MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Alina WÅ‚odarz
Wykonywanie projektów architektury krajobrazu
321[07].Z1.04
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr inż. Witold Kapusta
mgr inż. Renata Figarska-Wysocka
Opracowanie redakcyjne:
mgr Alina WÅ‚odarz
Konsultacja:
mgr inż. Lidia Staniszewska
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 321[07].Z1.04,
"Wykonywanie projektów architektury krajobrazu", zawartego w modułowym programie
nauczania dla zawodu technik architektury krajobrazu.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREÅšCI
1. Wprowadzenie 4
2. Wymagania wstępne 6
3. Cele kształcenia 7
4. Materiał nauczania 8
4.1. Podstawy projektowania obiektów architektury krajobrazu 8
4.1.1. Materiał nauczania 8
4.1.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 10
4.1.3. Ćwiczenia 11
4.1.4. Sprawdzian postępów 12
4.2. Analizy kompozycyjno-przestrzenne 13
4.2.1. Materiał nauczania 13
4.2.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 14
4.2.3. Ćwiczenia 15
4.2.4. Sprawdzian postępów 16
4.3. Zasady urzÄ…dzania krajobrazu 17
4.3.1. Materiał nauczania 17
4.3.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 19
4.3.3. Ćwiczenia 19
4.3.4. Sprawdzian postępów 20
4.4. Zasady doboru gatunków drzew i krzewów 21
4.4.1. Materiał nauczania 21
4.4.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 23
4.4.3. Ćwiczenia 23
4.4.4. Sprawdzian postępów 24
4.5. Materiały budowlane w architekturze krajobrazu 25
4.5.1. Materiał nauczania 25
4.5.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 27
4.5.3. Ćwiczenia 27
4.5.4. Sprawdzian postępów 28
4.6. Obiekty małej architektury 29
4.6.1. Materiał nauczania 29
4.6.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 32
4.6.3. Ćwiczenia 32
4.6.4. Sprawdzian postępów 33
4.7. Projekt koncepcyjny terenu 34
4.7.1. Materiał nauczania 34
4.7.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 36
4.7.3. Ćwiczenia 37
4.7.4. Sprawdzian postępów 38
4.8. Projekt wykonawczy architektury krajobrazu, zieleni i zadrzewień 39
4.8.1. Materiał nauczania 39
4.8.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 42
4.8.3. Ćwiczenia 42
4.8.4. Sprawdzian postępów 43
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
 4.9. Projekt konserwatorski zielni i zadrzewień 44
4.9.1. Materiał nauczania 44
4.9.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 46
4.9.3. Ćwiczenia 46
4.9.4. Sprawdzian postępów 47
4.10. Przepisy prawa budowlanego i ochrony środowiska 48
4.10.1. Materiał nauczania 48
4.10.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 49
4.10.3. Ćwiczenia 49
4.10.4. Sprawdzian postępów 50
5. Sprawdzian osiągnięć 51
6. Literatura 56
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
1. WPROWADZENIE
Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy dotyczącej tworzenia projektów
architektury krajobrazu.
W poradniku zamieszczono:
- wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś mieć
opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej.
- cele kształcenia zawodowego, wykaz umiejętności absolwenta do skutecznego
wykonywania zadań zawodowych w warunkach gospodarki rynkowej. Wymaga
to dobrego przygotowania ogólnego, opanowania podstawowej wiedzy i umiejętności
oraz prezentowania właściwych postaw zawodowych. Absolwent szkoły powinien
charakteryzować się otwartością, komunikatywnością, wyobraz
nią, zdolnością
do ciągłego uczenia się i podnoszenia kwalifikacji, a także umiejętnością oceny własnych
możliwości.
- materiał nauczania zawierający niezbędne wiadomości teoretyczne umożliwia samodzielne
przygotowanie się do wykonania ćwiczeń i zaliczenia sprawdzianów. Obejmuje on
również ćwiczenia, które zawierają wykaz materiałów potrzebnych do realizacji ćwiczeń.
Przed ćwiczeniami zamieszczono pytania sprawdzające wiedzę potrzebną do ich
wykonania. Po ćwiczeniach zamieszczony został sprawdzian postępów. Wykonując
sprawdzian postępów powinieneś zaznaczyć prawidłowe odpowiedzi. Wykorzystaj do
poszerzenia wiedzy wskazanÄ… literaturÄ™ oraz inne z
ródła informacji.
- sprawdzian osiągnięć zawiera instrukcję, w której omówiono tok postępowania podczas
prowadzenia sprawdzianu, zestaw pytań testowych sprawdzających opanowanie wiedzy
i umiejętności z zakresu całej jednostki oraz przykładową kartę odpowiedzi, w której,
w przeznaczonych miejscach, wpisz odpowiedz
na pytania.
- wykaz literatury obejmujący zakres wiadomości, dotyczący tej jednostki modułowej, która
umożliwi Ci pogłębienie nabytych umiejętności.
Jeżeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela
o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną czynność.
Jednostka modułowa: Wykonywanie projektów architektury krajobrazu, której treści teraz
poznasz zawarta jest w module 321[07].Z1  Podstawy projektowania architektury krajobrazu
i jest oznaczona na schemacie na stronie 5.
Bezpieczeństwo i higiena pracy
W czasie pobytu w pracowni musisz przestrzegać regulaminów, przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych, wynikających z rodzaju
wykonywanych prac.
Przepisy te poznasz podczas trwania nauki.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
321[07].Z1
Podstawy projektowania architektury
krajobrazu
321[07].Z1.01 321[07].Z1.02
Kształtowanie architektury krajobrazu Stosowanie technik plastycznych
w projektowaniu architektury
krajobrazu
321[07].Z1.03
SporzÄ…dzanie dokumentacji
inwentaryzacyjnej terenu
321[07].Z1.04
Wykonywanie projektów
architektury krajobrazu
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej, powinieneś umieć:
- przestrzegać przepisów bhp, przepisów przeciwpożarowych, ochrony środowiska,
 rozpoznawać kierunki historycznych i współczesnych rozwiązań w zakresie architektury
krajobrazu,
 wykonywać i interpretować rysunki techniczne elementów architektury krajobrazu,
 posługiwać się dokumentacją techniczną,
 określać właściwości materiałów budowlanych i dobierać je do projektowanych
elementów,
 rozpoznawać i charakteryzować podstawowe obiekty architektury krajobrazu, tereny
zieleni i zadrzewienia,
 klasyfikować rośliny stosowane w kształtowaniu krajobrazu ze względu na właściwości
biologiczne, wymagania środowiskowe i wartości użytkowe,
 określać zasady projektowania i kształtowania zadrzewień,
 uprawiać i pielęgnować drzewa, krzewy, trawniki, kwietniki i rabaty,
 oceniać walory dekoracyjne roślin stosowanych w kształtowaniu krajobrazu,
 planować i wykonywać prace związane z urządzaniem, pielęgnowaniem i konserwacją
terenów zieleni i zadrzewień,
 organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,
 wykorzystywać specjalistyczne programy komputerowe,
 korzystać z różnych z
ródeł informacji.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- określić rolę poszczególnych etapów projektowania w tworzeniu dokumentacji
projektowej architektury krajobrazu,
- określić rolę poszczególnych etapów projektowania w tworzeniu dokumentacji
projektowej architektury krajobrazu,
- dokonać analizy różnych dokumentacji projektowych architektury krajobrazu,
- wykorzystać dokumentację geodezyjną do tworzenia dokumentacji projektowej
architektury krajobrazu,
- odczytać elementy planu zagospodarowania przestrzennego,
- scharakteryzować sposoby sporządzania dokumentacji projektowej dla różnych rodzajów
terenów zieleni,
 zgromadzić materiały wyjściowe do tworzenia dokumentacji projektowej,
 scharakteryzować tradycje lokalne i uwzględnić je podczas projektowania,
 zastosować zasady kompozycji i doboru roślin dla podstawowych elementów terenów
zieleni,
 wykonać proste projekty koncepcyjne ogólne i szczegółowe dla różnego rodzaju terenów
zieleni,
 wykonać proste projekty wykonawcze zieleni, zadrzewień i architektury ogrodowej,
 wykonać projekty nasadzeń roślinnych,
 wykonać projekty prostych obiektów małej architektury,
 wykonać proste projekty konserwatorskie zieleni i zadrzewień,
 dobrać materiały budowlane do urządzania terenów zieleni,
 zastosować sposoby łączenia różnych materiałów budowlanych oraz zasady konstrukcji
podstawowych elementów architektury krajobrazu,
 skorzystać z norm, instrukcji, katalogów i normatywów projektowania architektury
krajobrazu,
 zastosować programy komputerowe do sporządzania dokumentacji projektowej
architektury krajobrazu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
4. MATERIAA
NAUCZANIA
4.1. Podstawy projektowania obiektów architektury krajobrazu
4.1.1. Materiał nauczania
Projektowanie terenów zielonych łączy wiele dyscyplin: stanowi mieszaninę architektury,
malarstwa, dekoratorstwa wnętrz, rzez
by oraz znajomości ogrodnictwa. Projektując ogród
i wybierając styl, w jakim będzie urządzony, możemy czerpać inspirację:
 z otaczajÄ…cej nas przyrody,
 z przeszłości, z historii sztuki ogrodniczej,
 typograficznego ukształtowania terenu,
 z otaczajÄ…cej architektury,
 z wnętrza domu.
Podstawowym elementem w kategoriach kompozycyjnych w zakresie formowania
i kształtowania architektury krajobrazu jest wnętrze. W każdym wnętrzu wydzielić można
cztery główne tworzące go elementy:
-  płaszczyznę poziomą, stanowiącą niejako podłogę wnętrza, ograniczającą je poniżej linii
horyzontu; w pomieszczeniu będzie to podłoga, w ogrodzie  trawnik, tafla jeziora,
w krajobrazie  płaszczyzna upraw wraz z drogami, rzekami, łąkami,
-  ściany wydzielające wnętrze z otoczenia i odcinające go całkowicie lub częściowo czy
też pozornie od wnętrz sąsiednich; w pomieszczeniu będą to ściany; w ogrodzie 
szpalery, w krajobrazie  ściany lasu, łańcuchy wzgórz,
-  sklepienie zamykające wnętrze od góry; w pomieszczeniu będzie to sufit, w ogrodzie
nadwieszenie koron drzew lub niebo, podobnie w krajobrazie,
-  elementy wolno stojące umieszczone we wnętrzu; w pomieszczeniu będzie to np. stół,
krzesło czy inne sprzęty, w ogrodzie  grupa drzew, ozdobny krzew, w krajobrazie 
pojedyncze wzgórze, zagajnik, grupa domów.
Elementy te w specyficzny sposób oddziałują na krajobraz, dając wrażenie jego
zamknięcia lub otwarcia, chaosu lub ładu, charakteru zabytkowego lub współczesnego.
Decydują one również poprzez oświetlenie, koloryt pory roku, nastawienie oglądającego
o subiektywnych wrażeniach z nim związanych.
Płaszczyzna pozioma, czyli podłoga wnętrza w warunkach ogrodowych zazwyczaj
pokryta jest trawą. Kształt podłogi i jej kolorystyka powinna współgrać z pozostałymi
elementami kompozycji. Każde zróżnicowanie podłogi wnętrza poprzez stopniowanie,
pochylenie wzbogaca i uatrakcyjnia kompozycjÄ™.
Błękit nieba, tworzący sufit, jest najdynamiczniej zmieniającym się elementem wnętrza
krajobrazowego. Nieboskłon stanowi ważny element kompozycji, z
ródło doznań estetycznych
i orientacji względem stron świata. Korony drzew na tle nieba tworzą niewyczerpany katalog
faktur i kolorów.
Ściany wnętrza krajobrazowego izolują wnętrze od otoczenia. Chcąc uzyskać delikatny
światłocień, należy sadzić drzewa o luz
nych koronach, jeśli zaś celem jest uzyskanie
głębokiego cienia, wtedy korony drzew muszą być zwarte. Dla oglądającego kompozycję,
ważne jest, aby wyższe rośliny nie zasłaniały niższych. Tło powinny tworzyć najwyższe rośliny.
Pozostałą kompozycję stopniuje się w kierunku centrum wnętrza, tak, żeby oglądający mógł
podziwiać piękno wszystkich posadzonych roślin.
Wnętrza krajobrazowe łączą się z otoczeniem przez system różnorodnych otwarć
w ścianach. Otwarcia te można porównać z drzwiami i oknami obecnymi w architekturze.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
To, w jaki sposób są one zakomponowane, decyduje o odbiorze wnętrza. Ze względu na
rodzaj ścian, stopień ich zwarcia, rozróżnia się wnętrza: konkretne, obiektywne i subiektywne.
Wnętrze konkretne to takie, w których ściany są jasno i czytelnie zdefiniowane, a ilość
otwarć nie przekracza 30%, przykładem może być  leśna polana. We wnętrzach konkretnych
ilość otwarć waha się między 30% a 60%. Wnętrza subiektywne, to takie, w których ilość
otwarć w ścianach przekracza 60%. Podział na wnętrza jest podziałem teoretycznym,
ułatwiającym działanie projektowe. W kształtowaniu wnętrz ogrodowych najważniejszy udział
przypada roślinności. To od niej zależy charakter ścian, rodzaj podłogi, a także elementy
wolno stojÄ…ce.
Przystępując do projektowania wnętrz ogrodowych, należy pamiętać o złożoności
i różnorodności form pokrojowych roślin, fakturze ich ulistnienia oraz kory w wypadku drzew,
barwie iści w różnych okresach wegetacji i charakterystycznych okresach kwitnienia
i owocowania. Ważne są również rozmiary osiągane przez rośliny, gdyż decydują o odległości
sadzenia
Sporządzenie dobrego projektu, polega na połączeniu funkcji praktycznych i wymogów
estetycznych. Aby uzyskać spójną i czytelną kompozycje, ustanawiającą ład przestrzenny
w procesie projektowania, należy uwzględnić wszystkie elementy i czynniki występujące
w projektowanej przestrzeni.
Czynniki decydujące o niepowtarzalności projektu:
- właściwe wykorzystanie światła i cienia,
- elementy ruchu,
- kolorystyka,
- struktury zastosowanych materiałów,
- zapach zasadzonych roślin.
Przed przystąpieniem do projektowania obiektów architektury krajobrazu należy:
- dokonać podstawowych pomiarów terenu,
- określić usytuowanie projektowanego obiektu względem otoczenia (wymiar i kształt
terenu, usytuowanie względem stron świata, nasłonecznienie),
- uwzględnić znajdujące się zabudowania z oznaczeniem frontu, dojazdu i ustaleniem,
z których pomieszczeń powinien roztaczać się najpiękniejszy widok,
- właściwie podzielić przestrzeń, którą się dysponuje,
- zaznaczyć roślinność już porastającą teren.
