75987115

ST. PAWŁOWSKI: RZYM.-KAT. W POLSKO-RUSKIE) CZĘŚCI GALICJI

Statystycznie opracował problem narodowościowy w Galicji Ochrymo-w i c z ⁸¹), polegając również na danych spisowych z r. 1900. Do najważniejszych wyników owego studjum należy stwierdzenie, że wschodnia część Galicji jest krajem o mieszanym składzie ludności (str. 89) i że niewątpliwie zachodzi w niej przesunięcie sił narodowych na korzyść Polaków a na niekorzyść Rusinów, chociaż

mówi cza, istnieje mnóstwo ustępów wartości wątpliwej. Oto ki    r-

Autor podnosi bez bliższego uzasadnienia cyfrę Rusinów rzym    j-

■6.000 na 130.000 fstr. 1031 Inh całkiem dowolnie, nie udowodni    'e

spis iest fał«7ywv. orzyHzjela 100,000 greko-katolików, którzy Dodali iezvk polski wszystkich przyznających się do używania języka ruskiego rzymsko-katolików i żydów, ale nie zaliczy! do Polaków ani jednego żyda, a tylko 33.000 greko-kato-lików z 133.000 podających język polski jako język towarzyski.

Na spisie z roku 1900 polegał wreszcie Rudnicki⁸⁶) w swej „Ukrainie”. Książka ta, gdy chodzi o stosunki narodowościowe Galicji, zawiera wiadomości nie-zawsze zgodne z prawdą. Do takich wiadomości należy twierdzenie, iż liczba Ukraińców rzymsko-katolików przenosi pół miliona (str. 145), albo, że Rusini stanowią we Lwowie */s część ludności (str. 146).

Na podstawie wyników spisu z r. 1910 pojawiło się już kilka opracowań ogólniejszych, ujmujących rzecz ze stron różnych. Do takich należą przedewszystkiem publikacje Stefczyka i Buzka⁸⁶), oraz okolicznościowe rozprawki i artykuły Nadobnika, Thugutta i Wakara⁸’). Ten ostatni z pewną przesadą charakteryzuje stosunki narodowościowe we wschodniej części Galicji.

Osobno wymieniam jako studjum specjalne pracę Weinfelda⁸⁸) o ludności miejskiej w Galicji.

Spis najnowszy stal się wreszcie podstawą kilku studjów Romera⁸⁹), z pośród których „Geograficzno - stytystyczny Atlas Polski" wybija się na miejsce naczelne. Dzięki metodzie izarytm wystąpiły na mapie Polaków i rzymsko-katolików stosunki narodowościowe i wyznaniowe we właściwem świetle. Z mapy polskości widać, że Rusini przeważają w górach, ale już na podgórzu i w pozostałej wschodniej części Galicji mieszka 25 —50°/₀ Polaków, w dwóch zaś wyspach lwowskiej i tarnopolskiej zwyż 50%. Na mapie rzymsko-katolików widoczną jest polskość Podola i związek podolskiego obszaru polskości z etnograficzną masą polską. Obie mapy dowiodły, iż metoda izarytm nadaje się w zupełności do przedstawienia stosunków etnograficznych na mapach geograficznych. Wyniki spisu zostały nadto opracowane w „Tablicach statystycznych"⁴⁰).

Omawiane są wkońcu kwestje językowe i narodowościowe w publikacjach encyklopedycznych ^4I) o Polsce, wydawanych przez Akademię Umiejętności w Krakowie i przez Komitet redakcyjny we Fryburgu-Lozannie.

Mapkę językową Galicji, wykreśloną według powiatów sądowych na podstawie spisu ludności z r. 1910, znajdujemy ponadto w „Osterreichische Statistik". historyczna Jakkolwiek ludność rzymsko - katolicka przebywa na Rusi od czasów strona bardzo dawnych i na równi z ludnością grecko-katolicką używa do-zRonDNiENm b_reg₀ p_rawa autochtonów, nie można jednak sądzić, że początki tej ludności na Rusi, to początki Polaków w tym kraju. Odkrywa bowiem historja coraz

http://rcin.org.pl