628033611

99

SPOŁECZNO-PSYCHOLOGICZNE CZYNNIKI...

Wszystkie najbardziej twórcze osiągnięcia prasy radzieckiej, jej najlepszych etatowych i nieetatowych autorów potwierdzają tę tezę.

Weźmy na przykład ostatnie stadium procesu twórczego — syntezę materiału, nadanie mu odpowiedniej formy i przekształcenie w gotowy produkt twórczy. Na tym etapie zarówno autorzy jak i wydawcy gazety troszczą się specjalnie o dostępność odbioru, o efektywność przyswojenia sobie tekstu przez czytelników. Te właśnie wymagania wpływają decydująco na program opracowania określonej informacji społecznej z myślą o jej optymalnym oddziaływaniu. W tym punkcie powinna uzewnętrznić się w maksymalnym stopniu komunikatywność autora, tj. taki jego kontakt z audytorium czytelniczym, który odbliczony jest na aktywne sprzężenie zwrotne. Umiejętność ta może być określona różnymi wskaźnikami: stopniem przekonania, tj. tre-ściwości, intelektualizmu, wystarczającej argumentacji; stopniem lakoniczności, plastyki języka i ścisłości wyrażania przez autora jego myśli; przejawia się również w swoistym oryginalnym stylu itd. W końcowym rozrachunku umiejętności komunikatywne dziennikarza dają się zmierzyć stopniem reakcji czytelnika, jego narastającą aktywnością społeczną.

W związku z powyższym na szczególne podkreślenie zasługuje wywód psychologiczny mówiący o tym, że „umiejętność komunikowania to pojęcie szersze od wyrazistości: w skład jej wchodzi nie tylko umiejętność przekazu, ale i odbioru, nie tylko mówienia, ale i słuchania, nie tylko pokazywania, ale i obserwacji, nie tylko informowania, ale i kontaktu...” ¹⁶.

Łatwo zauważyć, że wszystkie te najważniejsze parametry umiejętności komunikowania charakterystyczne są i mają szczególne znaczenie w twórczości dziennikarskiej. Odnoszą się do niej w pełni myśli L. N. Tołstoja, A. T. Twardowskiego wypowiedziane na temat komunikatywnych talentów u przedstawicieli literatury i sztuki, wyrażających się w ich dziełach.

Lew Tołstoj zawsze interesował się osobą twórcy realizującego jakieś dzieła „Cóżeś ty za człowiek? I czym różnisz się od wszystkich ludzi, których znam? I co możesz powiedzieć nam nowego o tym, jak należy patrzeć na życie?” n

A. T. Twardowski z trybuny 22 Zjazdu Partii mówił: „Jeśli artysta sam niie jest przejęty, nie jest prawdziwie wstrząśnięty tymi ideami, obrazami życia, którymi napełnia swoje dzieło, to żadne cudo z tego nie wyjdzie — czytelnik, widz czy słuchacz odbierający tę twórczość także pozostanie chłodny, nie trafi ono do jego duszy” ¹⁸.

Przy pomocy tych i także wielu innych parametrów przeprowadza się charakterystykę i bada cechy komunikatywne wszystkich produkcyjno-twórczych gałęzi dziennikarstwa. Weźmy na przykład propagandę partyjną. Autorzy monografii „Komunistyczna propaganda — problemy teorii i metodyki” piszą: „W swoim funkcjonowaniu propaganda nie rozprzestrzenia po prostu idei, ona przeobraża (przysposabia) je na użytek tego czy innego audytorium i wpaja, tzn. znajduje efektywne sposoby oddziaływania. Nie wystarczy, aby propagandzista znał swój przedmiot. Musi się tu liczyć ze swoistością audytorium, nadać rozpowszechnianej treści formę konkretnej informa-

¹¹ Op. cit., s. 164.

¹⁷    L. N. Tołstoj: Dzieła wszystkie. T. 30, 1951, s. 19.

¹⁸    A. Twardowski: Przemówienie na XXII Zjeździe KPZR. Stenogram wystąpienia. „XXII Zjazd KPZR’*. T. 2, Moskwa 1962, s. 535.

7*