Posiadając taki ogólny plan, można przystąpić do sporządzania szczegółowych planów
poszczególnych kompozycji roślinnych i powiązania ich z różnymi konstrukcjami, jak
na przykład: pergolami, altanami, a także rozmieszczenia twardych nawierzchni. Ogrody są
trójwymiarowe, co wymaga umiejętności zachowania równowagi i właściwych proporcji
pomiędzy fragmentami wolnej przestrzeni (polanki, trawniki, tarasy) a obszarami
zagospodarowanymi, czyli pokrytymi bujną roślinnością, zabudowanymi lub ozdobionymi
elementami dekoracyjnymi. W kompozycji terenów zielonych należy umieścić poszczególne
elementy w precyzyjnie wybranym miejscu, aby utworzone w ten sposób proporcje,
zachodzące w całym układzie były widoczne i czytelne. Najpiękniejsze ogrody to najczęściej
te, które urządzono stosując najprostsze rozwiązania.
Sztuka dobrego planowania terenów zielonych polega na funkcjonalnym podziale całego
obszaru w taki sposób, by można było swobodne korzystać z poszczególnych części i aby
jednocześnie tworzyły one kompozycje przyjemne dla oka. Podczas tworzenia kompozycji
przyjmuje się następującą kolejność działań:
- Ustalenie cech jakościowych elementów, z których ma powstać układ. Ustalenie tych cech
określa, jakie będą elementy tworzące komponowany układ, ich kształt, wielkość, fakturę,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
barwę i odcień, czy będą pełne  bryłowe, czy puste  strukturowe, czy będą nieruchome,
czy może będą pozostawać w ruchu.
- Ustalenie cech ilościowych elementów, z których ma powstać układ. Ustalenie tych cech
odpowiada na pytanie, ile obiektów o określonych cechach jakościowych powinno się
umieścić w projekcie (różne rodzaje drzew, bylin, kwiatów, rzez
b, mebli ogrodowych,
latarni, z jakiego materiału będą wykonane, w jakiej kolorystyce, jaka będzie ich faktura).
- Ustalenie rodzajów związków między poszczególnymi elementami, mówi o stosunkach,
jakie zachodzą pomiędzy poszczególnymi elementami kompozycji i między
poszczególnymi elementami a całością układu. W kompozycji plastycznej rozróżniamy
związki: wartości podobnych, wartości przeciwstawnych, kontrastowych i wartości
relatywnych.
- Ustalenie rodzaju układu, w jakim mają występować związki elementów, jest określeniem
rodzaju kompozycji. Określeniem cech jakościowych, ilościowych elementów tworzących
kompozycję, stosunków zachodzących pomiędzy nimi oraz celu, któremu ma służyć.
Projekt jest koncepcją, ideą aranżacji terenu (ogrodu). W wersji podstawowej wykonania
zawiera rzut pionowy, na którym umieszczone są różne (wszystkie) elementy projektowanego
terenu oraz przynajmniej dwa rysunki perspektywiczne. Rysunki te mają za zadanie przybliżyć
wyobrażenie o projekcie. Mogą zatem prezentować projektowane tereny zielone w konkretnej
porze roku.
Rys.1. Studium pejzażu, powiązanie elementów krajobrazu z domem
[Wykonał: Adrian Rogala student I roku architektury].
4.1.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie dyscypliny naukowe łączy projektowanie terenów zielonych?
2. Skąd czerpiemy inspirację przy projektowaniu ogrodów?
3. Jakie elementy możemy wydzielić we wnętrzu architektury krajobrazu?
4. Jakie warunki bierzemy pod uwagÄ™ wykonujÄ…c projekt zagospodarowania terenu?
5. Jakie czynniki decydują o niepowtarzalności projektu?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Opracuj graficznie projekt koncepcyjny wybranego fragmentu terenu wokół szkoły, dbając
o zachowanie jego jednorodności koncepcyjnej.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zorganizować miejsce pracy w pracowni plastycznej,
2) wykorzystać techniki rysunkowe, kreślarskie, malarskie w celu przedstawienia istniejących
i projektowanych elementów roślinnych oraz architektury ogrodowej,
3) zakomponować arkusz rysunkowy poprzez umiejętne dobranie proporcji i rozmieszczenie
poszczególnych elementów kompozycji,
4) zastosować zasady perspektywy,
5) dobrać grafikę do skali opracowania projektowego,
6) komponować elementy krajobrazu z uwzględnieniem zasad kompozycji przestrzeni
i plastycznego doboru; roślinności, elementów wodnych, rzez
by terenu i małej architektury
ogrodowej,
7) uwzględnić w projekcie zmienność w czasie i przestrzeni,
8) zadbać o estetykę wykonania projektu,
9) zaprezentować wyniki pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- ołówki do rysowania o różnej miękkości,
- kredki pastelowe, woskowe, rozpuszczalne w wodzie,
- podłoże rysunkowe: białe lub o barwie pastelowej,
- narzędzia do korekty: gumka techniczna, chlebowa, plastikowa,
- deska kreślarska.
Ćwiczenie 2
Narysuj plan sytuacyjny wybranego terenu zieleni w podziałce 1:5000 sporządzony
według planu zagospodarowania przestrzennego. Wyjaśnij powiązanie projektowanego
obiektu z otoczeniem.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zorganizować miejsce pracy w pracowni plastycznej,
2) wykorzystać techniki rysunkowe, kreślarskie, malarskie w celu przedstawienia istniejących
i projektowanych elementów roślinnych oraz architektury ogrodowej,
3) zakomponować arkusz rysunkowy poprzez umiejętne dobranie proporcji i rozmieszczenie
poszczególnych elementów kompozycji,
4) zastosować zasady perspektywy,
5) dobrać grafikę do skali opracowania projektowego,
6) komponować elementy krajobrazu z uwzględnieniem zasad kompozycji przestrzeni
i plastycznego doboru; roślinności, elementów wodnych, rzez
by terenu i małej architektury
ogrodowej,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
7) kształtować obiekty architektury krajobrazu zharmonizowane z kompozycją całości
danego rozwiÄ…zania projektowego,
8) zadbać o estetykę wykonania projektu,
9) zaprezentować wyniki pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- ołówki do rysowania o różnej miękkości,
- kredki pastelowe, woskowe, rozpuszczalne w wodzie,
- tusz czarny, piórko kreślarskie, rapidograf, pędzle,
- podłoże rysunkowe: białe lub o barwie pastelowej,
- kalka techniczna,
- narzędzia do korekty: gumka techniczna, chlebowa, plastikowa,
- deska kreślarska.
4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) wymienić warunki, jakie uwzględniamy przy wykonywaniu dobrego
ðð ðð
projektu zagospodarowania terenów zielonych?
2) scharakteryzować czynniki decydujące o niepowtarzalności projektu?
ðð ðð
3) wymienić poszczególne elementy wnętrza krajobrazowego?
ðð ðð
4) określić zasady wykonywania wstępnych projektów obiektów
ðð ðð
architektury krajobrazu?
5) wymienić kolejność działań podczas tworzenia kompozycji
ðð ðð
przestrzennych?
6) określić cechy jakościowe i ilościowe elementów, z których ma
ðð ðð
powstać kompozycja przestrzenna (układ)?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
4.2. Analizy kompozycyjno  przestrzenne
4.2.1. Materiał nauczania
Kompozycja, według definicji encyklopedycznej, oznacza sposób powiązania elementów
formalnych dzieła tak, by tworzyły one całość zgodną z intencją twórcy. Kompozycję często
nazywamy układem. Układ kompozycyjny to stosunki zachodzące między elementami dzieła
i ich odniesienia do całości. Pojęcie kompozycji w architekturze krajobrazu ma podwójne
znaczenie: przestrzenne, związane z fizyczną formą elementów występujących w tej
przestrzeni oraz kulturowe, na które składają się treści, znaczenia, symbole przywiązane do
tych przedmiotów.
Wyróżnia się kilka podstawowych rodzajów kompozycji:
 statyczną, w której dominują elementy nieruchome,
 dynamiczną, w której większość stanowią elementy wprowadzające ruch do układu,
 zamkniętą, w której uzyskuje się wrażenie zamknięcia całości dzięki mocnemu rozłożeniu
elementów na obrzeżach,
 otwartą, zbudowaną z elementów, które wychodzą poza granice całości,
 symetryczną, zaaranżowaną, wokół centralnej osi, opartą na jednej lub wielu osiach
symetrii,
 asymetryczną, w której nie stosuje się środkowej osi ani powtarzania kształtów,
 mieszaną, która stanowi ogniwo pośrednie i może w sobie zawierać cechy różnych
układów, można w niej odnalez
ć elementy statyczne, dynamiczne lub wpływające
na odczucie otwartości albo zamknięcia, a żaden z nich nie dominuje nad pozostałymi.
W krajobrazie żaden obiekt nie występuje w całkowitej izolacji od otoczenia. Dlatego, aby
uzyskać spójną i czytelną kompozycję, w procesie projektowania należy uwzględnić wszystkie
czynniki i elementy występujące w projektowanej przestrzeni. Zalicza się do nich warunki:
- przyrodnicze, bierzemy tu pod uwagę usytuowanie, rodzaj gleb, występującą roślinność,
- geograficzne, uwzględniamy klimat, nasłonecznienie, dominujące wiatry, usytuowanie
względem stron świata,
- społeczne, uwzględniamy kto, kiedy i jak będzie korzystał z projektowanego obiektu,
- urbanistyczne, patrzymy na lokalizacjÄ™ projektowanego obiektu w strukturze
urbanistycznej otoczenia,
- znaczeniowe, uwzględniamy rangę projektowanego obiektu wśród innych obiektów tego
typu w okolicy.
Na podstawie licznych analiz terenowych, wytycznych inwestora oraz własnego
doświadczenia, projektant może opracować zespół zasad porządkujących projektowaną
przestrzeń. Zasady te decydują o formie plastycznej projektowanego krajobrazu, jak
i o wzajemnych powiązaniach poszczególnych elementów kompozycji, a także o relacjach
całości obiektu z otoczeniem. W kompozycji należy umieścić poszczególne elementy
w precyzyjnie wybranym miejscu.
Podstawowymi elementami, które budują kompozycję, są:
- punkt  najmniejszy element dający się wyróżnić w praktyce projektowej architektury
krajobrazu. W krajobrazie, to miejsce wyróżniające się swoistym charakterem
pod względem kompozycyjnym, kulturowym, bądz
krajobrazowym. Bywa zaznaczone
jakąś formą materialną, np. starym drzewem, przydrożnym krzyżem, ławką,
- linia  w sztukach plastycznych występuje jako krawędz
styku różniących się wartości, np.
płaszczyzny oświetlonej i zacienionej. Z prostą linią w krajobrazie spotykamy się rzadko,
częściej występują linie swobodne, zakrzywione. Linie określają kształty, wyznaczają
kierunek, definiują granice. Wśród linii w krajobrazie wyróżniamy linie pionowe (np. rzędy
drzew), poziome (np. brzeg zbiornika wodnego), ukośne (np. zarys szczytów gór), faliste
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
(np. płaszczyzny trawników). Linie ukośne i faliste wprowadzają dynamizm
w projektowanej przestrzeni. Linie w krajobrazie porządkują przestrzeń, nadają jej głębię,
określają ramy projektowanego terenu poprzez definiowanie granic i osi kompozycji.
- płaszczyzna  jest dwuwymiarowym zbiorem punktów, tworzy podstawę kompozycji,
na której rozmieszczane są części składowe komponowanej przestrzeni. W krajobrazie
przestrzenią jest trawnik, rozległa polana, czy tafla jeziora.
- bryła, forma przestrzenna  posiada trzy wymiary: wysokość, głębokość i szerokość, jest
trójwymiarowa. Do form przestrzennych w świecie organicznym można zaliczyć ażurowe
korony drzew, w świecie stworzonym ręką człowieka przykładem mogą być urządzenia
zabawowe dla dzieci. W komponowaniu krajobrazu ważne są proporcje przestrzenne
i barwne, to one decydujÄ… o charakterze projektowanej przestrzeni i o roli obiektu wolno
stojącego w stosunku do projektowanego układu.
- motyw  elementarna jednostka kompozycyjna i znaczeniowa, dającą się wyodrębnić
w analizie krajobrazu (np. figurka Chrystusa Frasobliwego, ogrodowy krasnal).
Każdą kompozycję przestrzenną charakteryzują konkretne proporcje  stosunki pomiędzy
jej poszczególnymi elementami, a także między elementami a całością. W krajobrazie
wyróżniamy stosunki przestrzenne:
- rozmieszczenia  oznaczają pozycję poszczególnych elementów kompozycji, ich kierunek,
sytuację oraz widoczność,
- odległości  mówią o rodzaju dystansów między poszczególnymi elementami,
- kształtu  wzajemne relacje zachodzące między formami elementów (czy są niezależne od
siebie, czy się uzupełniają),
- rozmiaru  określają proporcję między wielkościami poszczególnych elementów
(wysokość, głębokość, szerokość),
- ruchu  zmiany położenia elementu względem innych części składowych kompozycji
(przyspieszenie, prędkość),
- oglądu  związane z czasem, z następstwem pojawiających się widoków, z kierunkiem
i ruchem oglÄ…du,
- zmienność krajobrazu w czasie  jedna z podstawowych wartości otwartej przestrzeni.
Nowo założony park, z posadzonymi w nim młodymi roślinami, będzie się
charakteryzował innymi proporcjami niż kilkudziesięcioletni skwer. Dlatego też niezbędna
jest znajomość roślin, osiąganych przez nich rozmiarów, pokrojów, kolorów ulistnienia,
barw kwiatów i owoców, pór kwitnienia i owocowania.
4.2.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Co to jest kompozycja?
2. Czym charakteryzuje siÄ™ kompozycja krajobrazu?
3. Jaka jest różnica między kompozycją statyczną a dynamiczną?
4. Jakie warunki bierzemy pod uwagÄ™ w procesie projektowania?
5. Jaka kolejność działań przyjmujemy podczas tworzenia kompozycji?
6. Czy potrafisz wymienić elementy kompozycji?
7. Czym jest punkt w krajobrazie?
8. Jakie linie budujące kompozycję można spotkać w krajobrazie?
9. Jakie cechy płaszczyzny należy brać pod uwagę podczas jej komponowania?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Przedstaw uwzględniając elementy krajobrazu przykłady: kompozycji statycznych
i dynamicznych, kompozycji zamkniętych i otwartych, kompozycji symetrycznych
i asymetrycznych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przygotować trzy kartki o formacie A4 i podzielić je na sześć równych prostokątów,
2) przedstawić przykłady trzech kompozycji statycznych i trzech kompozycji dynamicznych,
3) przedstawić przykłady trzech kompozycji zamkniętych i trzech kompozycji otwartych,
4) przedstawić przykłady trzech kompozycji symetrycznych i trzech kompozycji
asymetrycznych.
5) zadbać o estetyczne wykonanie ćwiczenia,
6) podpisać prace, oprawić w kolorowe passe-partout,
7) wyeksponować wykonane prace na planszach w sali lekcyjnej.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- kartki o formacie A4,
- przybory rysunkowe (ołówki miękkie B2, B4, B6),
- tusz kolorowy,
- kolorowy karton do oprawienie prac,
- taśma klejąca, nożyk, linijka.
