2711905831

PRZEGLĄD GEOGRAFICZNY 2002. 74.2. s. 249-253

Komentarz fizyka do uwag Andrzeja Bera na temat artykułu H. Banaszuka

HUBERT L. OCZKOWSKI

Instytut Fizyki UMK, 87-100 Toruń. ul. Grudziądzka 5/7; e-mail: hubertustg phys.uni.torun.pl

Zjawisko wygaszania sygnału akumulowanej luminescencji w materiale geologicznym (zerowanie zegara luminescencyjnego) leży u podstaw datowania metodą zarówno termicznie (TL) jak i optycznie (OSL) stymulowanej luminescencji. Lumi-nescencyjna metoda datowania opiera się na kilku podstawowych założeniach:

1)    stała wartość mocy promieniowania jądrowego otoczenia datowanej próbki i ustalone w czasie właściwości datowanego minerału;

2)    zdolność badanego materiału do trwałego przechowywania energii wzbudzenia w zjawisku stymulowanej luminescencji. Datowanie wymaga laboratoryjnej kalibracji zależności energii akumulowanej luminescencji od energii promieniowania, które ją wzbudza;

3)    możliwość określenia początkowej wartości energii luminescencyjnej już zgromadzonej w badanym materiale. Optymalne warunki do datowania spełniają zdarzenia związane z całkowitym wygaszeniem luminescencji akumulowanej.

Niepewność związana z założeniem (1) jest niejako stałym elementem „gry w datowanie”. Zmienne losy datowanej próbki odpowiedzialne za zmianę mocy promieniowania otoczenia tylko w nielicznych przypadkach (np. cyrkon) dają się pominąć lub uwzględnić w procedurze datowania. Wieloletnie badania prowadzone metodami fizyki ciała stałego umożliwiły stworzenie takich procedur datowania, które uwzględniają wymagania stawiane przez założenie (2). Moim zdaniem, jest ono szczególnie dobrze spełniane w przypadku termoluminescencji kwarcu. Najmniej zrozumienia, szczególnie u użytkowników datowania, znajdują ograniczenia związane z założeniem (3).

W ogólności, tylko w przypadku datowania TL ceramiki (głównie do celów archeologii) są uzasadnione podstawy do założenia, że proces wygrzania podczas jej produkcji zapewnia kompletne zniszczenie uprzednio zakumulowanego sygnału stymulowanej luminescencji. Zatem można założyć, że początkowa wartość lumine-