9728252579

AGH; WGGiOŚ; KGOOŚiG; Sedymentologia - materiały pomocnicze do wykładów; CZ. 1

IV MATERIAŁ SKAŁ OSADOWYCH

Większość skał osadowych zbudowana jest z materiału (ziaren w szerokim znaczeniu) należących do kilku kategorii:

1. Klasty (okruchy - fragmenty powstałe w wyniku procesów niszczenia): litoklasty - mate

riał pochodzący z wietrzenia i erozji skał starszych (intraklasty i ekstraklasty), piro-klasty - materiał pochodzenia wulkanicznego, materiał kosmiczny; (klasty tworzą tzw. osady litogeniczne).

2. Kryształy wytrącone z roztworu wodnego na drodze fizykochemicznej; (osady hydroge-

niczne).

3. Materiał biogeniczny (zoogeniczny i fitogeniczny): ziarna zmineralizowanych szkieletów

i organicznych tkanek (bioklasty), oraz organizmy tworzące masywne konstrukcje rafowe i biohermowe; (osady biogeniczne).

4. Materiał biochemiczny; (osady biochemiczne)

Składnikiem osadu są także roztwory porowe (podlegają krystalizacji w czasie diage-nezy, = cementacja).

Materiał ziarnowy może mieć pochodzenie zewnętrzne (ałlochtoniczny, minerały allo-geniczne) lub wewnętrzne (autochtoniczny, min. autogeniczne) w stosunku do basenu se-dymentacyjnewgo, w którym się gromadzi (patrz: składniki osadów i ich pochodzenie, Gra-dziński et al., 1986. Zarys Sedymentologi, ryc. 1-3, str. 18).

V TYPY OSADÓW

1. Litogeniczne (skały okruchowe Elastyczne =detrytyczne) - np.: sk. terygeniczne, pirokla-

styczne, regolity.

2. Hydrogeniczne („chemiczne”) - np.: skały węglanowe hydrogeniczne (wapienie mikryto-

we, kreda jeziorna, ooidy wapienne), ewaporaty (sole, gipsy), skały krzemionkowe hydrogeniczne (martwice krzemionkowe, gejzeryty, krzemienie i czerty).

3. Biogeniczne (organogeniczne) - np.: skały węglanowe biogeniczne (wapienie rafowe,

kreda pisząca, wapienie krynoidowe), skały krzemionkowe biogeniczne (diatomity, radiolaryty, spongiolity), kaustobiolity (węgle, bituminy).

4. Biochemiczne - np.: skały węglanowe biochemiczne (stromatolity, onkoidy).

Opr. Piotr Strzeboński; strzebo@geol.agh.edu.pl

-7-

Wer. 1.