Ćwiczenie 2
Wykorzystując wiadomości dotyczące kompozycji statycznej wykonaj projekt ogródka
przydomowego.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) opanować podstawowe wiadomości z rozdziału 6 dotyczące kompozycji statycznej,
2) zgromadzić przybory do rysowania,
3) ustalić hierarchię ważności, ułożenie na osiach kompozycyjnych,
4) pokazać kształt, proporcje oraz wzajemne położenie i zależności najważniejszych
elementów projektowanego ogrodu,
5) opracować formę, barwę projektu,
6) dokonać oceny ćwiczenia,
7) zaprezentować pracę.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 programy wspomagajÄ…ce projektowanie,
 stanowisko komputerowe,
 literatura z rozdziału 6,
 przybory kreślarskie,
 katalogi i cenniki roślin,
 typowe projekty obiektów architektury krajobrazu,
 zbiory norm budowlanych dotyczÄ…cych projektowania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
4.2.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) scharakteryzować pojęcie kompozycji?
ðð ðð
2) wymienić rodzaje kompozycji?
ðð ðð
3) określić elementy kompozycji ogrodowych?
ðð ðð
4) określić definicję punktu w krajobrazie?
ðð ðð
5) określić definicję linii w krajobrazie?
ðð ðð
6) określić definicję płaszczyzny w krajobrazie?
ðð ðð
7) określić definicję bryły, formy przestrzennej w krajobrazie?
ðð ðð
8) określić definicję motywu w krajobrazie?
ðð ðð
9) wymienić stosunki przestrzenne jakie spotykamy w krajobrazie
ðð ðð
i określić ich cechy charakterystyczne?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
4.3. Zasady urzÄ…dzana krajobrazu
4.3.1. Materiał nauczania
Warsztat pracy architekta krajobrazu.
Na warsztat pracy technika architektury krajobrazu składa się bardzo wiele ważnych
umiejętności pozwalających na:
- zorganizowanie miejsca pracy w pracowni projektowej i w terenie,
- wykorzystanie różnych technik rysunkowych, kreślarskich, malarskich, komputerowych
w celu przedstawienia projektowanych elementów architektury ogrodowej,
- komponowanie arkusza projektowego poprzez dobranie odpowiednich proporcji
i rozmieszczenie poszczególnych elementów,
- stosowanie w praktyce zasad perspektywy,
- dobieranie grafiki do skali opracowania projektowego,
- komponowanie elementów krajobrazu z uwzględnieniem zasad kompozycji przestrzeni
i plastycznego doboru: roślinności, rzez
by terenu, elementów wodnych i małej
architektury ogrodowej,
- kształtowanie wnętrz krajobrazowych zharmonizowanych z kompozycją całości danego
rozwiÄ…zania projektowego,
- uwzględnienie w projekcie zmienności w czasie i przestrzeni kompozycji ogrodowych.
Opanowanie wymienionych umiejętności jest bardzo przydatne w pracy technika
architektury krajobrazu, ponieważ rozwija pamięć wzrokową, wyobraz
niÄ™ przestrzennÄ…,
wrażliwość na otaczającą rzeczywistość, kształci umiejętność obserwacji natury, pozwala
wyrazić swoje własne przemyślenia i uczucia w sposób twórczy. Projekt jest podstawową
formą analizowania przestrzeni i jej kształtowania.
Podczas projektowania należy pamiętać o tym, że:
- kompozycja krajobrazu zawiera w sobie czynniki i elementy zarówno fizyczne, jak
i kulturowe,
- w kompozycji niezbędne jest ustalenie proporcji między poszczególnymi jej elementami
oraz między elementami a całością,
- Å‚ad przestrzenny uzyskuje siÄ™, gdy wszystkie elementy kompozycji podporzÄ…dkowane sÄ…
zasadom porządkującym układ,
- lokalizacja elementu w kompozycji decyduje o jego znaczeniu w układzie,
- nieznaczna zmiana położenia jednego elementu zmienia całą kompozycję,
- warunki światłocieniowe wpływają na wyraz plastyczny kompozycji,
- dwa do czterech elementów człowiek spostrzega od razu, pięć, sześć porządkuje dosyć
szybko, a powyżej sześciu traktuje jako wielość i zaczyna podświadomie komponować,
- kierunki pionowe wydłużają i zwężają przestrzeń, kierunki poziome przestrzeń tę
rozszerzają i obniżają,
- kolory jaskrawe i ciepłe optycznie przybliżają, kolory zimne i ciemne oddalają,
- paralela opiera się na tożsamości bądz
podobieństwach cech plastycznych,
- motyw jest elementarnÄ… jednostkÄ… kompozycyjnÄ… i znaczeniowÄ…,
- rytm polega na uszeregowaniu elementów według jednej, stałej zasady,
- kontrast jest zestawieniem elementów o cechach plastycznie przeciwstawnych,
- symetria polega na równomiernym rozłożeniu elementów względem głównej osi układu,
- zmiana tła pociąga za sobą zmianę formy,
- akcent jest wyróżnieniem elementu na zasadzie przeciwstawności cech plastycznych,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
- dominanta polega na widocznym podkreśleniu elementu kompozycji i jego przewagi
nad innymi w układzie,
- zbyt liczny podział przestrzeni na części prowadzi do zaburzeń proporcji całości,
- dwa leżące obok siebie elementy o zbliżonych cechach plastycznych, zaczynają między
sobą konkurować, zaburzając cały układ,
- brak możliwości oglądu kompozycji zaburza cały układ,
- więcej nie oznacza lepiej.
Podczas projektowania, urządzania krajobrazu musisz wykonać szereg prac i zgromadzić
następujące informacje.
1. Podstawowe wiadomości o terenie:
- analiza terenu, którą powinno się wykonywać na podstawie: mapy topograficznej tego
obszaru (skala 1:10 000 lub 1: 25 000), wcześniej wykonanych badań oraz  spostrzeżeń
własnych  wizja lokalna,
- położenie obiektu pod względem: stron świata (północ), ciągów komunikacyjnych (drogi,
autostrady), skupisk ludzkich (osiedli; niskiej, wysokiej zabudowy), ukształtowania terenu
(różne nasłonecznienie),
- charakter otoczenia  sprawdzamy rodzaj i gatunki roślinności występującej
na projektowanym terenie (wypisujemy skład, rozmieszczenie i ilość poszczególnych
gatunków, odmian), tworzymy listę roślin, które możemy dosadzić,
- ukształtowanie terenu  dążymy do zaadaptowania naturalnego ukształtowania terenu,
jeżeli jest to niemożliwe, to staramy się, aby zmiany te były niewielkie (wiąże się to m.in.
ze zmianą poziomu wód gruntowych, czyli pogorszeniem się dla roślin warunków
rozwoju),
- warunki glebowe, gdzie określamy: rodzaj gleby (ciężka, lekka), żyzność, pH gleby,
zasobność w wodę, w makroelementy i mikroelementy, poziom wód gruntowych,
- woda, powietrze, klimat; zwracamy tu uwagÄ™ na: cieki wodne, rzeki, jeziora, stawy,
mikroklimat, roczną liczbę opadów opracowanego regionu.
2. Analiza opracowanych materiałów.
Możemy przedstawić dla większej czytelności i przejrzystości w postaci: opisowej (opis
cennej fauny i flory terenu, inwestycji i przyległego krajobrazu), graficznej (mapa zbiorcza 
cenne zbiorowiska fauny i flory, korytarze, którymi wędrują zwierzęta, pomniki przyrody 
jeżeli takie istnieją ).
3. Szkic koncepcyjny terenu.
Przedstawiamy zarys opracowanego miejsca. Na nim zaznaczamy (przybliżone) strefy
wejściowe, główne ciągi komunikacyjne oraz założenia programowe, wszystko to, co ma się
znalez
ć na danym terenie.
Zanim przystąpimy do szczegółowego projektowania, należy zastanowić się jak połączyć
potrzeby inwestora z potrzebami określonego środowiska. Dobrze zaprojektowany obiekt to
taki, w którym rośliny dopasowane są do siedliska (koszty jego utrzymania  pielęgnacji będą
minimalne). Na terenie inwestycji można zaprojektować miejsce, które będzie służyło jako
bank nasion.
4. Szczegółowy projekt zagospodarowania terenu.
Określamy dokładną lokalizację projektowanych miejsc i elementów programowych.
Uwzględniamy tu: wielkość, kształt miejsc rekreacji, dróg, planowanych i istniejących
nasadzeń, trawników. Podajemy skład gatunkowy roślinności: drzewiastej, krzewiastej, bylin,
roślin jednorocznych i dwuletnich. Możemy wykonać to w formie tabelki, w której oprócz
nazwy łacińskiej rośliny uwzględnimy:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
- dekoracyjność, kolor, zapach, owoce, pędy, zimozieloność,
- to, czy jest, roślina lecznicza, czy trująca,
- określimy jej specjalne wymagania.
Układ przestrzenny terenu powinien być:
- prosty, czytelny, zapewniajÄ…cy sprawne poruszanie siÄ™ po terenie,
- w części rekreacyjnej  swobodny, dostosowany do potrzeb użytkowników.
5. Cel zakładania terenów zieleni:
- miejsce wypoczynku,
- oprawa zabudowy, poprawa wizualnego odbioru miejsca,
- izolacja obiektu,
- łącznik pomiędzy zabudową, a krajobrazem.
4.3.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Co składa się na warsztat pracy architekta?
2. Czy potrafisz wymienić zestaw zasad kompozycyjnych?
3. O czym należy pamiętać podczas projektowania krajobrazu?
4. Jakie informacje należy zgromadzić przystępując do urządzania krajobrazu?
5. Jakie prace musisz wykonać podczas projektowania krajobrazu?
6. Co powinien zawierać szkic koncepcyjny wybranego terenu?
7. Jakie elementy uwzględniamy podczas wykonywania szczegółowego projektu
zagospodarowania terenu?
4.3.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj projekt urządzenia krajobrazu dla wybranego fragmentu terenu wokół szkoły.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zgromadzić przybory do rysowania,
2) zgromadzić materiały dotyczące projektowanego terenu,
3) ustalić hierarchię ważności, ułożenie na osiach kompozycyjnych,
4) pokazać kształt, proporcje oraz wzajemne położenie i zależności najważniejszych
elementów projektowanego terenu,
5) opracować formę, barwę projektu,
6) zadbać o estetyczne wykonanie pracy,
7) dokonać oceny ćwiczenia,
8) zaprezentować pracę.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 programy wspomagajÄ…ce projektowanie,
 stanowisko komputerowe,
 mapa topograficzna terenu,
 literatura z rozdziału 6,
 przybory kreślarskie,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
 katalogi i cenniki roślin,
 typowe projekty obiektów,
 zbiory norm budowlanych dotyczÄ…cych projektowania.
Ćwiczenie 2
Wykonaj modele i makiety prezentujące różnorodne efekty przestrzenne kompozycji
ogrodowych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zgromadzić materiały potrzebne do wykonania zadani,
2) ustalić hierarchię ważności, ułożenie na osiach kompozycyjnych,
3) pokazać kształt, proporcje oraz wzajemne położenie i zależności najważniejszych
elementów projektowanego ogrodu,
4) opracować formę modeli,
5) dobrać kolorystykę,
6) rozmieścić detale na planszy,
7) zaprezentować pracę.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 plansza o wymiarach A2,
 kolorowy karton,
 papier o zróżnicowanej fakturze,
 przybory kreślarskie,
 nożyczki, nożyk introligatorski, klej,
 projekty obiektów.
4.3.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) omówić warsztat pracy architekta krajobrazu?
ðð ðð
2) wymienić elementy, które uwzględniamy podczas projektowania
ðð ðð
terenów zieleni?
3) wymienić i omówić zestaw zasad kompozycyjnych?
4) Wymienić, jakie informacje należy zgromadzić przed przystąpieniem
ðð ðð
do projektowania wybranego fragmentu terenu?
5) wymienić jakie prace należy wykonać przed przystąpienie do
ðð ðð
projektowania wybranego fragmentu terenu?
6) scharakteryzować szkic koncepcyjny terenu?
ðð ðð
7) scharakteryzować szczegółowy projekt zagospodarowania terenu?
ðð ðð
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
4.4. Zasady doboru gatunków drzew i krzewów
4.4.1. Materiał nauczania
Odpowiedni dobór roślin umożliwia tworzenie różnorodnych i bardzo interesujących
ogrodów, utrzymanych w rozmaitych stylach o indywidualnym charakterze.
Styl nasadzeń jest wypadkową cech charakterystycznych wybranych roślin i ich wymagań
pielęgnacyjnych. Aby kompozycji zapewnić przejrzystość, najlepiej grupować rośliny
o podobnym charakterze. Najważniejszą bowiem sprawą jest dostosowanie doboru roślin do
określonych warunków naturalnych i właściwa ich pielęgnacja.
Projekt rozmieszczenia roślin musi być wyważony, a całość utrzymana w odpowiednim
rytmie i tempie. Najbardziej udane projekty zestawienia roślin to te, których koncepcja jest
najbardziej klarowna. Projekt nigdy nie powinien być sztywny, zawsze trzeba przewidywać
możliwość dodania z czasem jakiegoś szczegółu. Do projektowanego ogrodu tworzy się listę
roślin, którą należy przeanalizować, wybrać rośliny, które będą się bujnie rozwijać
w określonych warunkach, a także te, które odpowiadają wyglądem koncepcji projektowanego
ogrodu. Ważniejszymi cechami plastycznymi roślin są:
 wielkość,
 struktura wewnętrzna,
 struktura zewnętrzna,
 barwa.
Rośliny można podzielić na:
 rośliny kluczowe, które nadają projektowi siłę i charakter, są w kompozycji jak
konstrukcja,
 rośliny akcentujące, które wprowadzają do kompozycji rytm i dynamizm,
 rośliny okrywające grunt, stanowiące jej podstawę i wypełnienie.
Rośliny kluczowe nadają całemu projektowi indywidualny charakter, decydują o kształcie
całego zespołu roślin. Wyróżniają one się w całej kompozycji: wielkością, najbardziej
oryginalną formą, kolorystyką. Decydują o kierunku, w jakim rozwinie się cały projekt ogrodu.
Są to zazwyczaj drzewa i krzewy. Jeśli pragniemy, by ogród wywoływał określone skojarzenia,
rośliny kluczowe należy zawsze dobierać uwzględniając emanujący z nich nastrój. Muszą
promieniować wewnętrzną siłą i charakterem, by móc utrzymać w karbach całą kompozycję.
Rośliny kluczowe zazwyczaj tworzą ramę dla kompozycji ogrodu; należy sadzić je w pierwszej
kolejności, by można było do nich odnieść usytuowanie pozostałych roślin. Należy dokładnie
przemyśleć ich rozmieszczenie, ponieważ z reguły zajmują najwięcej miejsca i wypełniają
kompozycję swą formą. Skupiają na sobie uwagę, stanowią jednocześnie najważniejsze
elementy kompozycji i kiedy zostaną już wybrane i prawidłowo rozmieszczone, okaże się, że
pozostałe rośliny bez problemu można wprowadzić w przewidziane dla nich miejsca. Roślin
kluczowych nie może być zbyt wiele i najlepiej wyglądają rozmieszczone osobno.
