9728252580

AGH; WGGiOŚ; KGOOŚiG; Sedymentologia - materiały pomocnicze do wykładów; CZ. 1

Osady są z reguły akumulowane w czasie oddzielnych epizodów depozycyjnych, prowadzących do powstania tabularnych ciał skalnych określanych jako warstwa (opis.: strop, spąg, miąższość). Ze względu na różnice chem. i/lub wielkości składników ziarnowych ławice mają tendencję do zachowywania odrębności. Dla większości skał osadowych charakterystyczne jest tzw. warstwowanie (= uławicenie = stratyfikacja). W rezultacie skały odsłonięte na powierzchni Ziemi (oglądane w przekroju poprzecznym) często mają schodkowy wygląd podkreślający dodatkowo różnice w twardości, a więc w odporności na wietrzenie.

Powierzchnie kontynentów składają się w 80% z warstwy skał osadowych leżących na skałach krystalicznego podłoża (sk. magmowe i metamorficzne):

60% - mułowce i iłowce (potocznie łupki, zbudowane głównie z minerałów ilastych i kwarcu) 20% - węglany (wapienie, dolomity, syderyty)

15% - piaskowce, zlepieńce 5% - ewaporaty

VI KLASYFIKACJA PROCESÓW SEDYMENTACYJNYCH

(prowadzących do powstania skał osadowych)

1.    Długotrwałe i ciągłe - procesy sedymentacyjne normalne (przepływ wody w rzece, falowanie, sedymentacja pelagiczna); przeważająca część osadów, zwykle osady dominujące, depozycja powolna.

2.    Krótkotrwałe - procesy sedymentacyjne katastroficzne.

2a. Krótkotrwałe i pulsacyjne - procesy sedymentacyjne katastroficzne powtarzalne (sztorm, powódź, masowe wymieranie, wielkoskalowe osuwiska, spływy grawitacyjne); zwykle rzadkie, ale mogą przeważać objętościowo w profilu, szybka sedymentacja.

2b. Krótkotrwałe i epizodyczne - procesy sedymentacyjne katastroficzne wyjątkowe (wybuchy wulkanów - bentonit, sk. piroklastyczne; wielkie, globalne wymierania), bardzo rzadkie, incydentalne, pojedyncze wkładki, szybka sedymentacja.

W osadach często zapisany jest tylko ułamek ogólnego czasu w którym trwała sedymentacja (dzięki erozji oraz okresom braku depozycji =tzw. nie depozycji).

Wer. 1.

Opr. Piotr Strzeboński; [e-mail]