1194638493

230 Część V: Rezultaty zeznań

—    funkcję deskryptywną (opisową, referencjonalną), za pomocą której świadek informuje przesłuchującego o czymś; funkcja ta jest zbliżona do elementarnych zdań orzekających;

—    funkcję metatekstową służące do wskazania źródła informacji, np. „byłem przekonany”, „każdy się tak zachowuje”, „pomyślałem sobie”;

—    funkcję ekspresyjną, do której zalicza się opisy stanu emocjonalnego świadka, np. „trudno mi to zrozumieć”, „sam bym się tak zachował”;

—    funkcję perswazyjną zawierającą sformułowania uzasadniające przekonanie o prawdziwości zeznań, np. „jest absolutnie pewien”, „to nie ulega wątpliwości”,,jestem przekonany”; funkcja ta pozostaje w ścisłym związku z motywacją oraz chęcią przekonania drugiej strony o własnej słuszności, nieomylności.

Organizacja i przebieg eksperymentu

Badania eksperymentalne powinny być przeprowadzone na dwóch grupach (po 30 osób). Pierwszą grupę będą stanowić tzw. świadkowie kłamiący, a drugą świadkowie niekłamiący. Każdy z uczestników zarówno pierwszej, jak i drugiej grupy otrzyma tekst opisujący to samo zdarzenie („Bójka”).

Badani z pierwszej grupy zostaną poproszeni o to, aby po przeczytaniu tekstu wymyślili sobie jakiś ważny powód, dla którego będą kłamać podczas przesłuchania na okoliczność zdarzenia opisanego w matrycy. Drugą grupę nakłaniać się będzie do zeznań szczerych, zgodnych z danymi zawartymi w matrycy.

Przesłuchanie świadków kłamiących i niekłamiących powinno być przeprowadzone za pomocą metody swobodnej relacji. Każda wypowiedź osoby badanej będzie nagrywana, a następnie przepisana. Osobami przesłuchującymi będą studenci, którzy zostaną wcześniej przećwiczeni w zakresie sposobu prowadzenia przesłuchania.

Matryca zdarzenia „Bójka”

1.    Pijany mężczyzna siedzi na podwórku szkolnym.

2.    Próbuje wstać i postawić leżącą obok niego butelkę.

3.    Podbiega do niego z lewej strony napastnik.

4.    Łapie go za poły marynarki (kurtki).

5.    Krzyczy: „Ty złodzieju! Gdzie są moje pieniądze!”

6.    Pijak odpowiada: „Co ty! To nie ja, to kolega”.

7.    Napastnik szarpie pijaka, uderza go lewą ręką w brzuch.

8.    Pijak zgina się w pół.

9.    Napastnik ponownie bije go, uderzając prawą ręką w głowę.

10.    Pijak upada na beton.

11.    Napastnik przewraca się na drugą stronę.