Rośliny akcentujące mają za zadanie wprowadzenie nacisków, które podzielą kompozycję
na pewne części, a jednocześnie  przez swą powtarzalność  mocno ją zwiążą. Rośliny
akcentujące kompozycję mają często zdecydowane, pionowe lub kopulaste formy, które
kontrastują z rozległością horyzontu. Wprowadza się je do projektu w wielu miejscach, sadząc
na przemian z innymi, co pozwala nadać całej kompozycji rytmiczność i spójność. Rośliny
akcentujące stanowią także punkty ogniskujące uwagę, a ich dynamizm opiera się na
prawidłowo zestawionych kontrastach. Często powtarzają się lub jak echo  odbijają
w kompozycji, nadając jej zwartość. Dzięki temu wiążą elementy zasadniczo odmienne,
wprowadzają optyczne połączenie różnych obszarów roślinności, wprowadzają wyrazisty
punkt odniesienia. Rośliny akcentujące zawsze powinny być podporządkowane roślinom
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
kluczowym. Nie mogą z nimi współzawodniczyć, wprowadza się je dla ożywienia krajobrazu
i nadania wyobrażenia o jego skali.
Rośliny okrywające grunt tworzą najniższą warstwę, kontrastującą z warstwami
wyższymi, na które składają się drzewa, krzewy i wyższe byliny. Dzięki roślinom okrywowym,
projekt nabiera miękkości i staje się bardziej malowniczy. Ta najniższa warstwa roślin jest dla
tworzonej kompozycji rodzajem fundamentu i może być najbardziej trwałym, całorocznym jej
składnikiem. Kiedy wybieramy rośliny do warstwy okrywowej, zwracamy uwagę, by dobrze
wyglądały obok siebie, harmonizowały z otoczeniem, tolerowały te same warunki i współgrały
z całością. Warstwa okrywowa gęstym kobiercem zabezpiecza glebę przed inwazją chwastów,
zapobiega zbytniemu przesuszeniu i wyługowaniu gruntu oraz erozji spowodowanej
działaniem deszczu i wiatru. Większą część roślin wchodzących w skład warstwy okrywowej
stanowią byliny. Wprowadza się je zarówno w projekcie, jak i w ogrodzie na samym końcu.
Metoda rysowania projektu, która
pozwala w przystępny sposób ustawić
kompozycję. Symbole można
szkicować w różnych miejscach,
dopóki nie uzyska się miłego,
harmonijnego układu. Należy
rozpocząć od umiejscowienia roślin
kluczowych , następnie  akcentów
kompozycyjnych, a na końcu 
najdrobniejszych elementów, roślin
okrywajÄ…cych grunt. Praca stanie siÄ™
o wiele łatwiejsza, jeśli symbole
narysujesz na kartonie, pomalujesz
kolorem i wytniesz. Wówczas można
je dowolnie przekładać i dopiero
ostateczny układ starannie narysować
w formie projektu.
Rys. 2. Projekt rozmieszczenia roślin
1) symbol oznaczający rośliny kluczowe, 2) symbol
oznaczający rośliny akcentujące, 3) symbole oznaczające
rośliny okrywające grunt. y
ródło: [5, s. 165].
Podsumowując możemy stwierdzić, że rośliny kluczowe  zakotwiczają projekt, warstwa
roślin okrywających grunt stanowi jego fundament, a rośliny akcentujące scalają kompozycję
i dodajÄ… jej dynamiki. Mocne zindywidualizowane formy, wprowadzone do kompozycji przez
rośliny kluczowe, mogą być pochwycone i w mniejszej skali powtórzone przez rośliny
akcentujące, wprowadzające nastrój w ogrodzie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
4.4.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jak można podzielić rośliny wykorzystywane przy projektowaniu terenów zielonych?
2. Jakie są ważniejsze cechy plastyczne roślin?
3. Jaką rolę pełnią w projekcie rośliny kluczowe?
4. Jaką rolę pełnią w projekcie rośliny okrywające grunt?
5. Jakie zadania spełniają w projekcie rośliny akcentujące?
6. Czym charakteryzuje się prosty, ogólny projekty koncepcyjny terenu zieleni?
7. Czym charakteryzuje się szczegółowy projekt ogrodu?
8. Co wpływa na styl i nastrój w ogrodzie?
9. Dlaczego sposób przedstawienia projektu jest bardzo ważny?
4.4.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zastosuj zasady kompozycji i doboru roślin dla wybranego ogrodu.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zgromadzić przybory do rysowania,
2) ustalić hierarchię ważności roślin,
3) pokazać kształt, proporcje i wzajemne położenie roślin na wybranym terenie zieleni,
4) opracować formę, barwę projektu,
5) dodać legendę,
6) dokonać oceny ćwiczenia,
7) zaprezentować pracę.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 przybory kreślarskie i rysunkowe,
 kolorowy papier,
 farby plakatowe,
 nożyczki, klej,
 katalogi i cenniki roślin,
 typowe projekty obiektów,
 zbiory norm budowlanych dotyczÄ…cych projektowania.
Ćwiczenie 2
Wykonaj projekty nasadzeń roślinnych na wybranych obszarach terenów zieleni.
Wykorzystaj do pracy dostępne techniki komputerowe dla uzyskania jak najlepszych efektów
plastycznych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) posiadać umiejętność pracy w programach graficznych, służących do projektowania:
( Wymarzony ogród , ArchiCad, CorelDraw, ArtCon),
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
2) pokazać kształt, proporcje oraz wzajemne położenie i zależności najważniejszych
elementów projektowanego ogrodu,
3) dobrać odpowiednie rośliny,
4) opracować formę, barwę projektu,
5) zapisać projekt w utworzonym folderze,
6) wydrukować pracę,
7) zaprezentować pracę.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 stanowisko komputerowe,
 programy do projektowana terenów zielonych,
 drukarka kolorowa,
 katalogi i cenniki roślin,
 typowe projekty obiektów.
4.4.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) określić, jakie czynniki bierzemy pod uwagę przy doborze roślin
ðð ðð
w ogrodzie?
2) wymienić ważniejsze cechy plastyczne roślin?
3) wymienić cechy charakterystyczne roślin kluczowych?
ðð ðð
4) wymienić cechy charakterystyczne roślin okrywających grunt?
ðð ðð
5) wymienić cechy charakterystyczne roślin akcentujących?
ðð ðð
6) określić, co charakteryzuje najlepsze projekty terenów zieleni?
ðð ðð
7) wymienić kolejność postępowania przy komponowaniu wnętrza
ðð ðð
krajobrazowego?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
4.5. Materiały budowlane w architekturze krajobrazu
4.5.1. Materiał nauczania
Oprócz roślin, stanowiących zasadnicze tworzywo obiektów zieleni, w urządzaniu
terenów używanych jest wiele materiałów niezbędnych do ich kompleksowej budowy.
Do najważniejszych należą:
1. Wyroby betonowe, do których należą:
 płyty chodnikowe używane do budowy dróg i placów ogrodowych, produkowane
w znormalizowanych wymiarach,
 krawężniki betonowe,
 rury betonowe stosowane do zakładania przepustów, pod drogami oraz przy
wykonywaniu przewodów kanalizacyjnych i burzowych,
 cegły betonowe rzadko używane, mają niewielkie zastosowanie w urządzaniu terenów
zieleni.
2. Wyroby ceramiczne, do których zaliczamy:
 cegły zwykłe o ograniczonym zastosowaniu, ponieważ są porowate i nasiąkliwe,
 cegły klinkierowe wypalane w wysokiej temperaturze, dzięki stopieniu niektórych
składników tracą porowatość, stają się mało nasiąkliwe, są cennym materiałem do
budowy architektury ogrodowej, do budowy dróg,
 rurki drenarskie wypalane z gliny, które mają szerokie zastosowanie jako materiał
dekoracyjny do budowy murków, ścianek, elementów architektury ogrodowej.
3. Materiały chemiczne, w skład których wchodzą:
 środki impregnujące służące do ochrony drewna przed wpływami atmosferycznymi
oraz do zabezpieczania przed szkodnikami i szkodliwymi czynnikami pochodzenia
roślinnego (grzyby). Należą do nich: karbolineum, olej impregnacyjny o barwie
brunatnej i charakterystycznym ostrym zapachu, olej impregnacyjny kreozotowy,
podobny do karbolineum, posiada jednak znacznie większe działanie grzybobójcze
i xylamit, preparat o barwie brunatnej, stanowiÄ…cy mieszaninÄ™ oleju mineralnego
i alfachloronaftalenu, szkodliwego dla oczu i dróg oddechowych.
 farby i lakiery olejne, olejno  żywiczne, ftalowe i emulsyjne. Ze względu na
stosowanie możemy je podzielić na: farby do gruntowania (podkładowe), ogólnego
stosowania i przeciwrdzewne, farby nawierzchniowe, lakiery i emalie, materiały
pomocnicze (kity, rozcieńczalniki).
4. Materiały drewniane, do których zaliczamy:
 drewno okrągłe używane jako pale do drzew, do budowy pergoli, trejaży oraz innych
urządzeń, obiektów i elementów architektury ogrodowej,
 drewno tarte, zwane tarcicą, dzielimy na: obrzynane (wszystkie płaszczyzny
obrobione piłą) i nie obrzynane. Tarcia powstaje po jednorazowym przetarciu bez
obrobienia boków,
 wyroby z drewna, takie jak: płyty wiórowe, płyty pilśniowe  porowate, twarde,
twarde specjalne; mają one zastosowanie przy budowie lekkich pawilonów, ścianek,
jako materiał izolacyjny.
5. Materiały kamienne, które dzielimy na:
 skały wybuchowe, czyli magmowe, dzielimy na skały głębinowe odznaczające się
struktura ziarnistą, tworzące duże masywy skalne i wylewne mające strukturę
porfirową, pół krystaliczną lub szklistą,
 skały głębinowe. Granity  odporne na działanie czynników atmosferycznych,
stosowane jako krawężniki, płyty nawierzchniowe, do budowy murków, schodów,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
cokołów pod rzez
by i pomniki, są łatwe w obróbce, można je szlifować i polerować.
Sjenity  o cechach podobnych do cech granitów, nie zawierają kwarcu, mają
zabarwienie brunatne, szare lub ciemnozielone. Dioryty są szarobiałe, nakrapiane,
w odmianach o drobniejszym ziarnie  ciemnozielone. Gabro ma zabarwienie
ciemnozielone, prawie szare, podobnie jak dioryt jest cenionym materiałem
dekoracyjnym,
 skały wylewne  porfiry, twarde, służące do wyrobu kruszyw, ciemnoszare
i zielonkawe, bazalty, diabazy i melafiry majÄ… barwÄ™ ciemnoszarÄ…, czarno  szarÄ…, przy
wietrzeniu brunatną z odcieniem fioletowym, stosuje się je w postaci tłucznia i kostki
do budowy nawierzchni,
 skały osadowe pochodzenia mechanicznego, do których należą piaskowce
krzemionkowe, wapienne, gliniaste, żelaziste, stosowane w budownictwie jako
kruszywo, do wyrobu krawężników, płyt chodnikowych, okładzin, mają barwę białą,
kremową, różową, czerwoną, szarozielonkawą do czarnej. Skały osadowe
pochodzenia organicznego, wapienie i dolomity, są to skały twarde, zbite, dające się
polerować, koloru jasnego do jasnobrunatnego, znajdujące zastosowanie
w budownictwie,
 skały metamorficzne (przeobrażone) o budowie warstwowej oraz o niewyraz
nej
budowie, należą do nich kwarc, mika i inne, twarde, trudne w obróbce, stosowane
jako kamień łamany i tłuczeń, o zabarwieniu białym, czerwonym, szarym lub czarnym,
6. Wyroby metalowe, takie jak:
 Kształtowniki, należą do stali profilowanej o różnych przekrojach, są to dwuteowniki
stosowane jako belki o dużej wytrzymałości na zginanie, ceowniki mające
zastosowanie w konstrukcjach Å‚awek parkowych, w ogrodzeniach, teowniki wysokie i
niskie, kątowniki równoramienne i nierównoramienne, należą do najczęściej
stosowanych kształtowników,
 pręty okrągłe i o przekroju kwadratowym, o powierzchni gładkiej i żebrowanej oraz
pręty o przekroju prostokątnym, zwane płaskownikami są stosowane jako stal
zbrojeniowa do betonów i ogrodzeń,
 rury  znajdujÄ… szerokie zastosowanie w instalacjach wodociÄ…gowych i gazowych,
 siatki plecione ślimakowe, mają oczka kwadratowe, wykonane są z drutu surowego
lub ocynkowanego, siatki jednolite ciÄ…gnione wykonane sÄ… z blachy przez nacinanie w
małych odstępach, a następnie rozciągane w kierunku prostopadłym do nacięć i siatki
tkane wykonane z grubego drutu. Siatki powszechnie sÄ… stosowane na ogrodzenia,
 blachy uniwersalne i grube, wykorzystywane do konstrukcji, blachy żeberkowe
(ryflowane) oraz blachy cienkie, czarne lub ocynkowane, stosowane są głównie do
pokryć dachowych.
7. Materiały wiążące, do których należą:
 cement portlandzki, jest podstawowym składnikiem zapraw i betonów, stosowany do
budowy różnych elementów architektury ogrodowej oraz nawierzchni dróg. Krajowy
przemysł produkuje kilka marek cementu: 250, 350, 400, 450, 500 i 550. Marka
cementu wskazuje na wytrzymałość w kg/cm2 normowej zaprawy danego cementu po
28 dniach twardnienia. Czym wyższa marka cementu, tym wytrzymalsze wyroby
można z niego osiągnąć,
 wapno zwykłe i hydratyzowane  po zmieszaniu z wodą i z piaskiem tworzy zaprawę
wapienną twardniejącą pod wpływem powietrza.
8. Materiały bitumiczne, wśród których wyróżniamy:
 smoły, asfalty używane do budowy dróg i jako lepiszcze wiążące kruszywo
nawierzchni,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
 masy bitumiczne  stosowane na zimno lub na gorÄ…co,
 papa asfaltowa  jest to osnowa z tektury przesycona bitumem bÄ…dz
powlekana smołą
lub asfaltem jednostronnie albo obustronnie, używa się do pokrywania dachów,
budowy zbiorników wodnych oraz jako izolację przeciwwilgociową,
 lepiki smołowe  stosowane do zabezpieczania przed wilgocią i korozją konstrukcji
metalowych oraz łączenia i konserwacji pokryć papowych.
4.5.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Które wyroby betonowe znalazły zastosowanie do budowy obiektów terenów zieleni?
