plik


ÿþProf. dr hab. Jacek UlaDski Katedra Fizyki Molekularnej P. A. www.p.lodz.pl/k-32 FIZYKA WykBady na Wydziale Chemicznym Politechniki Aódzkiej 2-gi semestr Wybrane dziaBy fizyki: - Mechanika - Elektrostatyka - Elektromagnetyzm opracowane na podstawie podrczników : J. Orear,  Fizyka , t. 1 i 2 R. Resnick, D. Holiday,  Fizyka t.1 i 2 H. Herman, A. KalestyDski, L. Widomski,  Podstawy fizyki (repetytorium) Co to jest fizyka ? - Nauka do[wiadczalna, której celem jest poszukiwanie i poznawanie podstawowych praw przyrody. - Rozwój fizyki polega na redukcji i uproszczeniu podstawowych praw i na unifikacji teorii. Podstawowe oddziaBywania Wzgldne Typ yródBo Zasig nat|enie DBugi Masa <" 10-38 Grawitacyjne Czstki elementarne SBabe 10-18 m <" 10-15 Aadunek Elektro- <" 10-2 DBugi elektryczny magnetyczne Hadrony Jdrowe 10-15 m 1 Eksperyment fizyczny: - stara si uwzgldni wszystkie czynniki oddziaBujce na badany ukBad; - ma skoDczon dokBadno[ (konieczna jest ocena bBdu); - prowadzi do uogólnionych wniosków (ale formuBowane prawa fizyczne maj ograniczony zakres stosowalno[ci). ZBo|ono[ wielu zjawisk ---> konieczno[ stosowania modeli, to znaczy uproszczonych kopii rzeczywistych ukBadów fizycznych, oraz posBugiwania si prawami empirycznymi. Zakresy stosowalno[ci praw fizycznych: zjawiska makroskopowe (>> atomu ) i mikroskopowe; nierelatywistyczne ((v/c)2 << 1) i relatywistyczne. Skala porównawcza odlegBo[ci Rozmiary Wszech[wiata 1026 m Rozmiary galaktyk 1021 m Rozmiary UkBadu SBonecznego 1015 m Zrednica Ziemi 106 m Wysoko[ Mont Everest 104 m Wysoko[ czBowieka 10o m Rozmiar krysztaBków cukru 10-4 m DBugo[ fali [wietlnej (granica rozdzielczo[ci mikroskopu optycznego) 10-6 m Rozmiary wirusa 10-8 m Rozmiary atomu 10-9 m PromieD jdra atomowego 10-15 m Rozmiary struktur czstek elementarnych 10-18 m Skala porównawcza czasów Wiek Wszech[wiata 1017 s Pojawienie si pierwszego czBowieka 1013 s Wiek piramid 1012 s Czas |ycia czBowieka 109 s Rok zwrotnikowy 107 s Doba ziemska 105 s Czas |ycia swobodnego neutronu 103 s Uderzenie serca 10o s Okres fal gBosowych 10-3 s Okres fal radiowych 10-6 s Okres rotacji czsteczek 10-12 s Czas przej[cia [wiatBa przez atom 10-18 s Skala porównawcza mas Masa Wszech[wiata 1052 kg Masa Galaktyki 1040 kg Masa SBoDca 1030 kg Masa Ziemi 1024 kg Masa [redniego domu 106 kg Masa czBowieka 102 kg Masa komórki bakterii 10-12 kg Masa czsteczki proteiny 10-22 kg Masa czsteczki tlenu 10-26 kg Masa elektronu 10-30 kg Przedrostki jednostek tera [T] - 1012 mili [m] - 10-3 giga [G] - 109 mikro [µ] - 10-6 mega [M] - 106 nano [n] - 10-9 kilo [k] - 103 piko [p] - 10-12 centy [c] - 10-2 femto [f] - 10-15 Naturaln skal prdko[ci