając produkcję wolnych rodników tlenowych w teście chemiluminescencji lub redukcji błękitu tetrazolowego (NBT) oraz cytofluorymetrycznie, zwykoizystaniemtzw. phagoburst-test. Możemy również cytofluorymetrycznie oceniać wewnątrzkomórkową ekspresję podjednostek NADPH oksydazy (np. gp91phox), mieloperoksydazy, a na ich powierzchni - poziom ekspresji wybranych cząsteczek adhezyj-nych. W diagnostyce wybranych PNO istotne jest określenie chemotak-sji komórek. Do rutynowych badań zaliczamy oznaczenie surowiczego poziomu wybranych składników kaskady dopełniacza - zwykle C3c oraz C4. Z uwagi na znaczący postęp w określaniu genetycznego podłoża PNO. diagnostyka molekularna stanowi obecnie podstawę rozpoznania większości poznanych ciężkich, złożonych niedoborów odporności.

Testy laboratoryjne oceniające odporność komórkową Jarosław Baran

Mechanizmy komórkowe odgrywają kluczową rolę zarówno w reakcjach odporności nieswoistej (wrodzonej), jak i swoistej (nabytej). Ta pierwsza, miediowana jest przez wyspecjalizowane komórki żerne - fagocyty, do których należą neutrofile i monocyty krwi obwodowej oraz makrofagi tkankowe. Z kolei odporność komórkowa swoista dla danego antygenu, mediowana jest przez limfocyty T i w dużej mierze zależy od sprawnego funkcjonowania monocytów i makrofagów tkankowych, które wraz z komórkami dendrytycznymi pełnią rolę komórek prezentujących antygen. Prawidłowy przebieg reakcji odpornościowej w trakcie toczącej się odpowiedzi immunologicznej wymaga więc współdziałania wszystkich komórek układu odpornościowego, zarówno odporności nieswoistej, jak i swoistej i podlega regulacji przez czynniki humoralne i komórkowe. W prezentacji przedstawione zostaną testy laboratoryjne stosowane w nowoczesnej diagnostyce immunologicznej do oceny jakościowej i ilościowej komórek zaangażowanych w nieswoiste i swoiste reakcje odpornościowe. Omówione zostaną również najczęstsze schorzenia (niedobory odporności) związane z upośledzeniem funkcji określonych populacji.

Diagnostyka laboratoryjna zespołu hemofagocytarnego Katarzyna Popko

Limfohistiocytoza hemofagocytama (HLH) jest rzadko występującym zarówno w populacji dzieci jak i dorosłych zespołem objawów, związanych z hiperaktywacją makrofagów, pojawiającą się w konsekwencji upośledzenia mechanizmów regulacyjnych układu immunologicznego. Najbardziej charakterystyczne objawy obejmują: gorączkę, pancytope-nię, hepatosplenomegalię, hiperferrytymemię, hipertriglicerydemię, hi-pofibrynogenemię oraz upośledzenie funkcji cytotoksycznych komórek NK i cytotoksycznych limfocytów T (CD8). W przypadku braku prawidłowej diagnozy zespół ten stanowi poważne zagrożenie życia pacjenta. Identyfikuje się dwie formy zespołu HLH: postać genetycznie uwarunkowaną, związaną z obecnością mutacji zaburzających proces cytolizy oraz postać wtórną rozwijającą się w konsekwencji występowania chorób autoimmunizacyjnych, nowotworów lub infekcji wirusowych. Postać wtórna stanowi ponad 90% wszystkich przypadków diagnozowanych w populacji polskiej. W przypadkach genetycznie uwarunkowanych jedyną skuteczną metodą leczenia jest transplantacja szpiku kostnego.

Poza standardowymi badaniami laboratoryjnymi niezwykle istotną rolę w diagnostyce HLH pełnią badania immunologiczne.

Diagnostyka zespołu HLH w dużej mierze opiera się na badaniu sprawności immunologicznej komórek zaangażowanych w regulację odpowiedzi zapalnej. Cytometria przepływowa stanowi obecnie jedną z podstawowych metod diagnostyki immunologicznej. Pozwala ona na precyzyjną identyfikację poszczególnych subpopulacji oraz ocenę ekspresji enzymów wewnątrzkomórkowych (perforyny, granzymy) biorących aktywny udział w reakcjach immunologicznych. Poprzez zastosowanie testów czynnościowych pozwala ona również na ocenę sprawności funkcjonowania komórek zdolnych do spontanicznej cytotoksyczności.

XIV. ALERGIA CZY SZARLATANERIA - JAK DIAGNOZOWAĆ Epidemiologia chorób alergicznych wyzwania dla medycyny XXI Bolesław Samoliński

Streszczenia nie dostarczono

Nowoczesna diagnostyka alergii IgE-zależnej Sławomir Białek

Alergia jest klasyfikowana jako rodzaj reakcji nadwrażliwości, gdzie objawy powstają na drodze mechanizmów immunologicznych. Wyniki badań epidemiologicznych wskazują, iż wśród osób cierpiących na choroby alergiczne największy odsetek stanowią pacjenci z alergią IgE-zależną. W rozpoznawaniu chorób alergicznych istotne jest stwierdzenie na co chory jest uczulony oraz czy mechanizm tego uczulenia ma podłoże alergiczne (immunologiczne). Ponadto istotne jest wykazanie czy to, na co chory jest uczulony, tłumaczy występowanie jego objawów. W przypadku trudności w wykazaniu związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy uczulającymi alergenami a objawami uczulenia konieczne jest zastosowanie badań laboratoryjnych.

Powszechnie stosowana w diagnostyce chorób alergicznych im-munoglobulina E została odkryta i opisana w 1966 r. IgE wykazuje większe powinowactwo do połączeń z makrofagami, masto-cytami, bazofilami i eozynofilami poprzez wysoce swoisty receptor FcR1 (uczulanie komórek) niż do występowania w postaci wolnej w krwi. Stężenie IgE w surowicy krwi jest ściśle związane z wiekiem pacjenta, w krwi pępowinowej większości noworodków IgE występuje w ilościach śladowych.

Oznaczenie stężenia IgE całkowitego w surowicy jest parametrem charakterystycznym dla procesu alergicznego. Należy jednak pamiętać, iż podwyższony poziom IgE całkowitego nie zawsze koreluje z alergią i może być związany np. z różnymi niedoborami, chorobami pasożytniczymi, z paleniem papierosów. Również prawidłowe stężenie IgE całkowitego nie pozwala na wykluczenie choroby alergicznej. Rola oznaczeń IgE całkowitego zwiększyła się ponownie po wprowadzeniu do praktyki klinicznej Omalizumabu, leku który jest humanizowanym przeciwciałem pochodzenia mysiego, skierowanym przeciwko IgE. Lek jest stosowany w terapii ciężkiej astmy, pokrzywki oraz innych ciężkich