2. Jakie zastosowanie w architekturze krajobrazu ma cegła silikatowa i klinkier?
3. Jakie znasz środki impregnujące i jakie jest ich zastosowanie?
4. Jakie rozróżniamy rodzaje farb stosowanych w architekturze krajobrazu?
5. Jakie rozróżniamy rodzaje drewna stosowanych w architekturze krajobrazu?
6. Gdzie znalazły zastosowanie materiały bitumiczne w architekturze krajobrazu?
7. Jaki jest podział materiałów kamiennych ze względu na pochodzenie?
8. Jakie materiały kamienne najczęściej są używane do budowy obiektów terenów zieleni?
9. Jakie znasz materiały wiążące?
4.5.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Dobierz materiały budowlane, które zostaną wykorzystane podczas projektowania
i urządzania terenu zieleni wokół szkoły.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przeanalizować materiał nauczania dotyczący ćwiczenia,
2) przygotować tabelę według poniższego wzoru:
Lp. Nazwa obiektów małej architektury Materiały budowlane
1 ogrodzenie
2 drogi
3 pojemniki na kwiaty
4 pergole
5 meble ogrodowe
6 materiały wiążące
7 materiały impregnujące
3) przeanalizować treść tabeli zamieszczonej w ćwiczeniu,
4) uzupełnić listę obiektów małej architektury,
5) wpisać do tabeli nazwy materiałów budowlanych użytych do wykonania obiektów małej
architektury,
6) zaprezentować wyniki pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
Wyposażenie stanowiska pracy:
 przybory i materiały do pisania,
 arkusz papieru formatu A4,
 wzór tabeli,
 katalogi elementów małej architektury,
 katalogi materiałów budowlanych,
 literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 2
Zastosuj sposoby łączenia różnych materiałów budowlanych w projekcie pergoli.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przeanalizować materiał nauczania dotyczący ćwiczenia,
2) ustalić listę materiałów potrzebnych do wykonania pergoli,
3) zaplanować tok postępowania,
4) zgromadzić materiały i przybory potrzebne do wykonania ćwiczenia,
5) wykonać rysunek pergoli, jej przekrój, rzut z boku, rzut z góry, uwzględnić legendę (opis
użytych materiałów budowlanych),
6) zaprezentować pracę.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 przybory i materiały do pisania i kreślenia,
 arkusz papieru formatu A3,
 katalogi elementów małej architektury,
 plansze przedstawiające schematy różnych rozwiązań konstrukcyjnych pergoli,
 literatura z rozdziału 6,
 typowe projekty obiektów małej architektury,
 zbiory norm materiałów budowlanych.
4.5.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) określić, jakie materiały budowlane mają, najczęstsze zastosowanie
ðð ðð
do budowy dróg w obiektach architektury krajobrazu?
2) wymienić materiały impregnujące i ich zastosowanie?
3) dobrać odpowiednie materiały do wykonania pergoli, trejaży?
ðð ðð
4) wymienić rodzaje drewna stosowanego do wykonania obiektów małej
ðð ðð
architektury?
5) wymienić cechy charakterystyczne materiałów wiążących?
ðð ðð
6) ocenić wpływ użytych materiałów na wygląd i estetykę obiektów
ðð ðð
małej architektury?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
4.6. Obiekty małej architektury
4.6.1. Materiał nauczania
Obiekty małej architektury, według definicji encyklopedycznej, to zespół obiektów
budowlanych wznoszonych w ramach zagospodarowania terenu. Mogą nimi być np.:
- obiekty kultu religijnego (kapliczka, krzyż przydrożny, figura),
- obiekty architektury ogrodowej (pergola, altana, rzez
ba, wodotrysk),
- obiekty użytkowe, służące rekreacji codziennej (piaskownica, huśtawka, drabinka, ławka),
- obiekty do utrzymania porządku (śmietnik, ogrodzenie).
Mała architektura stanowi swoiste dopełnienie ogrodu. Bez niej rośliny są niezauważalne,
dopiero występując razem stanowią nierozerwalną całość. Harmonijne połączenia cieszą oko,
rozwijają zmysł estetyczny.
Podstawowym kryterium wyboru urządzeń ogrodowych powinna być czystość linii,
prostota i funkcjonalność. Swym stylem i skalą powinny one harmonizować zarówno
z charakterem budynku mieszkalnego, jak i posadzonymi w ogrodzie roślinami. Ta zasada
dotyczy wszystkich elementów wyposażenia ogrodu: od dużego basenu po najmniejszy punkt
oświetleniowy, od ozdobnej altany po najskromniejszą ławeczkę. Małe obiekty architektury
mają nie tylko znaczenie użytkowe. Zmieniają również wygląd otoczenia nadając
mu indywidualny charakter. Duża rzez
ba, fontanna, mogą stanowić znakomity akcent
ogniskujÄ…cy uwagÄ™. Ustronne zakÄ…tki, takie jak zacienione pergole czy letnie domki, powinny
zapraszać do odpoczynku, stanowić integralną część całego ogrodu, dobrze wkomponowaną
w otaczającą roślinność.
Obiekty małej architektury dobieramy w zależności od:
 wielkości ogrodu,
 usytuowania terenu,
 istniejących już nasadzeń i budowli,
 stylu ogrodu,
 bliskości sąsiednich budynków,
 gustu i upodobań właścicieli.
Do obiektów małej architektury zaliczamy:
- meble ogrodowe drewniane (z ratanu, wikliny, bambusa), plastikowe, metalowe (żeliwne,
aluminiowe i wykonane ze stali nierdzewnej),
- osłony od wiatru i słońca (altany, pergole, trejaże, płotki, ścianki pod pnącza), ogrodowe
konstrukcje budowlane wprowadzają do ogrodu intymność, spokój i kameralność,
- ozdoby (małe rzez
by, wiatraczki, wazy, ozdobne podpory do roślin, zegary słoneczne,
ceramiczne kule i klinkierowe donice),
- nawierzchnie (kamienne, drewniane, ceglane, betonowe), ścieżki i aleje na działkach
tworzą jednobarwne lub wielobarwne układy, które oprócz funkcji użytkowej pełnią
również rolę dekoracyjną,
- sprzęty dla dzieci: drewniane (mają najczęściej prostą formę i stonowaną barwę),
plastikowe (kolorowe, lekkie, o ciekawej fakturze), znacznie bardziej bezpieczne niż
drewniane,
- ruszty, lekkie przenośne grille najczęściej z blachy emaliowanej oraz grille trwałe,
murowane lub z prefabrykatów betonowych,
- altany i domki ogrodowe występujące w różnych formach i stylach architektonicznych,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
- oświetlenie (latarnie i lampy wysokie lub średniej wielkości, punkty oświetleniowe i niskie
latarnie, wykonane przeważnie z metalu, aluminium, plastiku, kamienia i kamienia
syntetycznego).
Wszystkie elementy mogą posłużyć nam do dzielenia ogrodu na poszczególne
przestrzenie, które pełnią odrębne funkcje  ozdobną, rekreacyjną, jadalną, warzywną. Pełnią
też rolę stelaży podtrzymujących rośliny. W ogrodach, gdzie zróżnicowany jest poziom terenu,
niezbędne jest wprowadzenie tarasów, schodów, murków oporowych.
a) b) c)
d) e) f)
g) h) i)
Rys.3. Obiekty małej architektury
a) drewniany wózek dla dzieci, b) zjeżdżalnia dla dzieci, c) drewniany płotek, d) ławeczka, e) drabinki dla
dzieci, f) płotek, g) domek ogrodowy dla dzieci, h) palisada ogrodowa, i) osłonka drewniana na doniczkę.
y
ródło: [17].
Projektując elementy architektury należy pamiętać, że każdy ogród jest powiązany
z otoczeniem i stanowi fragment większej całości kompozycyjnej. A
ad i harmoniÄ™ osiÄ…gamy
poprzez konsekwentny i rozważny wybór charakterystycznych elementów oraz odpowiednio
dobraną kolorystykę. Sukces stylistyczny kompozycji ogrodowej będzie zapewniony, jeśli
zachowa się proporcję, równowagę, prostotę, atrakcyjność i funkcjonalność projektowanego
obiektu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
 Ogrody można tworzyć w różnym stylu. Style można podzielić na formalne (klasyczny,
nowoczesny) i nieformalne (orientalny, wiejski, naturalistyczny). W zależności od wybranego
stylu projektujmy i dobieramy obiekty małej architektury.
a) b)
Rys.4. Obiekty małej architektury  altany ogrodowe
a) altana wyk. z kamienia, dach kryty blachą falistą, b) altana wyk. z pali drewnianych i kamienia, kryta słomą
y
ródło: [18]
Do ogródka o romantycznym, wiejskim charakterze pasują różne style dawnych czasów
(od antyku do klasycyzmu). Elementy małej architektury w tych ogródkach wykonywane są
najczęściej z drewna lub z cegły. Drewniane lub wiklinowe meble uzupełniają swojski
charakter wiejskiego założenia. Pojemniki służące do obsadzenia roślinami sezonowymi są
wykonane z wypalonej gliny, blachy ocynkowanej lub wikliny. Ścieżki są wyznaczane
w postaci linii prostych. Ich nawierzchnia jest gliniana, piaskowa lub żwirowa.
Ogród naturalistyczny najlepiej prezentuje się na dużych obszarach. Elementy małej
architektury wykonane są z materiałów naturalnych  drewna, wikliny, trzciny, lin konopnych.
Meble wykonane są w naturalnym kolorze bez intensywnych, barwnych akcentów. Ścieżki są
wyznaczane w postaci linii prostych. Ich nawierzchnia jest gliniasta lub żwirowa. Zbiorniki
wodne mają miękką linię brzegową.
W ogrodzie japońskim powinny znalez
ć się budowle o egzotycznych kształtach  mosty,
schody, bramy w murze  gra światła i cienia, pagody, czerwone papierowe lampiony,
animalistyczne rzez
by, herbaciarnie (symbol pokoju), kamienne latarnie. Meble wykonane sÄ…
z bambusa i kamienia. Nawierzchnia wyznaczonych dróg zrobiona jest z kostki granitowej lub
mozaiki (kobierce tworzone z drobnych, rzecznych kamieni).
Ogród chiński to przestrzeń, którą się buduje, a nie obsadza. Oprócz wody, skał
i zdobionych rzez
bami mostków, ważną rolę odgrywają schody, pawilony, altanki, pagody
i krużganki. Drogi w ogrodach chińskich są wąskie i kręte. Drewniane meble najczęściej
pomalowane są na ciepły czerwonobrązowy kolor.
Ogrody w stylu nowoczesnym cechuje prostota linii i geometryzacja form. Meble sÄ…
zwykle proste, bez żadnych ozdobników, czasem z zastosowaniem jednobarwnych tkanin
stanowiących mocne akcenty kolorystyczne. Również pojemniki na kwiaty mają geometryczne
kształty  sześciany, półkule, wydłużone, odwrócone stożki. Wykonane są z metalu, betonu,
żywicy epoksydowej lub jaskrawego plastiku i zastosowane w zależności od potrzeb. Drogi
wykłada się terakotą, kostką brukową, płytami chodnikowymi, surowym lub lakierowanym
drewnem.
W ogrodach w stylu klasycznym elementy małej architektury wykonane są z drewna
lub metalu i z reguły malowane na biało. Krzesła i stoły są z kutego żeliwa, kamienia lub
drewna z zastosowaniem klasycznego wzornictwa, pojawiającego się także na pojemnikach
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
z terakoty. W ogrodach tych wprowadza siÄ™ rzez
by, posągi, zegary słoneczne, wazy i zbiorniki
wodne. Nawierzchnie dróg stanowi klinkier, żwir i bruk.
4.6.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Czy potrafisz określić pojęcie obiektów małej architektury?
2. Czy potrafisz wymienić i scharakteryzować obiekty małej architektury?
3. Jakie są podstawowe kryteria wyboru urządzeń ogrodowych?
4. Jakie czynniki bierzemy pod uwagÄ™ dobierajÄ…c elementy przestrzenne w ogrodzie?
5. Jakie obiekty małej architektury stosujemy w stylu wiejskim?
6. Jakie obiekty małej architektury stosujemy w ogrodzie orientalnym?
7. Jakie obiekty małej architektury stosujemy w ogrodzie w stylu nowoczesnym?
8. Jakie obiekty małej architektury stosujemy w ogrodzie w stylu klasycznym?
4.6.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj projekt pergoli do ogrodu, który urządzony jest w romantycznym, wiejskim
stylu.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zgromadzić przybory do rysowania,
2) ustalić materiały, z których zostanie wykonana pergola,
3) pokazać kształt, proporcje i wzajemne położenie poszczególnych elementów pergoli,
4) przedstawić zasady konstrukcji,
5) opracować formę, barwę projektu,
6) zadbać o estetyczny sposób wykonania ćwiczenia,
7) dokonać oceny ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 przybory i materiały kreślarskie,
 karton,
 zbiór norm dotyczących projektowania,
 katalogi obiektów małej architektury,
Ćwiczenie 2
Wykonaj projekt mebli do ogrodu urządzonego w stylu nowoczesnym, z uwzględnieniem
zasad konstrukcji i zastosowania różnych materiałów budowlanych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zgromadzić przybory do rysowania,
2) ustalić materiały, z których zostaną wykonane meble ogrodowe,
3) pokazać kształt, proporcje i wzajemne położenie poszczególnych elementów mebli,
4) przedstawić zasady konstrukcji,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
5) opracować formę, barwę projektu,
6) zadbać o estetyczny sposób wykonania ćwiczenia,
7) zaprezentować wyniki pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 przybory i materiały kreślarskie,
 karton,
 zbiór norm dotyczących projektowania,
 katalogi obiektów małej architektury.
4.6.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) określić pojęcie: obiekty małej architektury?
ðð ðð
2) wymienić i scharakteryzować obiekty małej architektury?
ðð ðð
3) określić podstawowe kryteria doboru urządzeń ogrodowych ?
ðð ðð
4) dobrać obiekty małej architektury do ogrodu urządzonego w stylu
ðð ðð
wiejskim?
5) dobrać obiekty małej architektury do ogrodu urządzonego w stylu
ðð ðð
romantycznym?
6) dobrać obiekty małej architektury do ogrodu urządzonego w stylu
ðð ðð
orientalnym?
7) dobrać obiekty małej architektury do ogrodu urządzonego w stylu
ðð ðð
klasycznym?
8) dobrać obiekty małej architektury do ogrodu urządzonego w stylu
ðð ðð
nowoczesnym?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
4.7. Projekt koncepcyjny terenu
4.7.1. Materiał nauczania
Projekt koncepcyjny służy przedstawieniu ogólnej koncepcji projektowej, ukazuje
rozmieszczenie, kształt i wzajemne położenie najważniejszych elementów projektowanego
terenu. Kompozycja arkusza projektowego jest podporządkowana określonym zasadom.
Kompozycja powinna być zrównoważona i przejrzysta, elementy na projekcie nie powinny być
umieszczone zbyt ciasno, gdyż ma to zdecydowanie niekorzystny wpływ na jego czytelność.
Istotne jest w jakiej kolejności pokazujemy odbiorcy poszczególne części składowe projektu.
Plansze należy opracować tak, aby obserwator był oprowadzany po projektowanym terenie.
Pierwszym etapem projektowania ogrodu jest dokonanie wszystkich niezbędnych
pomiarów działki, zbadanie cech gleby, nasłonecznienia terenu oraz zapoznanie się
ze specyfikacją techniczną działki, określoną lokalizacją budynku i przebiegiem przyłączy.