wyznacza prdko[ rozchodzenia si[wiatBa w pró|ni c c = 2,998 x 108 m s-1 H" 3 x 108 m s-1 c - maksymalna mo|liwa prdko[ ruchu dowolnego obiektu (c - staBa uniwersalna) Je[li (v/c)2 << 1 ’! ruch nierelatywistyczny Je[li v bliskie c ’! ruch relatywistyczny ró|ne prawa ! Granic dzielc mechanik klasyczn od kwantowej wyznacza staBa Plancka h. h = 1,054 x 10-34 kg m2 s-1 (staBa uniwersalna). Je[li parametr ruchu mikroczsteczki majcy wymiar [kg m2 s-1] jest porównywalny z h, to ruchem tym rzdzi mechanika kwantowa. Dotyczy to z reguBy bardzo maBych odlegBo[ci. Rozwa|my iloczyn mv r (ma wymiar [kg m2 s-1]) dla elektronu w atomie wodoru: m = 10-30 kg, v = 0,01 c dla r H" 1 Å= 10-10 m (rozmiar atomu wodoru) h = 1,054 x 10-34 kg m2 s-1 mv r H" 10-30 [kg] × 0,01 × 3×108 [m s-1] × 10-10 [m] H" h Ruch elektronu w atomie wodoru ma charakter kwantowy. Mechanika klasyczna kwantowa relatywistyczna nierelatywistyczna relatywistyczna nierelatywistyczna Prawa mechaniki nierelatywistycznej wynikaj z praw mechaniki relatywistycznej (gdy (v/c)2 << 1; podstawiajc w równaniach c ’!"); prawa mechaniki klasycznej stanowi graniczny przypadek praw mechaniki kwantowej (gdy h ’! 0). Jednostki Midzynarodowy UkBad Jednostek Miar SI (Systeme International) - uniwersalny i koherentny. Jednostki podstawowe i uzupeBniajce Wielko[ Symbol Jednostka Symbol Wymiar Wzór wielko[ci jednostki okre[lajcy DBugo[ l,b,h,r,d,s metr m m Masa m kilogram kg kg Czas t sekunda s s Nat|enie l amper A A prdu elek. Jednostki podstawowe i uzupeBniajce (c.d.) Wielko[ Symbol Jednostka Symbol Wymiar Wzór wielko[c jednostki okre[lajc i y Temperatura T,¸ kelvin K K ZwiatBo[ I(J) kandela cd cd Kt pBaski ±,²,³,¸ radian rad ±=L/r Kt bryBowy Å,Æ,É,&! steradian sr &!=S/r2 Analiza wymiarowa prosta metoda kontroli poprawno[ci wyprowadzeD i obliczeD, mo|e sBu|y te| do rozwizywania zadaD (z dokBadno[ci do staBej) PrzykBad: Poda zale|no[ prdko[ci samochodu od jego przyspieszenia a i przebytej drogi s, gdy rusza si on ze stanu spoczynku ze staBym przyspieszeniem. v <" ax sy dt -1 = (d t-2)x dy dt -1 = dx+y t-2x 1= x +y -1 = -2x => y = 1/2 x = 1/2 czyli: v<" a1/2 s1/2, inaczej: v <" aÅ"s Poprawny wzór: v = 2a Å" s DokBadno[ i cyfry znaczce BBdy systematyczne i przypadkowe - nie do uniknicia !. Poprawa dokBadno[ci - powtarzanie pomiarów i u[rednianie. BBd [redniej = Ã / (tylko dla bBdów przypadkowych). n Przy obliczeniach podajemy tylko tyle cyfr wyniku, aby przedostatnia cyfra byBa pewna (nie obarczona bBdem). PrzykBad 1: d = 10 m (z dokBadno[ci 1%), t = 3s (dokBadnie); zadanie: obliczy prdko[. v = 10/3 m s-1 = 3,3333(3) m s-1 ? PrawidBowo: v = 3,33 m s-1 PrzykBad 2: poda dBugo[ prta