9728252563

AGH; WGGiOŚ; KGOOŚiG; Sedymentologia - materiały pomocnicze do wykładów; CZ. 1

IX ZALEŻNOŚĆ PROCESÓW SEDYMENTACJI OD DIASTROFIZMU

Rzeźba powierzchni Ziemi (lądów i oceanów) ulega ciągłemu zrównywaniu - tzw. gradacji, na którą składają się denudacja (wietrzenie, erozja, transport) i sedymentacja. Przeciw tej tendencji działa diastrofizm powodujący ciągłe przemiany skorupy ziemskiej (ruchy pionowe i poziome oraz deformacje). Diastrofizm determinuje tempo denudacji i sedymentacji. Duże nasilenie ruchów diastroficznych prowadzi do znacznego zróżnicowania morfologii, która sprzyja wzmożonej denudacji i dostawie dużej ilości, względnie grubokla-stycznego mat ziarnowego do basenów sedymentacyjnych. W warunkach spokoju diastro-ficznego denudacja jest powolna, dominuje wietrzenie chemiczne, a materiał dostarczany jest do basenów sedymentacyjnych w mniejszej ilości głównie w formie zawiesiny i roztworów.

Duża dostawa materiału klastycznego nie sprzyja zwykle powstawaniu osadów biogenicznych i hydrogenicznych. Sprzyja natomiast trwałej akumulacji materii fitoge-nicznej na lądach (złoża węgli).

Wpływ tempa subsydencji i tempa sedymentacji na skład deponowanego w basenie osadu

1.    Szybka subsydencja i szybka akumulacja - powstają grube serie osadów niedojrzałych teksturalnie i mineralogicznie (brak oddziaływania czynników środowiskowych na szybko pogrzebany osad). Poziom oceanu i powierzchni depozycyjnej względnie stały, mniej więcej jednakowe warunki batymetryczne =głębokościowe (porównywalne warunki środowiskowe).

2.    Szybka subsyd. i powolna akumul. - pow. depozycyjna ulega obniżeniu, zwiększa się głębokość zbiornika, zmieniają się warunki środowiskowe.

3.    Powolna subsyd. i powolna akumul. - pow. depoz. w przybliżeniu stała, materiał poddawany jest przez dłuższy czas na odziaływanie czynników środowiskowych, przez co elementy mniej trwałe ulegają wyeliminowaniu, a składniki trwałe znacznej obróbce mechanicznej. Powst. osad dojrzały teksturalnie i mineralogicznie.

4.    Powolna subsyd i szybka akumul. - głębokość basenu zmniejsza się, w wyniku progradacji osadów terygenicznych linia brzegowa wycofuje się, obserwuje się zjawisko względnej regresji (bezwzględna regresja wywołana jest zmianami eustatycznymi czyli obniżającym się poziomem wód oceanu światowego. (W profilu pionowym na osadach morskich pojawiają się facje płytkie i lądowe). Z regresją względną możemy mieć także do czynienia przy dźwiganiu obszaru lądowego. We wszystkich przypadkach linią odniesienia jest linia brzegu.

Subsydencja - obniżanie się dna zbiornika sedymentacyjnego (tektoniczna, termiczna, izostatyczna).

Osady niedojrzałe teksturalnie - materiał zimowy nie wysortowany, nie obtoczony.

Osady niedojrzałe mineralogicznie - zwierające wiele nietrwałych składników, szybko ulegających rozkładowi.

Opr. Piotr Strzeboński; [e-mail]

-10-

Wer. 1.