Istotne jest ustalenie oczekiwań dotyczących wyglądu i przeznaczenia projektowanego terenu
oraz określenie charakteru otaczającego go krajobrazu. Zebrane w ten sposób informacje są
pomocne w stworzeniu ogólnego projektu zagospodarowania terenu, który jest podstawą
do uzyskania akceptacji zleceniodawcy i wprowadzenia ewentualnych poprawek
w proponowanych rozwiÄ…zaniach.
Opracowanie graficzne projektów koncepcyjnych.
Odpowiednie opracowanie graficzne projektu koncepcyjnego jest bardzo ważnym,
a zarazem bardzo trudnym zadaniem, ponieważ składa się na nie wiele elementów, które
decydują o tym, czy opracowanie to jest dobre. Do elementów tych należą:
- zarys sytuacyjny, który przedstawia lokalizację terenu objętego projektem (najczęściej
w małej skali), ma bardzo ogólny charakter i daje jedynie orientację w przestrzeni,
- analizy kompozycyjne  funkcjonalne, funkcjonalno  przestrzenne, które obrazują różnego
rodzaju powiązania terenu z jego otoczeniem (w dużej skali),
- rzut z góry, który prezentuje przyjętą koncepcję projektową (najczęściej w skali 1:1000 lub
1:500 dla koncepcji ogólnych oraz 1:250 lub 1:100 dla koncepcji szczegółowych); dobór
skali dobieramy uwzględniając rodzaj obiektu, którego dotyczy koncepcja; inną skalą
operujemy w projekcie parku miejskiego, a inną ogródka przydomowego,
- detale  wybrane fragmenty przedstawione w odpowiedniej skali w celu uwidocznienia
istotnych w przyjętej koncepcji elementów (najczęściej spotykane skale to: 1:50 i 1:25),
- widoki aksonometryczne, perspektywiczne, przekroje przedstawione w odpowiednich
skalach, które ukazują detale lub główny rzut z góry,
- opisy  składają się na nie: napis główny, który wyjaśnia, co przedstawia projekt; napisy
uzupełniające, np. rzut z góry, widok, przekrój, legenda, skala, wykaz gatunków; napisy
szczegółowe, np. informacje znajdujące się w legendzie;
- opracowania uzupełniające  modele i makiety projektowanych obiektów (najczęściej
w opracowaniach konkursowych).
Opracowanie projektowe, niezależnie od tego, z ilu elementów się składa, powinno być
jednorodne pod względem kompozycyjnym i graficznym. W przeciwnym razie nie będzie
postrzegane jako całość, będzie niejasne i nieczytelne, a tym samym trudne w zrozumieniu.
Projekt jest tym lepszy, im czytelniejszy dla odbiorcy. Dlatego tak ważne jest ustalenie
konwencji graficznej i hierarchii ważności poszczególnych elementów. Dotyczy to wybranych
technik opracowania, doboru barw, jak i liternictwa. Planując ogród należy pamiętać, że im
prostsza kompozycja, tym łatwiej przenieść ją w teren. Przejrzysty układ roślin, niezbyt duże
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
nagromadzenie detali, ścieżki prowadzące do celu, dadzą z pewnością ciekawszy efekt niż
chaotyczna mieszanina przypadkowych elementów.
Projekt jest wynikiem odpowiedzi na szereg pytań, które powinieneś zadać sobie podczas
całego procesu ( analiza  wynik ), np.:
- Jakie wymagania ma inwestor?
- Jak połączyć potrzeby inwestora i natury?
- Jakie walory ma krajobraz?
- Co chcemy zachować z istniejącego krajobrazu?
- Co chcemy wydobyć w krajobrazie  podkreślić?
- Czy możemy wzbogacić krajobraz?
- Jak zaprojektować teren  samowystarczalny (plus, bo mały koszt wydawany
na pielęgnację)?
- Jak zaprojektować aby nie odseparować roślin od siebie (  ogród  otwarty krajobraz )?
- Jak i czy się uda przenieść krajobraz na teren projektowany (naśladowanie natury; miejsce
o podobnej specyfice  warunkach)?
Należy pamiętać, że najlepszym architektem krajobrazu jest sama natura i to od niej
powinniśmy się uczyć  czerpać pomysły, a niekiedy nawet naśladować!
Wyróżniamy następujące etapy powstawania projektu zagospodarowania terenu zieleni:
1. Stan pierwotny  zaczynamy od naniesienia na plan działki wszystkich istniejących
obiektów: budynków, istniejących roślin, które chcemy zachować, zaznaczamy też ścieżki
i podjazdy. Stosujemy tu rzut z góry, który jest podstawową formą przedstawiania
projektowanych rozwiązań.
2. Planowanie stref  działkę dzielimy na części o różnym przeznaczeniu. Miejsca
wypoczynkowe staramy się osłonić planując nasadzenia odpowiednich roślin; dbamy
o Å‚adne widoki.
a) b)
Rys. 5. Projekt zagospodarowania terenu zieleni (rzut z góry)
a) naniesienie na plan istniejących obiektów, b) planowanie stref.
y
ródło:[15, s.12].
3. Planowanie detali. Zaznaczamy aleje, ścieżki, kształt oczka wodnego, usytuowanie
obiektów małej architektury, materiały wykończeniowe na nawierzchnię, płoty, murki.
Planujemy miejsca na posadzenie roślin.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
4. Widok aksonometryczny. Służy on do stworzenia wizji projektowanego terenu. Tworzy się
go na podstawie rzutu z góry, w tej samej skali. Wykonanie polega na umieszczeniu rzutu
z góry wybranym bokiem pod kątem 600 , 450 lub 300 do poziomu, a następnie nałożeniu
na tak przygotowany podkład kalki technicznej w układzie pionowym i podniesieniu
pionowo do góry wszystkich elementów projektu. Można posługiwać się pomocniczą
siatką kwadratów. Rysunek wymaga precyzji i dokładności wykonania. Bardzo istotną
sprawą jest sposób cieniowania rysunku.
a) b)
Rys. 6. Projekt zagospodarowania terenu zieleni
a) planowanie detali, b) widok aksonometryczny projektowanego terenu.
b) y
ródło:[15, s.12].
Dobry projekt to wybór odpowiedniego stylu, określa on układ kompozycyjny ogrodu, jak
i wszystkie detale potrzebne do jego urzÄ…dzenia.
4.7.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie elementy bierzemy pod uwagÄ™ opracowujÄ…c projekt koncepcyjny wybranego terenu?
2. Co to znaczy, że projekt powinien być jednorodny pod względem kompozycyjnym
i graficznym?
3. Co pokazuje zarys sytuacyjny projektowanego terenu?
4. Jaką skalę najczęściej stosujemy wykonując rzuty z góry projektowanego terenu?
5. O czym należy pamiętać wykonując projekt koncepcyjny terenu?
6. Jakie elementy zawierają opisy uwzględniane na projekcie wybranego terenu?
7. W jaki sposób tworzymy widok aksonometryczny projektowanego terenu?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
4.7.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj prosty projekt koncepcyjny zagospodarowania wybranego terenu zieleni.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zgromadzić materiały do rysowania,
2) zgromadzić materiały wyjściowe do tworzenia dokumentacji projektowej,
3) scharakteryzować tradycje lokalne i uwzględnić je podczas projektowania,
4) nanieść zarys sytuacyjny terenu,
5) wykonać rzut z góry, prezentujący przyjętą koncepcję projektową,
6) przedstawić widok aksonometryczny wybranego terenu,
7) nanieść opisy: napis główny, który wyjaśnia, co przedstawia projekt; napisy uzupełniające,
np. rzut z góry, widok, legenda, skala,
8) nanieść wykaz gatunków roślin,
9) zadbać o estetykę wykonywanego dzieła,
Wyposażenie stanowiska pracy:
 przybory i materiały kreślarskie,
 kolorowy tusz, farby, pastele,
 karton,
 zbiór norm dotyczących projektowania,
 katalogi projektów architektury krajobrazu,
Ćwiczenie 2
Wykonaj projekt koncepcyjny ogródka dla małych dzieci przy wybranym przedszkolu.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zgromadzić przybory do rysowania,
2) wykonać rzut z góry, nanieść na plan ogródka wszystkie istniejące obiekty: budynki,
istniejące rośliny, które chcemy zachować, ścieżki i podjazdy,
3) ustalić hierarchię ważności, ułożenie na osiach kompozycyjnych,
4) zaplanować strefy, podzielić działkę na części o różnym przeznaczeniu,
5) miejsca wypoczynkowe powinieneś osłonić planując nasadzenia odpowiednich roślin,
6) zadbać o ładne widoki,
7) zaplanować detale, zaznaczyć aleje, ścieżki, usytuowanie obiektów małej architektury,
8) zaproponować materiały wykończeniowe na nawierzchnię, płoty, murki.
9) zaplanować miejsca na posadzenie roślin,
10) wykonać widok aksonometryczny, służący do stworzenia wizji projektowanego terenu.
11) zaprezentować wyniki pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 przybory i materiały kreślarskie,
 kolorowy tusz, farby, pastele,
 karton,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37
 zbiór norm dotyczących projektowania,
 katalogi projektów architektury krajobrazu,
4.7.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) wyjaśnić pojęcie projektu koncepcyjnego terenu?
ðð ðð
2) dobrać odpowiednie rozwiązanie plastyczne do wykonywanego
ðð ðð
projektu koncepcyjnego terenu?
3) określić zadania projektanta terenu zieleni?
ðð ðð
4) wymienić cztery etapy wykonywania projektów?
ðð ðð
5) wymienić czynniki, które należy uwzględnić podczas całego procesu
ðð ðð
projektowego?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38
4.8. Projekt wykonawczy architektury krajobrazu, zieleni
i zadrzewień
4.8.1. Materiał nauczania
Projekt wykonawczy architektury krajobrazu powinien zawierać:
- projekt zagospodarowania terenu z określeniem rodzaju zastosowanego materiału
(kamienia, bruku, drewna, metalu) i z wyszczególnieniem elementów małej architektury,
- szczegółowy projekt roślinności z oznaczeniem gatunków i odmian, ilościowy spis roślin
przewidzianych w projekcie ogrodu.
Sporządzanie kompletnych dokumentacji projektowych obiektów architektury krajobrazu
obejmuje:
- inwentaryzacje dendrologiczne, kompozycyjno-krajobrazowe,
- analizy terenu opracowania,
- projekt zagospodarowania terenu,
- dobór szaty roślinnej,
- projekty ciągów komunikacji,
- aranżacje oświetlenia zewnętrznego,
- dobór elementów wyposażenia,
- projekty detali ogrodowych i elementów małej architektury,
- wizualizacje projektowanych założeń,
- kosztorys inwestorski.
Inwentaryzacja dendrologiczna uwzględnia: zestawienia tabelaryczne z dokładnie
pomierzonymi parametrami drzew i krzewów wraz z fachowym opisem ich stanu zdrowotnego
i ewentualnymi uwagami (sugestie pielęgnacji, wycinki) oraz załącznik graficzny w postaci
mapy z naniesionymi obiektami roślinnymi, zgodnie z ich wymiarami.
Analizy terenu zawierają opis opracowania uwzględniający najczęściej: lokalizacje i granice
opracowania, podstawę opracowania i materiały wyjściowe, analizy warunków terenowych
panujących w obrębie przedmiotowego terenu, jak i obszarów do niego przyległych, zakres
opracowania, opis stanu istniejącego, wymagania inwestora, założenia projektowe, opis
elementów składowych projektu.
Rys. 7. Rysunek projektowanego terenu ukazany w przestrzeni.
y
ródło:[19].
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
39
Rys. 8. Rzut z góry projektowanego terenu.
y
ródło: [19]
Projekt zagospodarowania terenu  przestrzeni publicznej, prywatnej, przy firmach,
powinien uwzględniać panujące warunki terenowe: kompozycyjno  krajobrazowe,
przyrodnicze, a także kulturowe, jak również indywidualne życzenia inwestora.
Dobór szaty roślinnej musi być zgodny ze sztuką projektową i ogrodową i powinien
uwzględniać: fachowy dobór gatunkowy roślin uzależniony od warunków świetlnych,
wodnych, glebowych, powietrznych, siedliskowych, gabarytowych, przestrzenno 
plastycznych, dostosowany do otocznia, zgodny z bryłą i stylem obiektu, któremu towarzyszą.
Zestawienie roślin podajemy w formie tabelarycznego spisu gatunków roślin użytych
w projekcie wraz z podaną ilością sztuk do nasadzeń oraz ewentualnymi uwagami dotyczącymi
pielęgnacji materiału roślinnego.
W dokumentacji uwzględniamy projekty małej architektury (m.in. ogrodzenia, pergole,
trejaże, ławki, altany, oczka wodne, fontanny, ścieżki, podjazdy, posadzki, place, murki
oporowe, mury, zegary słoneczne, kosze na śmieci, donice, gazony, ławy darniowe, itp.).
W dokumentacji powinny siÄ™ znalez
ć przekroje terenu uzmysławiające układ przestrzenno
 krajobrazowy terenu.
Niezbędne są również wizualizacje przestrzenne projektowanego terenu  rysunki, szkice
ukazujące kompozycję zieleni lub ujęcie tematu zieleni jako spoiwa towarzyszącego bryle
budynku. Przedstawia to rys. 9.
Rys. 9. Wizualizacja przestrzenna projektowanego terenu.
y
ródło: [19]
Kompozycja arkusza projektowego jest podporządkowana określonym zasadom. Plansza
powinna być tak rozplanowana, aby nie pozostawały na niej puste miejsca. Poszczególne
elementy na projekcie nie powinny umieszczane być zbyt ciasno, gdyż ma to niekorzystny
wpływ na jego czytelność.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
40
Plansze należy opracować tak, aby obserwator był niejako oprowadzany po
projektowanym terenie  od prezentacji, gdzie w skali miasta czy dzielnicy obiekt siÄ™ znajduje,
przez zarysowanie ogólnego zamysłu projektowego, aż do zaprezentowania najważniejszych
projektowanych rozwiązań i koncepcji szczegółowych.
Projekt graficzny terenu zielni powinien zawierać następujące opracowania:
- plan sytuacyjny w podziałce 1:5000 lub 1:10000, sporządzony według planu
zagospodarowania przestrzennego, wyjaśniający powiązanie projektowanego obiektu
z otoczeniem,
- plan szczegółowy inwestycji wykonany na podkładzie geodezyjnym, w podziałce 1:250,
1:500 z naniesieniem aktualnego stanu zainwestowania terenu; plan szczegółowy powinien
oznaczyć granice inwestycji, podać szczegółowy plan zabudowań, urządzeń terenowych,
małej architektury, sieci komunikacyjnej; wszystkie projektowane elementy powinny być
szczegółowo wymiarowane,
- plan szczegółowy obsadzenia wykonany na podkładzie geodezyjnym; na planie należy
podać szczegółowe rozmieszczenie drzew, krzewów i rabat kwiatowych z uwzględnieniem
nazw i podaniem ilości sztuk danego gatunku; na planszach należy podać kierunek światła,
- projekt techniczny ukształtowania terenu podający dokładne rzędne terenowe, kierunki
spadków, wielkości nasypów i wykopów,
- przekroje podłużne i poprzeczne, charakterystyczne dla danego rozwiązania, wyjaśniające
jego układ plastyczny,
- rysunki wykonawcze dla rabat bylinowych, kwietników, małej architektury, w podziałce
1:5, 1:25, 1:50 lub 1:100,
- projekt techniczny melioracji, uprawy i nawożenia gleb wykonany na odbitce planu
szczegółowego inwestycji, z oznaczeniem graficznym powierzchni terenu podlegających
uprawie i nawożeniu,
- szczegółowy kosztorys zagospodarowania terenu.