zBo|onego z dwóch odcinków: d1 = 2,21 m i d2 = 0,0231 m 2,21 +0,0231 ------------------------------ 2,2331 m ? PrawidBowo: d1 + d2 = 2,23 m Skalary i wektory Skalary, np: czas, objto[, masa, temperatura, praca - s okre[lone przez liczb i jednostk Wektory, np: droga, prdko[ przyspieszenie, siBa, pd - s okre[lone przez warto[ bezwzgldn (liczb dodatni - skalar), kierunek i zwrot. Wielko[ fizyczn mo|na przedstawi jako wektor gdy: 1. SpeBnia prawo równolegBoboku przy dodawaniu 2. Jej warto[, kierunek i zwrot nie zale| od wyboru ukBadu wspóBrzdnych. Oznaczenia wektorów : v (w druku); v (pisane); IvI (warto[ skalarna wektora v) Dwa wektory s równe, je[li maj jednakowe warto[ci, kierunki i zwroty (mog mie ró|ne poBo|enia w przestrzeni). Dodawanie wektorów ReguBa równolegBoboku c c b c = a + b b a a ReguBa wieloboku d d d b b b d b d b d b (a + b) + d = a + (b + d) a a a d d d + + + b b b + + + a a a a + b = b + a k(a + b) = k a + k b a - b = a + (- b) b b b b (a  b) ? (a  b) ? b b b -b -b -b -b a a a a a a a a e= a  b e -b e= a  b e -b e -b e -b e -b SkBadowe i wspóBrzdne wektora KartezjaDski ukBad wspóBrzdnych ’!’!’! ’! =++ j r r i r r k xyz ’! ’! ’! , , - wektory jednostkowe j i k Wektor jest okre[lony przez podanie jego trzech wspóBrzdnych [rx, ry, rz]; ’! = + + rr2 r2 r2 x y z ’! ’! ’! ’! ’!’!’! ’! + = + + + + + j j a b a i a a k b i b b k = xyzxyz ’! ’! ’!’!’! ’! = + + + + + = + + j ( ) ( ) () j a b i a b a b k c i c c k x x y y z z x y z Pochodna wektora wzgldem argumentu skalarnego r = r (t); rx = rx (t), ry = ry (t), rz = rz (t) ’! dr = lim"t’!o " r = lim"t’!o r(t + "t ) - r(t ) = dt "t "t rx(t +"t)i +ry(t +"t) j +rz(t +"t)k -(rx(t)i +ry(t) j +rz(t)k) = lim"t’!o "t ’!’!’! ñø[ üø lim"t’!o = ôø rx(t + "t) - rx(t)] i + [ry(t + "t) - ry(t)] j + [rz(t + "t) - rz(t)] k ôø òø ýø "t "t "t ôø ôø óø þø ’! d r r y r x z i j k V = d ’! + + d ’! ’! = dt dt dt ’! ’! Je[li (t) - wektor poBo|enia to - prdko[ chwilowa r V PrzykBad: Wektor poBo|enia czstki jest dany wyra|eniem: ’! ’! ’! t = + t - j r C i ( ) 1 C C t2 23 ’! ’! d d (C1t )’! d (C2 t - r C t2) ’! 3 = = + j = V i dt dt dt ’! ’! t ) C 2 C j = + ( - 2 3 C i 1 ’! ’! ’! Dla t = 0 V (0) = + C2 j C i 1 ’! C2 + C2 V (0) 1 2 = ’! ’! ’! d ’! ùø j + ( C Przyspieszenie = d V = îøC1 i C - 2 t) 2 3 a ïø úø ðø ûø dt dt ’! j = (-2C3)

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Geo fiz wykład 12 12 2012
fiz wyklad
fiz wyklad
fiz wyklad
Geo fiz wykład 9 01 2013
fiz wyklad
fiz wyklad
fiz wyklad
Geo fiz wykład 7 11 2012
Geo fiz wykład 14 11 2012
fiz wyklad pyt
fiz wyklad
Geo fiz wykład 28 11 2012
fiz wyklad
Geo fiz wykład 19 03 2013
fiz wyklad
fiz wyklad

więcej podobnych podstron