Do sporządzania projektów architektury krajobrazu powinieneś wykorzystywać
specjalistyczne programy komputerowe, takie jak: Garden Composer 3D PLUS,  wymarzony
ogród , ArdCon. Będziesz potrzebował również znajomości obróbki map bitowych i grafiki
wektorowej  praca w programie Corel PhotoPaint i CorelDraw.
Rys. 10. Projekt ogrodu wykonany przy użyciu program komputerowego
y
ródło: [20].
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
41
4.8.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Co zawiera projekt wykonawczy architektury krajobrazu?
2. Jakie elementy składają się na opracowanie graficzne projektu wykonawczego wybranego
terenu?
3. Na co trzeba zwrócić uwagę przy komponowaniu arkusza projektowego?
4. Jakie elementy zawiera inwentaryzacja dendrologiczna?
5. Jakie elementy zawierajÄ… analizy terenu?
6. Jakie wartości uwzględnia projekt zagospodarowania terenu?
7. Jakie aspekty bierzemy pod uwagę przy doborze szaty roślinnej?
8. Jakie są zasady wykonywania projektów terenowych oraz widoków aksonometrycznych
i perspektywicznych?
9. Jakie opracowania powinien zawierać projekt graficzny terenu zielni?
4.8.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
SporzÄ…dz
proste projekty wykonawcze architektury krajobrazu dla wybranego ogródka
przydomowego, dbając o zachowanie jego jednorodności kompozycyjnej.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przeanalizować materiał nauczania z rozdziału 6 dotyczący ćwiczenia,
2) zgromadzić materiały do rysowania,
3) zgromadzić materiały wyjściowe do tworzenia dokumentacji projektowej
4) nanieść zarys sytuacyjny terenu,
5) wykonać rzut z góry, prezentujący przyjętą koncepcję projektową,
6) przedstawić widok aksonometryczny wybranego terenu,
7) nanieść opisy: napis główny, który wyjaśnia, co przedstawia projekt; napisy uzupełniające,
np. rzut z góry, widok, legenda, skala,
8) nanieść wykaz gatunków roślin,
9) zadbać o estetykę wykonywanego dzieła,
10) przedstawić projekt do oceny.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 przybory i materiały kreślarskie,
 kolorowy tusz, farby, pastele,
 karton,
 zbiór norm dotyczących projektowania,
 katalogi projektów architektury krajobrazu,
Ćwiczenie 2
Wykonaj projekt szczegółowy ogródka przydomowego. Wykorzystaj do pracy programy
komputerowe (np.  wymarzony ogród , ArtCon lub inne).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
42
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) skorzystać z programu ArtCon do projektowania terenów zielonych lub z programu
 Wymarzony ogród ,
2) wykonać rzut z góry, nanieść na plan ogródka wszystkie istniejące obiekty: budynki,
rośliny, które chcemy zachować, ścieżki i podjazdy,
3) ustalić hierarchię ważności, ułożenie na osiach kompozycyjnych,
4) zaplanować strefy, podzielić działkę na części o różnym przeznaczeniu,
5) zadbać o ładne widoki,
6) zaplanować detale, zaznaczyć aleje, ścieżki, usytuowanie obiektów małej architektury,
7) zaproponować materiały wykończeniowe na nawierzchnię, płoty, murki,
8) zaplanować miejsca na posadzenie roślin,
9) przedstawić projekt w widoku D3 (w przestrzeni),
10) wydrukować projekty,
11) zaprezentować wyniki pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 zbiór norm dotyczących projektowania,
 katalogi projektów architektury krajobrazu,
 komputer i urzÄ…dzenia peryferyjne (skaner, drukarka, aparat cyfrowy),
 programy komputerowe do sporządzania projektów architektury krajobrazu,
4.8.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) wyjaśnić pojęcie projektu wykonawczego architektury krajobrazu?
ðð ðð
2) dobrać odpowiednie rozwiązanie plastyczne do wykonywanego
projektu terenu zieleni?
ðð ðð
3) wykonać projekty nasadzeń roślinnych?
ðð ðð
4) wykonać proste projekty wykonawcze zieleni, zadrzewień i małej
architektury?
ðð ðð
5) wykonać projekty szczegółowe dla różnego rodzaju terenów zieleni?
ðð ðð
6) określić rolę poszczególnych etapów projektowania w tworzeniu
dokumentacji projektowej architektury krajobrazu?
ðð ðð
7) wymienić opracowania, jakie powinien zawierać projekt graficzny
terenu zieleni?
ðð ðð
8) zastosować programy komputerowe do sporządzania dokumentacji
ðð ðð
projektowej architektury krajobrazu?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
43
4.9. Projekt konserwatorski zieleni i zadrzewień
4.9.1. Materiał nauczania
Krajobraz jest to ogół cech przyrodniczych i antropogenicznych wyróżniających określony
teren, zespół typowych cech danego terenu.
W zależności od stanu i stopnia zniszczenia rozróżnia się krajobrazy:
- pierwotne, w których istnieje samoregulacja i człowiek nie wprowadził żadnych zmian,
- naturalne, w których wprowadzono pewne zmiany, ale bez budownictwa i naruszenia
mechanizmów samoregulacji,
- kulturowe (gospodarcze, antropogeniczne), w których prowadzi się intensywną
gospodarkÄ™ i budownictwo naruszajÄ…ce naturalnÄ… samoregulacjÄ™,
- zdewastowane, w których elementy naturalne zostały wyparte przez przemysł
i budownictwo.
W Polsce i Europie dominują krajobrazy kulturowe, ale coraz więcej obszarów jest
zdewastowanych, uległych biodegradacji.
Pojęcie konserwacji obejmuje ochronę, rewaloryzację, rekultywację i rewitalizację terenów
zielonych. Zasadniczym celem konserwacji jest utrzymanie określonego, cennego krajobrazu
naturalnego czy kulturowego w ustalonej formie.
Konserwacja zieleni obejmuje:
- ochronę, reprezentującą postawę bierną, która może mieć charakter zachowawczy lub też
zmierzający do uczytelnienia charakterystycznych form krajobrazowych, głównym celem
ochrony przyrody jest utrzymanie stabilności ekosystemów i procesów ekologicznych
oraz zachowanie różnorodności biologicznej,
- konserwację właściwą, reprezentującą postawę czynną, zmierzającą aktywnie
do utrzymania stanu obecnego poprzez cały szereg metod działania, jak np. zabezpieczenie,
utrwalenie, konserwacja, scalenie,
- rewaloryzację, reprezentującą postawę czynną, zmierzająca do przywrócenia dawnego lub
zmienionego stanu poprzez rekonstrukcjÄ™ w przypadku krajobrazu gospodarki sztucznej,
czy też rekultywację w przypadku krajobrazu naturalnego lub podlegającego gospodarce
naturalnej,
- rekultywację, która przywraca wartości użytkowe i przyrodnicze terenom zdewastowanym
i zdegradowanym przez działalność człowieka, przede wszystkim leśnym i rolniczym,
- rewitalizację, która ma na celu odnowę, uatrakcyjnienie, ożywienie terenu zieleni poprzez
pielęgnację zadrzewień, trawników oraz wprowadzenie nowych elementów roślinnych,
takich jak drzewa i krzewy ozdobne  klomby i kwietniki; ma na celu również wymianę
starych, zniszczonych nawierzchni  elementów małej architektury ogrodowej
i wprowadzenie nowoczesnych technologii.
Projekt konserwatorski zieleni i zdrzewień powinien obejmować:
- pełną inwentaryzację stanu istniejącego,
- ocenÄ™ stanu technicznego i zdrowotnego drzewostanu,
- zabezpieczenie roślin na czas prac związanych z konserwacją,
- analizę historyczną; określa stopień zniszczenia i określa kierunki ochrony,
- projekty restauracji, rekompozycji zabytkowego założenia,
- projekty adaptacyjne,
- zabiegi pielęgnacyjne, konserwatorskie i leczenie drzewostanu,
- regulacje drzewostanu,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
44
- cięcia prześwietlające, rozluz
niające zbyt zagęszczoną koronę celem lepszego
wykorzystania przez drzewo światła i możliwości przewietrzania,
- cięcia sanitarne w koronach drzew i krzewów polegające na usuwaniu pędów, gałęzi
i konarów chorych, martwych (suchych) lub połamanych
- cięcia formujące w celu uzyskania określonej formy pokrojowej, np. prowadzenia koron
drzew, krzewów na formę kulistą,
- cięcia techniczne związane z koniecznością uniknięcia kolizji z urządzeniami technicznymi i
architekturÄ…,
- leczenie zachowawcze ubytków powierzchniowych i wgłębnych w pniach i komorach
drzew,
- leczenie uszkodzeń w rejonie systemu korzeniowego drzew, krzewów (odsłonięcie,
zgniecenie itp.),
- odtwarzanie zadrzewienia, parterów, szpalerów, żywopłotów, klombów, trawników,
- wykonanie nasadzeń uzupełniających drzew, krzewów, roślin okrywowych,
- nawożenie mineralne,
- bieżące usuwanie powstałych szkód,
- rekultywację trawników (dywanowe  koszone 4  5 razy w miesiącu, łąkowe  koszone 3
 4 razy w roku, parkowe  koszone 1 raz w miesiącu), nawożenie dwa do trzech razy
w roku.
Metody rekultywacji gruntów obejmują:
a) Zakres formalny:
- konserwacja krajobrazów z przewagą elementów przyrodniczych, typu pierwotnego
i naturalnego (np. stare drzewo, zagajnik cisowy, fragment krajobrazu pierwotnego),
- konserwacja krajobrazu z przewagą elementów naturalnych, ale w sztuczny sposób
wprowadzonych,
b) Zakres czasowy:
- czas nie stwarza w zakresie konserwacji krajobrazu zasadniczych ograniczeń, konserwacją
obejmuje się zarówno krajobrazy zabytkowe typu pierwotnego, naturalnego, kulturowe
historyczne, jak i krajobraz współczesny (uprawowy, parkowy), różne są tylko rodzaje
zabiegów,
c) Podstawowe przedmioty ochrony krajobrazu:
- pomniki przyrody, obejmujące poszczególne elementy (np. stare drzewa, głazy narzutowe),
- różnego rodzaju rezerwaty, obejmujące specjalnie określone powierzchnię (np. część
lasów, tereny ochrony roślin),
- parki narodowe, obejmujące kompleksowo większe powierzchnie terenu wraz
ze wszystkimi naturalnymi elementami, jako otwarte muzea przyrody,
- parki krajobrazowe, atrakcyjne krajobrazowo, pomyślane jako większe tereny
przeznaczone dla funkcji turystycznej,
- obszary krajobrazu chronionego, największe powierzchniowo, przeznaczone do rekreacji
i wypoczynku.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
45
4.9.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jaki jest cel konserwacji terenów zieleni?
2. Jakie elementy obejmuje konserwacja zieleni?
3. Jaki jest zakres formalny konserwacji?
4. Jaki jest zakres czasowy konserwacji?
5. Czy potrafisz wymienić podstawowe przedmioty ochrony krajobrazu i jego elementy?
6. Jakie elementy powinien zawierać projekt konserwatorski zieleni i zdrzewień?
7. Jakie elementy obejmują metody rekultywacji gruntów?
4.9.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wypisz w poszczególnych kolumnach tabel, jakie prace należy wykonać stosując
konserwację właściwą zieleni.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zgromadzić materiały i przybory potrzebne do wykonania ćwiczenia,
2) zaplanować tok postępowania,
3) przygotować tabelę według niżej podanego wzoru,
4) wpisać informację w poszczególnych kolumnach,
5) dokonać analizy ćwiczenia,
6) zapisać wnioski,
7) zaprezentować pracę.
Lp. zabezpieczenie utrwalenie konserwacja scalenie
1
Wyposażenie stanowiska pracy:
 literatura,
 przybory do pisania,
 notatnik,
Ćwiczenie 2
Wykonaj prosty projekt konserwatorski zieleni i zadrzewień w parku miejskim.
Uwzględnij utrzymanie stanu obecnego poprzez takie metody działania, jak: zabezpieczenie,
utrwalenie, konserwacja, scalenie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
46
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zgromadzić materiały i przybory potrzebne do wykonania ćwiczenia,
2) zaplanować tok postępowania,
3) zapisać w punktach planowane prace konserwatorskie,
4) dokonać analizy ćwiczenia,
5) zaprezentować pracę.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 arkusz papieru,
 przybory do pisania,
 notatnik.
4.9.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) określić cel konserwacji terenów zieleni?
ðð ðð
2) określić rolę i zakres konserwacji zieleni?
ðð ðð
3) wymienić przedmioty ochrony krajobrazu i jego elementy?
ðð ðð
4) wymienić prace związane z wiosenną konserwacją drzew?
ðð ðð
5) wymienić prace związane z wiosenną konserwacją krzewów?
ðð ðð
6) wymienić prace związane z wiosenną konserwacją trawników?
ðð ðð
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
47
4.10. Przepisy prawa budowlanego i ochrony środowiska
4.10.1. Materiał nauczania
Podstawowe akty prawne dotyczÄ…ce ochrony krajobrazu.
1. Ustawa o ochronie dóbr kultury z 1962 roku (Dz.U. 98/1999,poz. 1150).
2. Ustawa o Inspekcji Ochrony Åšrodowiska z 19991 roku (Dz.U. 77/1991, poz. 335
z póz
niejszymi zmianami).
3. Ustawa o ochronie przyrody z 1991 roku (Dz.U. 99/2001, poz. 1079 z póz
niejszymi
zmianami):
- rozporządzenie Ministra Środowiska z 2001 roku w sprawie określenia siedlisk
przyrodniczych podlegajÄ…cych ochronie (Dz.U. 92/2001, poz. 1029),
- rozporządzenie Ministra Środowiska z 2001 roku w sprawie określenia listy
gatunków roślin rodzimych dziko występujących objętych ochroną gatunkową ścisłą
i częściową oraz zakazów właściwych dla tych gatunków i odstępstw od tych
zakazów (Dz.U. 106/2001, poz. 1167),
- rozporządzenie Ministra Środowiska z 2001 roku w sprawie określenia listy
gatunków zwierząt rodzimych dziko występujących objętych ochroną gatunkową
ścisłą i częściową oraz zakazów właściwych dla danych gatunków i odstępstw od
tych zakazów (Dz.U. 130/2001. Poz. 1456).
4. Ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym z 1994 roku (Dz.U. 15/1999, poz. 139
z póz
niejszymi zmianami).
5. Ustawa  Prawo budowlane z 1994 roku (Dz.U. 106/2000, poz. 1126 z póz
niejszymi
zmianami).
6. Ustawa o ochronie gatunków rolnych i leśnych z 1995 roku (Dz.U. 16/1995, poz. 78
z póz
niejszymi zmianami).
7. Ustawa Prawo ochrony Åšrodowiska z 2001 roku (Dz.U. 62/2001, poz. 627 i Dz.U.
100/2001, poz 1085).
8. Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z 2003 roku (Dz.U. 162/2003 poz.
1568).
9. Ustawa o ochronie przyrody z 2004 roku (Dz.U. 92/2004, poz. 880).
Wybrane przepisy prawa budowlanego dotyczące obiektów stawianych na terenach
zielonych reguluje ustawa z dnia 7 lipca 1994 roku  Prawo budowlane. (Dz. U. 207/2003,
poz. 2016, z póz
niejszymi zmianami). Przytaczam poniżej istotne artykuły tej ustawy:
Art. 29. 1.
Pozwolenia na budowÄ™ nie wymaga budowa:
- obiektów gospodarczych związanych z produkcją rolną i uzupełniających zabudowę
zagrodową w ramach istniejącej działki siedliskowej,
- budynków gospodarczych, wiat i altan o powierzchni zabudowy do 10 m2, przy czym
łączna liczba tych obiektów nie może przekraczać dwóch na każde 1.000 m2 powierzchni
działki,
- indywidualnych przydomowych oczyszczalni ścieków o wydajności do 7,50 m3 na dobę,
- altan i obiektów gospodarczych na działkach w pracowniczych ogrodach działkowych
o powierzchni zabudowy do 25 m2 w miastach i do 35 m2 poza granicami miast oraz
wysokości do 5 m przy dachach stromych i do 4 m przy dachach płaskich,
- przydomowych basenów i oczek wodnych o powierzchni do 30 m2,
- obiektów małej architektury,
- ogrodzeń,
- tymczasowych obiektów budowlanych stanowiących wyłącznie eksponaty wystawowe, bez
pełnienia jakichkolwiek funkcji użytkowych, usytuowanych na terenach przeznaczonych na
ten cel,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
48
- tymczasowych obiektów budowlanych niepołączonych trwale z gruntem i przewidzianych
do rozbiórki lub przeniesienia w inne miejsce w terminie określonym w zgłoszeniu,
o którym mowa w art. 30 ust. 1, ale nie póz
niej niż w okresie 120 dni od dnia rozpoczęcia
budowy określonego w zgłoszeniu; zwolnienie to nie dotyczy obiektów związanych
z przedsięwzięciem mogącym znacząco oddziaływać na środowisko, w rozumieniu
przepisów o dostępie do informacji o środowisku i jego ochronie oraz o ocenach
oddziaływania na środowisko,
Art. 34. 1.
Projekt budowlany powinien spełniać wymagania określone w decyzji o warunkach
zabudowy i zagospodarowania terenu, jeżeli jest ona wymagana zgodnie z przepisami
o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.
- projekt budowlany powinien spełniać wymagania określone w decyzji o warunkach
zabudowy i zagospodarowania terenu, jeżeli jest ona wymagana zgodnie z przepisami
o zagospodarowaniu przestrzennym,
- zakres i treść projektu budowlanego powinny być dostosowane do specyfiki i charakteru
obiektu oraz stopnia skomplikowania robót budowlanych,
- projekt budowlany powinien zawierać projekt zagospodarowania działki lub terenu,
sporządzony na aktualnej mapie, obejmujący; określenie granic działki lub terenu,
usytuowanie, obrys i układy istniejących i projektowanych obiektów budowlanych, sieci
uzbrojenia terenu, sposób odprowadzania lub oczyszczania ścieków, układ komunikacyjny
i układ zieleni, ze wskazaniem charakterystycznych elementów, wymiarów, rzędnych
i wzajemnych odległości obiektów, w nawiązaniu do istniejącej i projektowanej zabudowy
terenów sąsiednich.
Art. 35. 1.
Przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę lub odrębnej decyzji o zatwierdzeniu
projektu budowlanego właściwy organ sprawdza zgodność projektu zagospodarowania działki
lub terenu z:
- miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego i wymaganiami ochrony
środowiska,
- wymaganiami decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu,
- przepisami, w tym techniczno-budowlanymi.
4.10.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie akty prawne regulują planowanie i zagospodarowanie przestrzenne terenów?
2. Jakie akty prawne regulujÄ… prawo budowlane?
3. Jakie akty prawne regulują ochronę środowiska?
4. Gdzie można znalez
ć informacje dotyczące prawa budowlanego i ochrony środowiska?
4.10.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Przeanalizuj przepisy prawa budowlanego dotyczące obiektów stawianych na terenach
zielonych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
49
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przeanalizować akty prawne dotyczące prawa budowlanego,
2) odszukać w aktach prawnych informacji dotyczących obiektów stawianych na terenach
zieleni,
3) wpisać do notatnika w punktach niezbędne dane przydatne w ćwiczeniu,
4) dokonać oceny ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 akty prawne,
 przybory do pisania,
 notatnik,
 literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 2
Odszukaj i wypisz akty prawne, które normalizują realizowanie projektu budowlanego
obiektów małej architektury.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przeczytać akty prawne dotyczące prawa budowlanego,
2) odszukać w aktach prawnych informacji dotyczących projektów budowlanych,
3) wpisać do notatnika w punktach niezbędne dane przydatne w ćwiczeniu,
4) dokonać oceny ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 akty prawne,
 przybory do pisania,
 notatnik,
 literatura z rozdziału 6.
4.10.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) określić akty prawne dotyczące prawa budowlanego?
ðð ðð
2) określić akty prawne dotyczące ochrony środowiska?
ðð ðð
3) powiedzieć co powinien zawierać projekt budowlany?
ðð ðð
4) określić, jaka ustawa reguluje przepisy prawa budowlanego dotyczące
obiektów stawianych na terenach zielonych?
ðð ðð
5) opisać, jakie obiekty nie wymagają pozwolenia na budowę?
ðð ðð
6) określić, co powinien zawierać projekt budowlany?
ðð ðð
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
50
5. SPRAWDZIAN OSI
GNI
Ć
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartÄ™ odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi. Tylko
jedna jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
6. Zadania wymagają prostych obliczeń, które powinieneś wykonać przed wskazaniem
poprawnego wyniku. Jedynie, wskazanie odpowiedzi, nawet poprawnej, ale bez
uzasadnienia, nie będzie uznane.
7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie na
póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
9. Na rozwiÄ…zanie testu masz 45 min.
Powodzenia
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
51
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Elementy i czynniki, które należy uwzględnić podczas projektowania krajobrazu:
a) przyrodnicze, geograficzne, społeczne, urbanistyczne, znaczeniowe.
b) geograficzne, społeczne, urbanistyczne, środowiskowe, kulturowe.
c) społeczne, urbanistyczne, znaczeniowe, środowiskowe.
d) przyrodnicze, geograficzne, społeczne, mieszkaniowe.
2. Czynniki decydujące o niepowtarzalności projektu:
a) kolorystyka, światło, cień, elementy ruchu, zapach roślin, zastosowane materiały.
b) elementy ruchu, zapach roślin, zastosowane materiały budowlane.
c) kolorystyka, światło, cień, elementy ruchu, budynki mieszkalne.
d) cień, elementy ruchu, budynki mieszkalne, barwa.
3. Kompozycja oznacza
a) sposób powiązania elementów formalnych dzieła tak, by tworzyły one całość zgodną
z intencją twórcy.
b) sposób umieszczania elementów w precyzyjnie wybranym miejscu.
c) sposób powiązania elementów dzieła.
d) ustalenie rodzaju układu.
4. Wyróżniamy następujące kompozycje:
a) statyczną, dynamiczną, otwartą, zamkniętą, symetryczną, asymetryczną, mieszaną.
b) kontrastowe, wartości podobnych, przeciwstawnych.
c) statyczną, dynamiczną, otwartą, zamkniętą.
d) horyzontalna, wertykalna, diagonalna.
5. Aby uzyskać spójną i czytelną kompozycję w procesie projektowania należy uwzględnić
następujące elementy oraz czynniki występujące w projektowanej przestrzeni:
a) ustalenie rodzaju układu, w jakim mają występować związki elementów.
b) przyrodnicze, geograficzne, społeczne, urbanistyczne, znaczeniowe.
c) ilościowe, jakościowe, znaczeniowe.
d) przyrodnicze i geograficzne.
6. Elementami, które budują kompozycję są:
a) linia, płaszczyzna, bryła, forma przestrzenna.
b) płaszczyzna, forma przestrzenna, światło.
c) punkt, linia, płaszczyzna, bryła, motyw.
d) płaszczyzna, bryła, forma przestrzenna.
7. W krajobrazie wyróżniamy następujące stosunki przestrzenne:
a) rozmieszczenia, odległości, kształtu, rozmiaru, ruchu, oglądu, zmienność krajobrazu
w czasie.
b) jakościowe, ilościowe, kształtu, rozmiaru, ruchu.
c) kształtu, rozmiaru, ruchu, odległości.
d) jakościowe, ilościowe.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
52
8. Cel zakładania terenów zieleni:
a) oprawa zabudowy, miejsce wypoczynku, łącznik pomiędzy zabudową a krajobrazem,
izolacja obiektu.
b) miejsce wypoczynku, łącznik pomiędzy zabudową a krajobrazem.
c) łącznik pomiędzy zabudową a krajobrazem.
d) miejsce wypoczynku, rekreacji.
9. Szkic koncepcyjny terenu przedstawia
a) odzwierciedlanie cech przedstawianego obiektu.
b) szybki szkic odzwierciedlający rzeczywistość.
c) ogólną koncepcję projektową.
d) ćwiczenie warsztatowe.
10. W projekcie wyróżniamy rośliny:
a) kluczowe, akcentujÄ…ce, okrywajÄ…ce grunt.
b) wysokie, niskie, rozłożyste, okrągłe.
c) cieniolubne, światłolubne.
d) drzewa, krzewy, byliny.
11. Ważniejsze cechy plastyczne roślin:
a) wielkość, struktura wewnętrzna, zewnętrzna, barwa.
b) kolor, wielkość, kształt, proporcje.
c) proporcje, wielkość, pokrój.
d) wielkość, kształt, barwa.
12. Materiały chemiczne stosowane do ochrony drewna, z którego wykonane są obiekty małej
architektury to:
a) środki impregnujące, farby i lakiery olejne, olejno-żywiczne, ftalowe i emulsyjne.
b) środki impregnujące i lakiery.
c) farby ftalowe i emulsyjne.
d) farby i lakiery olejne.
13. Środki impregnujące służące do ochrony drewna to:
a) karbolineum, olej impregnacyjny kreozotowy, xylamit.
b) produkty oleiste, grzybobójcze.
c) olej impregnacyjny, xylamit.
d) xylamit, olej.
14. Obiekty małej architektury służące rekreacji:
a) ławki, huśtawki, drabinki, piaskownice.
b) piaskownice, rzez
by, oczka wodne.
c) pergole, trejaże, rzez
by, fontanny.
d) rzez
by, ławki, huśtawki.
15. Rodzaje i zakres konserwacji zieleni:
a) ochrona, konserwacja właściwa, rewaloryzacja.
b) cięcia, nawadnianie nawożenie.
c) rewaloryzacja, rewitalizacja.
d) rewitalizacja, konserwacja.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
53
16. Elementy przestrzenne dobieramy w zależności od:
a) wielkości ogrodu, usytuowania terenu, istniejących już nasadzeń i budowli, stylu
ogrodu, bliskości sąsiednich budynków, gustu i upodobań właścicieli.
b) wielkości ogrodu, usytuowania terenu, gustu i upodobań właścicieli.
c) stylu ogrodu, wielkości ogrodu, usytuowania terenu.
d) istniejących już nasadzeń i budowli, stylu ogrodu.
17. Projekt koncepcyjny terenu służy
a) przedstawieniu ogólnej koncepcji projektowej, ukazuje rozmieszczenie, kształt
i wzajemne położenie najważniejszych elementów projektowanego terenu.
b) określonym zasadom, ukazuje rozmieszczenie, kształt i wzajemne położenie
najważniejszych elementów.
c) ukazaniu względnych proporcji i zależności ważniejszych elementów.
d) przedstawieniu ogólnej koncepcji projektowej.
18. Rysunki wykonawcze dla rabat bylinowych, kwietników wykonujemy w podziałce:
a) 1:5, 1:25, 1:50 lub 1:100.
b) 1;50, 1:100.
c) 1:10, 1:25.
d) 1:100.
19. Projekt konserwatorski zieleni i zdrzewień powinien obejmować:
a) cięcia formujące w celu uzyskania określonej formy pokrojowej.
b) prześwietlanie, odmładzanie, nawożenie.
c) cięcia, leczenie, nawożenie, koszenie.
d) cięcia prześwietlające, rozluz
niajÄ…ce.
20. Pozwolenia na budowÄ™ nie wymaga budowa
a) obiektów małej architektury.
b) budynków gospodarczych.
c) budynków mieszkalnych.
d) dróg i mostów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
54
KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko..........................................................................................
Wykonywanie projektów architektury krajobrazu
Zakreśl poprawną odpowiedz

Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
55
6. LITERATURA
1. Bartosiewicz A.: Urządzanie terenów zieleni. Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne,
Warszawa 1977
2. Bogdanowski J.: Kompozycja i planowanie w architekturze krajobrazu. Ossolineum,
Wrocław 1976
3. Bogdanowski J.: Polskie ogrody ozdobne. Arkady, Warszawa 2000
4. Bogdanowski J.: Architektura krajobrazu. Państwowe Wydawnictwo Naukowe,
Warszawa  Kraków 1981
5. Conrad T., Pearson D.: Nowoczesne Ogrody. Arkady, Warszawa 2000
6. Gadomska E., Gadomski K.: Urządzanie i pielęgnacja terenów zieleni, cz. I.
HORTPRESS, Warszawa 2005
7. Gadomska E., Gańko K., Garczarczyk M., Zinowiec-Cieplik K.: Podstawy architektury
krajobrazu, cz. I. HORTPRESS, Warszawa 2004
8. Kosmala M.: Suski Z.: Materiały budowlane w architekturze krajobrazu. Wydawnictwo
SGGW, Warszawa 1994
9. Neufert P.: Podręcznik projektowania architektoniczno-budowlanego. Arkady, Warszawa
2000
10. Niemirski Wł.: Kształtowanie terenów zieleni. Arkady, Warszawa 1973
11. Piwocki K., Porębski M.: Dzieje sztuki w zarysie, t. I III. WSiP, Warszawa 1988
12. Pokorski J., Siwiec A.: Kształtowanie terenów zieleni. WSiP, Warszawa 1998
13. Popek M., Wapińska B.: Planowanie elementów środowiska, cz. 1. WSiP, Warszawa
2004
14. Raczkowski St.: Urządzanie terenów zieleni. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne,
Warszawa 1977
15.  Ogród marzeń ,  miesięcznik, wyd. specjalne, nr 2/2000
16.  Działkowiec ,  miesięcznik, wyd. specjalne, nr 3/2006
17. http://inter-flora.pl
18. http://www.bastpol.com.pl
19. http://www.landbo.com.pl
20. http://www.ogrody.pl
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
56